به گزارش خبرگزاری «حوزه» مهمترین برنامه ها و اقدامات حضرت شعیب(ع) برای ساخت و تاسیس یک جامعه آرمانی و مطلوب به قلم محمد نوری مورد بررسی قرار گرفته است.
آنچه در ذیل می خوانید فرازهایی از شیوه حاکمیت دینی از سوی حضرت شعیب علیه السلام است.
* برنامه های اقتصادی
تدبیرها و راه کارهای اقتصادی حضرت شعیب نسبت به دیگر انبیاء برجسته تر و گسترده تر بوده است. اهمیت مسائل اقتصادی به اندازه ای است که شعیب پیغمبر بعد از دعوت به توحید آنها را دعوت به حق و عدالت در امور مالی و تجارت کرد، این خود نشان می دهد که مسائل اقتصادی یک جامعه را نمی توان ساده شمرد، و نیز نشان می دهد که پیامبران فقط مأمور مسائل اخلاقی نبوده اند، بلکه اصلاح وضع نابسامانی اجتماعی و اقتصادی نیز بخش مهمی از دعوت آنها را تشکیل می داده است تا آنجا که آن را بعد از دعوت به توحید قرار می دادند.
برای سامان دهی به مسائل اقتصادی به اجمال توصیه ها و برنامه های حضرت شعیب معرفی می گردد:
* اجرای عدالت و جلوگیری از دو قطبی شدن جامعه
اجرای عدالت و جلوگیری از دو قطبی شدن جامعه بلکه طرفداری از تعمیم سرمایه ها و پخش ثروت ها در کل جامعه؛ «أَوْفُوا الْمِكْيالَ وَ الْميزانَ بِالْقِسْطِ» به عدالت وفادار باشید و ترازو و سنجش را فراموش نکنید تا حقوق افراد کامل پرداخت شود.
شعیب را مبتکر کیل و میزان یا ترازو و سنجش دانسته اند و در چند آیه قرآن به برنامه و دستور شعیب برای مکیال و میزان اشاره شده است.
* ایجاد مالکیت مشروط
ایجاد مالکیت مشروط؛ یکی از نزاع های حضرت شعیب و مخالفانش این بود که مخالفان خواهان عدم کنترل و انجام کارهای اقتصادی بدون نظارت بودند ولی حضرت شعیب هر عملی را جایز نمی شمرد و خواهان کنترل و نظارت بود. در آیه ۸۷ سوره هود از قول مخالفانش می گوید: «قالُوا يا شُعَيْبُ أَ صَلاتُكَ تَأْمُرُكَ أَنْ نَتْرُكَ ما يَعْبُدُ آباؤُنا أَوْ أَنْ نَفْعَلَ في أَمْوالِنا ما نَشؤُا» ای شعیب! آیا نمازت به تو فرمان می دهد تا معتقدات و عبادت های پدران مان را رها کنیم یا در اقتصاد و اموال آنچه می خواهیم انجام ندهیم.
قوم شعیب گرفتار این اشتباه بودند که هیچ کس نمی تواند کمترین محدودیتی برای تصرف در اموال نسبت به مالکین قائل شود حتی از شعیب تعجب می کردند و می گفتند: مثل تو با این عقل و درایت ممکن است جلو آزادی عمل ما را در اموال ما بگیرد این سخن را خواه به عنوان استهزاء خواه به عنوان حقیقت گفته باشند، نشان می دهد که آنها محدودیت در تصرفات مالی را دلیل بر عدم عقل و درایت می دانستند! در حالی که اشتباه بزرگ آنها همین بود اگر مردم در تصرف در اموالشان آزاد باشند، سراسر جامعه را فساد و بدبختی فرا خواهد گرفت، همیشه امور مالی باید تحت ضوابط صحیح و حساب شده ای که پیامبران الهی بر مردم عرضه کرده اند وگرنه جامعه را به تباهی خواهد کشید.
حضرت شعیب با ایجاد ضوابط و ابتکار مکیال و میزان درصدد برآمد تا اقتصاد را کنترل کند و معیارهایی برای آن وضع کند.
* ممانعت از استثمار و غارت اموال مردم
ممانعت از استثمار و غارت اموال مردم؛ «وَ لا تَنْقُصُوا الْمِكْيالَ وَ الْميزانَ».
کم فروشی موجب استثمار و در نهایت ضعیف شدن اکثریت مردم و فربه شدن قشر اندکی از مردم می شود. حضرت شعیب برای این منظور ترازو را آورد و فرمان می داد کم فروشی نکنید.
