اشاره؛

نه امروز و دیروز که صدها سال است حوزه های علمیه تشیع و نهاد روحانیت را به اخلاق و تقوا و معنویت برجسته می شناسند و اساساً یکی از ویژگی ها و شاخصه های بسیار مهم حوزه، توجه به مساله اخلاق و تهذیب و نمودِ بارز آن در عرصه زندگی فردی و اجتماعی طلاب و فضلاء بوده و اینان بیش از دیگر مردمان، ‌به اخلاق والای نبوی و حضرات معصومین(ع) به عنوان "اسوه حسنه" تمسک جسته و آن را سرلوحه و الگوی خویش قرار داده اند.

عملکرد تحول گرایانه معاونت تهذیب حوزه های علمیه طی سالیان اخیر، خبرنگار خبرگزاری حوزه را بر آن داشت تا در آستانه برگزاری هم اندیشی صمیمی معاون تهذیب با طلاب و فضلای حوزه، در مدرسه علمیه فیضیه، با تنی چند از اساتید، فضلا و طلاب پیرامون اقدامات تحولی حوزه در عرصه تهذیب و اخلاق و بایسته های اخلاقی به گفتگو بپردازد که ماحصل آن در پی می آید.

نیازمند تلاش های بیشتری هستیم

حجت الاسلام و المسلمین سید ابوالفضل موسوی کوشکی، استاد سطوح عالی حوزه با بیان این که به نسبت گذشته احساس می شود کمتر به مساله دروس اخلاق توجه می شود، ابراز داشت: البته این انتقاد به معنای نفی تلاش های صادقانه عزیزان ما در معاونت تهذیب و نیز تلاش و جهد اساتید اخلاق حوزه در رشد و تعالی طلاب و فضلاء نیست، بلکه با توجه به نیازها و خلاءهای اخلاقی که در جامعه احساس می شود باید بر حجم فعالیت ها و تلاش ها افزود.

لزوم عملیاتی سازی رهنمودهای اخلاقی بزرگان

حجت الاسلام روح الله معتمدی، از فضلای حوزه علمیه قم نیز معتقد است که برای رشد و توسعه برنامه های اخلاقی حوزه باید بیش از پیش از نظرات و دیدگاه های بزرگان و اعاظم حوزه بهره برد.

وی به طور مشخص در این باره گفت: به هر حال نباید از یاد ببریم که مراجع معظم تقلید و علما با توجه به اشراف و تجربه های گرانقدری که در طول ده ها سال حضور در حوزه پیدا کرده اند، دیدگاه ها و نظراتی دارند به خصوص درباره مساله اخلاق و تهذیب، مسئولان حوزه باید در راستای عملیاتی سازی رهنمودهای این بزرگان، همه تلاش خود را بکار بگیرند.

از قرآن و عترت غافل نشویم

سید محمد صادق حسینی، طلبه پایه هشتم حوزه نیز با بیان این که ترویج فرهنگ قرآن و عترت در حوزه های علمیه، ‌یکی از کاربردی ترین اصول اخلاقی حوزه به شمار می رود، گفت: خوشبختانه چند سالی است که به همت معاونت تهذیب، فعالیت های قرآنی جایگاه خوبی در حوزه و مدارس علمیه پیدا کرده است و تاکنون چندین دوره تربیت مربی قرآن کریم برگزار شده که بنده در یکی از آن ها شرکت داشته ام و واقعاً باید از این اقدام ارزنده معاونت تهذیب تشکر کرد.

امیدواری به آینده

وی همچنین ابراز امیدواری کرد که با برطرف شدن نقص های احتمالی، برگزاری این گونه برنامه های مقدس و تاثیرگذار در بدنه حوزه علمیه، با قوت هر چه بیشتر تداوم یابد.

برکات حضور بزرگان اخلاق در مدارس علمیه

حجت الاسلام علیرضا محجوبی نژاد،‌ استاد درس لمعه و محصل درس خارج، نیز لزوم بها دادن بیشتر به مساله آموزش مهارت های فرهنگی و اخلاقی به طلاب جوان را مورد توجه قرار داد و افزود: باید بیش از پیش از اساتید بزرگ و برجسته اخلاق برای حضورو سخنرانی در مدارس علمیه بهره بُرد، چرا که تجربه نشان داده این گونه کارها ، برکات و خیرات فراوانی به همراه داشته است، خصوصاً در رابطه اساتید و بزرگانی که در زندگی شخصی خود نیز به معنای واقعی، اسوه و الگو هستند.

یک آسیب نه چندان فراگیر، اما جدی!

