به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت‌الاسلام و المسلمین سید حسن اسلامی، عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب سومین نشست از سلسله نشست‌های علمی عاشورایی، با عنوان «آسیبهای اخلاقی پژوهش‌های عاشورایی» که در دبیرخانه دین‌پژوهان کشور در قم برگزار شد با اشاره به این که نهضت حسینی با هویت شیعه گره خورده است، گفت: کثرت دیدگاه‌ها = در پرداختن به این موضوع نهضت حسینی طبیعتا اختلاف نظر‌هایی را پدید آورده و موجب تفسیرهای متفاوتی از این نهضت شده است؛ به گونه‌ای که برخی هدف از نهضت را قیام برای تشکیل حکومت و برخی قیام برای شهادت ذکر کرده‌اند و این تفاوت دیدگاه‌ها موجب بروز منازعات علمی گوناگونی شده است.
وی، وجود اختلاف نظر و منازعات علمی را امری طبیعی توصیف کرد و افزود: خطا آنجاست که دعواهای علمی و مناقشات نظری دچار آسیبهای اخلاقی شود و اصول اخلاقی در آنها نادیده گرفته شود.
حجت الاسلام والمسلمین اسلامی ادامه داد: علی‌رغم وجود مباحث اخلاقی فراوان در نهضت عاشورا، متاسفانه در فضای بسیاری از پژوهش‌های عاشورایی اخلاق رعایت نمی‌شود و کسانی هم که دغدغه دین دارند، گاهی خطاهایی مرتکب شده اند که با اصول اخلاقی سازگار نیست.
عضو شورای علمی دین‌پژوهان کشور در ادامه خطاهای اخلاقی موجود در پژوهش‌های عاشورایی را از دو نگاه قابل بررسی دانسته و افزود: برخی از خطاهای اخلاقی موجود مربوط به افرادی است که در مقام پاسداشت نهضت حسینی، خطاهایی مرتکب می‌شوند از جمله در منابر و سخنرانی‌ها مطالب خلاف و اقع را مطرح می‌کنند. دسته دوم پژوهشگرانی هستند که به نهضت عاشورا می‌پردازند و آن را تحلیل می‌کنند، اما در تحلیل‌های خود دچار خطاهای اخلاقی نابخشودنی می‌شوند.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب در ادامه خطاهای اخلاقی رایج در پژوهش‌های عاشورای را در شش عنوان دسته‌بندی کرد و به تشریح این خطاها پرداخت.
وی، «عمومی‌سازی برخی مباحث مناقشه‌انگیز» را نخستین خطای اخلاقی موجود در این زمینه دانسته و افزود: در بحث‌های علمی و فنی که بین متخصصان و اصحاب‌نظر صورت می‌گیرد، مناقشات و رد اثبات‌های زیادی صورت می‌گیرد و اگر این مناقشات به جامعه ایمانی و سطح عمومی جامعه کشیده شود از یک طرف موجب تزلزل بسیاری از معتقدات افراد می‌شود، از طرف دیگر بازتاب رفتاری نامناسبی پیدا می‌کند.
حجت الاسلام والمسلمین اسلامی، عمومی سازی مناقشات علامه سید امین از پیشگامان اندیشه جدید تشیع و صاحب کتاب «اعیان الشیعه» با وهابی‌ها از یک سو و تلاش‌های ایشان در دفاع از عزاداری مناسب و مبارزه با عزاداری‌های تحریف شده از سوی دیگر به عنوان نمونه‌ای از این موارد ذکر کرد که در نهایت موجب به وجود آمدن فضای نامناسبی علیه این فقیه عالیقدر و تجربه‌ای تلخ در جامعه شد.
وی، دومین آسیب موجود در پژوهش‌های عاشورایی را «ارائه تصویری مخدوش از نظریات تحریف» عنوان کرد و ابراز داشت: ارائه دیدگاه، دفاع از دیدگاه و نقد دیدگاه حریف مشکلی ندارد، اما خطا آنجاست که کسی دیدگاه حریف خود را تحریف کند و مطالبی را به او نسبت دهد که وی نگفته است؛ چرا که این کار به لحاظ علمی، کارآمدی و اخلاقی درست نیست.