حضرت شعیب در آیه ای می گوید؛ سرمایه نیکویی دارم و رزق خوبی از خداوند دریافت کرده ام؛ «وَ رَزَقَني مِنْهُ رِزْقاً حَسَناً».
این نکته گویای این است که بدون سرمایه اولیه نمی توان فعالیت چشمگیر داشت.
اهّم برنامه ها و اقدامات شعیب برای ساخت و تأسیس یک جامعه آرمانی و مطلوب موارد مزبور بود. رؤوس و سرفصل های برنامه های حضرت شعیب که در آیات قرآن آمده، حدود پنجاه سرفصل دارد.
ویژگی ها و فعالیت های حضرت شعیب ذیل چند عنوان: «مدیریت»، «حقوق جامعه»، «اخلاقیات»، «ترویج فرهنگ توحیدی»، «اصلاحات»، «مبارزه با مفسدین» در آیات قرآنی آمده که خلاصه این برنامه ها این موارد می باشد.
* مدیریت
۱ـ افزایش نیروی انسانی «وَ اذْكُرُوا إِذْ كُنْتُمْ قَليلاً فَكَثَّرَكُمْ»
۲ـ برخورد منطقی و ملایم با مخالفان «قالَ أَ وَ لَوْ كُنَّا كارِهين»
۳ـ مدیریت عقلانی جامعه و پرهیز از مدیریت استبدادی «وَ ما أَنَا عَلَيْكُمْ بِحَفيظٍ»
۴ـ رسول امین «إِنِّی لَکُمْ رَسُولٌ أَمِینٌ»
۵ـ عدم دریافت مزد از مردم «ما أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ مِنْ أَجْرٍ»
۶ـ توسعه فرهنگ تعاون و هم افزایی «وَ لا تَكُونُوا مِنَ الْمُخْسِرينَ»
۷ـ دریافت پاداش الهی «إِنْ أَجْرِیَ إِلَّا عَلَى رَبِّ الْعَالَمِینَ»
۸ـ دلسوزی برای مردم و خوف داشتن نسبت به عذاب فراگیر و هلاکت آنها «وَ إِنِّي أَخافُ عَلَيْكُمْ عَذابَ يَوْمٍ مُحيطٍ»
* حقوق جامعه
۱ـ ابداع ترازو و پیمانه جهت اجرای عدالت (فَأَوْفُوا الْکَیْلَ وَ الْمیزانَ؛ لا تَنْقُصُوا الْمِکْیالَ وَ الْمیزانَ)
۲ـ سالم سازی اقتصاد و اجرای عدالت اجتماعی و اقتصادی «فَأَوْفُوا الْكَيْلَ وَ الْميزانَ»، «وَ أَوْفُوا الْكَيْلَ وَ الْميزانَ بِالْقِسْطِ»
۳ـ اعطای حقوق اجتماعی «وَ لا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْياءَهُمْ»
۴ـ مبارزه با استثمار و غارت اموال مردم «لَا تَنقُصُواْ الْمِکْیَالَ وَ الْمِیزَانَ»
۵ـ تأکید بر مال حلال و دسترنج و سود پاک «بَقِیَّهُ اللّهِ خَیْرٌ لَّکُمْ إِن کُنتُم مُّؤْمِنِینَ»
۶ـ داشتن رزق نیکوی آسمانی «رَزَقَنی مِنْهُ رِزْقاً حَسَناً»
۷ـ جلوگیری از کم فروشی «أَوْفُوا الْکَیْلَ»
* اخلاقیات
۱ـ نجات یافتگی «إِذْ نَجَّانَا اللَّهُ مِنْها»، «نَجَّيْنا شُعَيْباً»
۲ـ صادق بودن در قول و رفتار «قَدِ افْتَرَيْنا عَلَى اللَّهِ كَذِباً إِنْ عُدْنا في مِلَّتِكُمْ»
۳ـ مخالفت با ارتجاع و بازگشت به شرک «مَا یَکُونُ لَنَا أَن نَّعُودَ فِیهَا»
۴ـ نصیحت و خیرخواهی برای مردم «نَصَحْتُ لَکُمْ»
۵ـ حلیم و رشید بودن شعیب «إِنَّکَ لَأَنْتَ الْحَلِیمُ الرَّشِیدُ»
۶ـ توفیق طلبی از خداوند «مَا تَوْفِیقِی إِلاَّ بِاللّهِ»
۷ـ تکیه بر خداوند «عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ»
۸ـ بازگشت به خداوند «إِلَیْهِ أُنِیبُ»