حجت الاسلام سعید موحدی، پژوهشگر و محقق حوزوی نیز در صحبت های خود به نکات مهمی اشاره کرد و با بیان این که یکی از کلیدی ترین برنامه های معاونت تهذیب و به طورکلی مرکز مدیریت حوزه باید معطوف به رشد وتعالی معنوی و اخلاقی خانواده های طلاب و روحانیون باشد، اظهار داشت: گاهی مشاهده می شود که در موارد نادر، برخی آسیب های اخلاقی در بین خانواده ها وجود دارد که این امر نامبارک، به هویت و اعتبار روحانیت در بین مردم ضربه می زند و باید راهکارهایی برای مقابله با این معضل پیدا کرد و آن را به مرحله اجرا در آورد.

این محصل دروس خارج فقه و اصول حوزه همچنین در ادامه گفت: تهیه بروشور و کتابچه های اخلاقی و توزیع آن در سطح مدارس و مراکز حوزوی، کار بسیار خوبی است، اما قبل از آن باید این باور و اعتقاد را در وجود طلبه نهادینه کرد که برای تعمیق اخلاق و تهذیب در وجود خود، نیاز به آموزش و استاد دارد و این گونه نیست که فکر کند حالا که در حوزه علمیه متعلق به امام زمان (عج) تحصیل می کند، خود به خود متخلق به اخلاق اهل بیت(ع) می شود؛ لزوماً این طور نیست و باید زحمت کشید و پای درس استاد رفت.

مراقبه و محاسبه؛ ‌رمز تعالی اخلاقی

وی اضافه کرد: تاکید بر مراقبه ومحاسبه ی همیشگی از جمله مهم ترین توصیه های بزرگان حوزه به ویژه اساتید اخلاقی بوده است، به عنوان مثال مرحوم آیت الله مجتهدی تهرانی در دروس اخلاق خود همواره به عموم مردم به ویژه طلاب توصیه می کرد که هر شب به حساب خود رسیدگی کنند و خود ایشان هم به این امر اهتمام داشت و به راستی که الگوی اخلاق نظری و عملی در بین حوزویان بود.

لزوم حفظ شان طلبگی در ظاهر و پوشش

حجت الاسلام و المسلمین عباس رحیمی، معاون مدرسه مرحوم آیت الله العظمی گلپایگانی(ره)، تنها به یک نکته ظریف و در عین حال مهم اشاره کرد و با اشاره به این که سیرت و صورت یک طلبه و عالم دینی باید هماهنگی داشته باشد،‌ گفت: باید وضع ظاهری و پوشش طلاب بهتر شود و اگر در این رابطه کوتاهی صورت گیرد، برای حوزه های علمیه خوب نیست؛ متاسفانه ما گاهی مشاهده می کنیم که فلان طلبه با پوشش و ظاهری در درس یا صف شهریه و یا جاهای دیگر حاضر شده که چندان با شانیت طلبگی مطابقت ندارد.

تقدیر از معاونت تهذیب و یک درخواست

حجت الاسلام سید محمد رضوی، از فضلای سطوح خارج که مدرس سطوح پایین نیز می باشد، ضمن تقدیر از برگزاری جلسات اخلاقی از سوی معاونت تهذیب حوزه، در عین حال خاطر نشان کرد: البته نباید به این میزان اکتفا کرد، چرا که این همه تاکید امام و رهبری و دیگر بزرگان و مراجع بر اهمیت مساله اخلاق نشان دهنده آن است که ما هنوز در این رابطه کارهای نکرده بسیاری داریم که باید با برنامه ریزی و توکل بر خدا ،‌آن ها را به سرانجام برسانیم.

وی همچنین افزود: در همین رابطه رواج دادن درس های رسمی اخلاق در همه سطوح و همه مراکز تخصصی و عمومی حوزه، از جمله اقداماتی است که در صورت عملی شدن، برکات و دستاوردهای بسیاری به همراه خواهد داشت.

مشاوره های اخلاقی و فضاسازی معنوی

حجت الاسلام رضوی در خاتمه با اشاره به این که به لطف الهی نشست های بصیرتی خوبی در حوزه طی سال های گذشته برگزار شده که باید در آینده بیشتر و با کیفیت تر برگزار گردد، گفت: لزوم بهادادن به مشاوره های اخلاقی و نیز فضای سازی معنوی و اخلاقی در حوزه های علمیه از ماموریت های بسیار مهم و کلیدی معاونت تهذیب است؛ البته این سخن بدان معنا نیست که در حال حاضر حوزه های علمیه فضای اخلاقی ندارد، بلکه این تاکید مؤکد بدان معناست که همواره باید این فرآیند، سیر صعودی داشته باشد و در این رابطه به هیچ وجه نباید به کم قانع بود.

گزارش: سید محمد مهدی موسوی