به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه» در کرمان، حجت الاسلام محمد رضا کمالی در جلسه درس اخلاق عمومی شهر کرمان که در مسجد امام این شهر برگزار شد، به شرح دعای مکارم الاخلاق پرداخت و گفت: وجود مقدس امام سجاد(ع)  بعد از ذکر صلوات در دعای مکارم الاخلاق که اولین چیزی که از خداوند می‌خواهد این است که ما را به بالاترین مدارج ایمان برساند. در جمله دوم از خدا می‌خواهد تا یقین مرا بهترین یقین قرار بدهد که در رابطه با این مسائل پیش از این بحث شد.

اهمیت نیت در مبانی اسلامی

وی به سومین فراز دعای مکارم الاخلاق پرداخت و بیان داشت: امام سجاد(ع) در سومین فراز از خدای متعال می‎خواهد «وَ انْتَهِ بِنِیتِی إِلَی أَحْسَنِ النِّیات» نیتم را به بهترین نیت‌ها منتهی کن و برسان. نیت عبارت از قصد و تصمیمی است که انسان در باطن اتخاذ می‌کند و برای انجام یک عمل بر طبق آن عمل می‎کند. در واقع آنچه داعی و انگیزه برای عمل انسان می‎شود را نیت می‎گویند. در شرع مقدس برای نیت اهمیت زیادی قرار داده شده است تا آنجایی که عملی یا عبادتی که انجام می‎دهیم ولو آن‎که آن کار به حسب ظاهر عمل کوچکی باشد اگر با نیت خوب و عالی باشد دارای ارزش می‎شود.

وی ادامه داد: نیت خوب اگر در کنار عمل کوچکی قرار بگیرد آن‎ را عظمت می‌دهد و اما نیت بد می‌تواند بزرگترین اعمال را بی ارزش کنند و از بین ببرد. در روایات آمده است که حضرت علی (ع) در بخشیدن چهار درهم، یک درهم را در روز بخشیدند، یک درهم را در شب، یک درهم به طور مخفیانه و یک درهم را آشکارا انفاق کردند و چون نیت ایشان خالص برای خدا بود آیه شریفه «الَّذِینَ یُنفِقُونَ أَمْوَالَهُم بِاللَّیْلِ وَالنَّهَارِ سِرًّا وَعَلَانِیَة»(بقره/ 274) در حق ایشان نازل شد؛ اما برخی افراد دینارها انفاق کردن تا آیه‎ای برای آن‎ها نازل شود اما چنین نشد.

حجت الاسلام کمالی به روایتی از رسول اکرم(ص) اشاره کرد و گفت: جابربن عبدالله انصاری نقل می‌کند از پیامبر اکرم(ص) شنیدم که حضرت ‎فرمود: «رَجُلانِ فِی الْاجْرِ سَواءٌ: رَجُلٌ مُسْلِمٌ اعْطاهُ اللّهُ مالًا یَعْمَلُ فِیهِ بِطاعَةِ اللّهِ، وَ رَجُلٌ فَقیرٌ یَقُولُ: اللَّهُمَّ لَوْ شِئْتَ رَزَقْتَنی‏ ما رَزَقْتَ اخی فَاعْمَلُ فیه‏ بِطاعَتِک» دو نفر در اجر و پاداش در نزد خدا برابر و یکسان هستند، یکی آن شخصی است که خدا به او مال و ثروت زیادی عطا فرموده است و او ثروت خود را در راه خدا به کار می‌گیرد و مصرف می‌کند. دوم آن شخص فقیری است که به خدا عرض می‎کند خدایا اگر مشیتت به من تعلق بگیرد و من هم مال و ثروتی به مانند برادرم پیدا کنم آن را به مانند او در طاعت تو خرج می‎کنم. در این حدیث نورانی پیامبر(ص) می‌فرماید آن شخص دوم که مالی برای انجام عملش نداشته به علت نیت پاکش همان اجری را می‎برد که شخص اول می‎برد.

نتیجه اعمال مردم تابع نیات آن‎ها است

وی افزود: در روایت دیگری از رسول اکرم(ص) است که حضرت می‎فرمایند: نتیجه اعمال مردم تابع نیات آن‎ها است و هر انسان آنچه را که قصد و نیت کرده، را به دست می‌آورد. بعد حضرت توضیح می‎دهند، آن مسلمانی که در راه خدا جهاد می‎کند و می جنگند و هدفش جهاد در راه خدا است اجرش بر خدا است. اما کسی که نیت خوبی ندارد و نیتش رسیدن به مطاع ناچیز و بی ارزش دنیا باشد، همان نصیبش می‎شود که البته بر همین هم تضمینی نیست.

استاد حوزه علمیه کرمان تأکید: وجود نورانی امام سجاد(ع) در این فراز دعای مکارم الاخلاق نشان می‎دهند که نیت‎ها تفاوت دارند، افرادی قصد و نیتشان زشت و پلید است و افرادی نیتشان خوب و والا است؛ لذا امام دعا می‎کند خدایا نیت مرا به بهترین نیت‎ها برسان.