این محقق و پژوهشگر، نقد کتاب شهید جاوید را نمونه‌ای از این دست ذکر کرد و ادامه داد: از مجموع نقد‌ها، دفاع‌های و تحلیل‌هایی که در زمینه این کتاب صورت گرفته است باید بیاموزیم که در عمیق‌ترین اعتقادات خودمان می‌توانیم نقد داشته باشیم، اما نباید به اسم نقد، دیدگاه حریف را تحریف و سپس آن را نقد کنیم، همان‌گونه که در گذشته بین عالمانی از جمله این قبر از عالمان شهر ری در قرن چهارم و ابوالقاسم بلخی در بحث امامت رخ داده است و علی رغم این که هر دو به امامت معتقد بوده و آن را جز اصول مذهب می‌دانسته‌اند، دیدگاه‌های یکدیگر را در قالب چهار کتاب نقد کرده و به همدیگر پاسخ داده‌اند، اما هیچ‌گاه دیدگاه یکدیگر را تحریف نکرده‌اند.
وی تصریح کرد: ما باید بدانیم که تحریف دیدگاه‌های دیگران و موج‌سازی و رسانه‌ای کردن این کارها کمکی به پیشبرد نهضت حسینی نمی‌کند.
حجت‌الاسلام والمسلمین اسلامی «عرضه یادداشت‌های شخصی به جامعه علمی» را سومین آسیب موجود در پژوهش‌های عاشورایی برشمرد و در تشریح این آسیب گفت: چون یادداشت‌های علمی از لحظه شکل‌گیری یک ایده تا زمان انتشار آن، تغییر و اصلاحات زیادی پیدا می‌کند، نباید پیش از انتشار به جامعه علمی عرضه شود، چون این یادداشت‌ها کاملا خصوصی و شخصی است و در صورت عرضه آسیبهای زیادی به بار می‌آورد.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب،«حساسیت یکسویه نسبت به دیدگاه‌های مخالف» را آسیب دیگری ذکر کرد و بیان داشت: یکی از آسیبهای جدی در عرصه ادبیات دینی این است که نسبت به آثار خودی و مدافعانه هرچند ضعیف باشند، بی تفاوت هستیم و با سکوت خود آنها را تایید می کنیم، اما اگر اثری ناقدانه و حتی عالمانه و دقیق هم باشد، نسبت به آن واکنش شدید نشان می‌دهیم. این مسئله آسیبی است که در پژوهش‌های عاشورایی هم به چشم می‌خورد در حالی که ما باید حساسیت‌مان یکسویه نباشد و متعادل باشیم.
وی از «بی‌توجهی به پژوهش‌های دیگران» به عنوان پنجمین آسیب نام برد و افزود: متاسفانه بیشتر افراد به پژوهش‌های انجام شده دیگران به ویژه معاصرین توجه نمی‌کنند و به دلایل غیرمعقول، در تحقیقات خود به پژوهش‌های انجام شده توسط دیگران ارجاع نمی‌دهند؛ در حالی که این مسایل در کارهای علمی منطقی نیست و باید در سرشت کارهای علمی اخلاق رعایت شود.
سخنران این نشست، ششمین آسیب موجود در پژوهش‌های عاشورای را «کتاب‌سازی و مجموعه‌سازی‌های نامناسب» عنوان کرد و گفت: متاسفانه برخی افراد بین نوشتن کتاب و کتاب‌سازی تفاوتی قائل نیستند و با کنار هم قرار دادن کارهای دیگران آن هم به شکل و روشی نامناسب، یک مجموعه می‌سازند و حتی گاهی این کتاب‌سازی‌ها با عناوینی از جمله مجموعه مقالات و بدون رضایت نویسندگان مطالب به چاپ می‌رسد؛ در صورتی که در جامعه علمی تالیف مجموعه مقالات روش خاص خود را دارد و بر اساس پارامترهای ویژه‌ای و در زمان‌های خاصی توسط معتبرترین افراد آن علم براساس چهار ویژگی "ادبیات گسترده‌ای در آن زمینه وجود داشته باشد"، "گرایش‌ها و آرای مختلفی در آن زمینه شکل گرفته باشد"، "مقالات برتر جریان‌سازی در آن زمینه وجود داشته باشد" و "امکان دسترسی به اصل مقالات در حال حاضر وجود نداشته باشد"، صورت می‌گیرد؛ در حالی که در جامعه ما حتی در مجموعه مقالات عاشورایی به این مسائل توجه نمی‌شود
برپایه این گزارش، در بخش پایانی این نشست، پرسش‌هایی پیرامون مباحث مطرح شده در جلسه توسط حاضران مطرح شد که حجت‌الاسلام والمسلمین اسلامی به آنها پاسخ داد.