۹ـ نقش سازنده نماز در پیروان شعیب «قَالُواْ یَا شُعَیْبُ أَصَلاَتُکَ تَأْمُرُکَ»
۱۰ـ گسترش تقوا «قالَ لَهُمْ شُعَيْبٌ أَ لا تَتَّقُون»
۱۱ـ گسترش اطاعت خداوند «أَطیعُونِ»
۱۲ـ متصف به صالح بودن «سَتَجِدُنِی مِنَ الصَّالِحِینَ»
* ترویج فرهنگ توحیدی
۱ـ فرستاده خداوند جهت هدایت اهالی مدین «وَ إِلی مَدْیَنَ أَخاهُمْ شُعَیْباً»
۲ـ دعوت مردم به توحید «قالَ یا قَوْمِ اعْبُدُوا اللّهَ»؛ «اعْبُدُواْ اللّهَ مَا لَکُم مِّنْ إِلَهٍ غَیْرُهُ»
۳ـ داشتن معجزه و ارائه آن به عنوان بینه «قَدْ جاءَتْکُمْ بَیِّنَهٌ»
۴ـ گسترش فرهنگ ایمانی «ذلِکُمْ خَیْرٌ لَّکُمْ إِن کُنتُم مُّؤْمِنِینَ»
۵ـ ابلاغ رسالت پروردگار «لَقَدْ أَبْلَغْتُکُمْ رِسَالَهَ رَبِّی»
۶ـ داشتن بینه و منطق آسمانی «کُنتُ عَلَى بَیِّنَهٍ مِّن رَّبِّیَ»
۷ـ گسترش فرهنگ توبه و استغفار «اسْتَغْفِرُواْ رَبَّکُمْ ثُمَّ تُوبُواْ إِلَیْهِ»
۸ـ ترویج دین رحمانی «إِنَّ رَبِّی رَحِیمٌ وَدُودٌ»
۹ـ مشمول رحمت الهی «بِرَحْمَةٍ مِنَّا»
۱۰ـ فرستاده خدا «کَذَّبَ أَصْحابُ الْأَیْکَهِ الْمُرْسَلِینَ»
* اصلاحات
۱ـ جلوگیری از فساد مفسدین و گسترش اصلاحات «لَا تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلَاحِهَا؛ لاَ تَعْثَوْاْ فِی الأَرْضِ مُفْسِدِینَ»
۲ـ مبارزه با موانع و دفاع از مؤمنان «وَ لا تَقْعُدُوا بِكُلِّ صِراطٍ تُوعِدُونَ وَ تَصُدُّونَ عَنْ سَبيلِ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِهِ»
۳ـ خسارت دادن در راه ایمان «إِنَّکُمْ إِذًا لَّخَاسِرُونَ»
۴ـ خیرخواهی برای مردم «إِنِّی أَرَاکُم بِخَیْرٍ»
۵ـ رهایی از هلاکت و عذاب الهی «وَ لَمَّا جاءَ أَمْرُنا نَجَّيْنا شُعَيْباً»
۶ـ آسانگیری در زندگی اجتماعی «وَ ما أُريدُ أَنْ أَشُقَّ عَلَيْك»
۷ـ اصلاح طلبی «إِنْ أُرِیدُ إِلاَّ الإِصْلاَحَ»؛ «لاتُفْسِدُوا فِی الأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاحِها»
* مبارزه با فاسدین
۱ـ توجه دادن به سرانجام مفسدین و نابودی آنها «انْظُرُوا کَیْفَ کانَ عاقِبَهُ الْمُفْسِدینَ»
۲ـ مقاومت در برابر متکبّرین وملاء و تبعید و اخراج از سرزمین «قالَ الْمَلَأُ الَّذينَ اسْتَكْبَرُوا مِنْ قَوْمِهِ لَنُخْرِجَنَّكَ يا شُعَيْبُ»
۳ـ توکل بر خداوند در مسیر هدایت مردم و مبارزه با مستکبرین «عَلی الله تَوَکَلْنا»
۴ـ عدم همراهی با مستکبرین و روی برگرداندن از آنها «فَتَوَلَّى عَنْهُمْ»
۵ـ تکذیب شعیب توسط مردم «فَکَذَّبُوهُ»؛ «نَظُنُّکَ لَمِنَ الْکاذِبِینَ»
۶ـ دیوانه پنداشتن شعیب «أَنْتَ مِنَ الْمُسَحَّرِینَ»
کتاب "حضرت شعیب پیامبر جامعه ساز" به قلم محمد نوری در 171 صفحه در قطع پالتویی از سوی انتشارات دفتر فرهنگ معلولین منتشر شده است.
علاقمندان جهت تهیه کتاب با شماره تلفن: 32913452-25 تماس بگیرند.