ریا آفت اهل عبادت

وی خاطر نشان کرد: یکی از نیت‎هایی که آفت برای اعمال ما است مسئله ریا است. این نیت پلیدی است که اهل عبادت گرفتار آن می‎شوند. در چند جای قرآن کلمه «ویل» آماده است، مانند «ویل للمکذبین»؛ اما یک جا هم می‌فرماید «فَوَیْلٌ لِلْمُصَلِّین» وای بر نمازگزاران «الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ﴿۵﴾ الَّذِینَ هُمْ یُرَاءُون» آن‎هایی که در حالت سهو نماز می‌خوانند و یا خدایی ناکرده برای ریا خدا را عبادت می‎کنند که در بعضی روایات این مساله را خدعه با خدا معرفی شده است.

ریا شرک به خدا است

حجت الاسلام کمالی به روایت دیگری اشاره کرد و بیان داشت:  نیتمان را در همه کارها مخصوصا در عبادات باید خالص برای خدا قرار دهیم. «سُئِلَ فِیمَا اَلنَّجَاةُ غَدا» از رسول اکرم(ص) سوال شد نجات فردای قیامت در چیست؟ «فَقَالَ إِنَّمَا اَلنَّجَاةُ فِی أَنْ لاَ تُخَادِعُوا اَللَّهَ فَیَخْدَعَکُمْ فَإِنَّهُ مَنْ یُخَادِعِ اَللَّهَ یَخْدَعْهُ وَ یَخْلَعْ مِنْهُ اَلْإِیمَانَ وَ نَفْسَهُ یَخْدَعُ لَوْ یَشْعُر» حضرت فرمود تنها راه نجات این است که با خدا خدعه نکنید و اگر کسی بخواهد با خدا خدعه کند، خدا با او خدعه می‎کند و ایمانش را از او می‎گیرد و او فکر می‌کند که با خدا خدعه می‎کند. «فَقِیلَ لَهُ وَ کَیْفَ یُخَادِعُ اَللَّه» پرسید خدعه چگونه است؟ «قَالَ یَعْمَلُ بِمَا أَمَرَهُ اَللَّهُ ثُمَّ یُرِیدُ بِهِ غَیْرَه» فرمود خدعه با خدا یعنی اینکه انسان به آنچه خدا دستور داده است عمل کند اما برای غیر خدا و برای دنیای مردم و یا رسیدن به آرزوهای خود این کار را انجام بدهد، این‎‌ها خدعه با خدا است و ‌بعد فرمود «فَاتَّقُوا اَللَّهَ وَ اِجْتَنِبُوا اَلرِّیَاء» از مخالفت با دستورات خداوند دوری کنید، تقوا را پیشه کنید و از ریا دوریی نمایید که ریا شرک به خدا است.

وی افزود: آدم ریاکار مشرک است و لو آنکه لا اله الا الله بگوید، زیرا که شرک عملی دارد چون در عبادات و اعمال خود دیگران را شریک می‌کند. در روایت هست که شخص ریاکار را در روز قیامت با چهار اسم یا کافر، یا غادر، یا خاسر و یا فاجر خوانده می‎شود. عباداتی که برای خدا نباشد مثل یک عمل بد است مثل یک فجور است لذا به انسان ریاکار فاجر می‌گویند و اعمال او حبط و نابود می‎شود.

همه انسان‎ها در خطر گمراهی هستند

استاد حوزه علمیه کرمان تصریح کرد: در متون اخلاقی آمده است «الناس کلّهم هالکون الاّ العالمون و العالمون کلهّم هالکون الاّ العاملون و العاملون کلهم هالکون الاّ المخلصون و المخلصون فی خطر عظیم» مردم همه هلاک می‎شوند مگر آنان که علم به وظایف خود داشته باشند، تنها فعل هم کفایت نمی‎کند و آن‎هایی نجات پیدا می‌کنند که به علمشان عمل کنند و عمل هم باید مخلصانه باشد و البته مخلصین هم با این همه در خطر عظیمی هستند و احتمال دارد از این راه خارج شوند.

وی در پایان گفت: برصیصای عابد فرد عادی نبود، آنقدر عبادت کرده بود که مستجاب الدعوه شده بود اما عاقبت بخیر نشد، و لذا خیال نکنید اگر الان درست عمل می‌کنیم دیگر همه چیز تمام است آن لحظه‎ای که ملک الموت به انسان سلام می‌کند تا روحش را بگیرد انسان می‌تواند خوشحال باشد که به سلامت رسیده است و الا تا آن زمان خطر همیشه وجود دارد و انسان باید نیت خود را خالص کند به علمش عمل کند و تا آخر توسط و توکل داشته باشد تا بتواند به سلامت به سرانجام برسد.

انتهای پیام./