به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه»، علی آقانوری امروز در نشست علمی«بررسی بسترها، ریشه‌ها و علل شکل‌گیری تصوف در ایران» که با حضور کارشناسان فرق و ادیان و به همت مرکز مطالعات راهبردی شیعه شناسی با همکاری خبرگزاری تسنیم در قم برگزار شد، اظهار کرد: اگر بخواهیم علل و زمینه‌های شکل‌گیری تصوف را از منظر ایرانیان بررسی کنیم، ظاهراً عمده‌ترین سهم مربوط به ایرانیان می‌شود.
وی با بیان اینکه ثروت سرشار و شبهات سرازیرشده به مبانی دینی و اندیشه‌های کلامی خودبه‌خود سبب جهشی در فرقه‌ها شد، ادامه داد: یکی از رسالت‌های اصلی متکلمین پاسخ به شبهات مخالفین بوده و افرادی علیه متکلمین موضع گرفته و به عقل‌گرایی آن‌ها انتقاداتی وارد کردند، درنتیجه یکی از عوامل شکل‌گیری فرقه‌ها پاسخ به موضع‌ها بوده است.
دانشیار دانشگاه ادیان و مذاهب بیان کرد: تأکید صوفیه بر کشف، شهود و دل سبب شکل‌گیری فرقه‌ها شده و آنچه دارای اهمیت بیشتری بوده ثروت سرشاری بود که وارد جامعه شد درنتیجه بروز و ظهور این مسائل یک تقابل بین دنیا و آخرت ایجاد کرد؛ چراکه برخی از اصحاب تصمیم به زندگی در غارها گرفته بودند که به‌دنبال عبادت باشند حال این رغبت به آخرت و بی‌توجهی نسبت به دنیا در تقابل با ثروت سرشاری بود که در جامعه وارد شده بود.
وی با بیان اینکه بیشتر صوفی‌ها و عرفا از ایران اسلامی بوده‌اند، افزود: مشهورترین شخصیت‌ها، برجسته‌ترین و تأثیرگذارترین شخصیت‌ها ایرانی‌ها بوده‌اند و زمانی که نخستین صوفیان را نام می‌بریم غالباً ایرانی بوده‌اند، منظور این است که حتی اگر قید ایرانی هم نباشد می‌توان گفت که در بررسی شکل‌گیری تصوف ایرانی‌ها نقش عمده داشته‌اند.
استاد دانشکده شیعه‌شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب با تأکید بر اینکه لازم‌ترین مسئله در بررسی تصوف بحث خاستگاه است، تصریح کرد: در بررسی هر فرقه، مکتب و نحله‌ای باید تاریخ شکل‌گیری آن را بررسی کنیم، همچنین گاهی از عرفان تصوف صحبت می‌کنیم مرادمان همان ظهور و بروز تاریخی یک گروه است.
آقانوری ابراز کرد: در بررسی هر مکتب و فرقه‌ای، گاهی باید دقت کنیم که؛ به‌اصطلاح اصول و امّهات و مفاهیم کلیدی و محتوایی فرقه چه هست؟ و گاهی هم باید به تعالیم ظاهری و جزئی که یک فرقه اعتقاد دارند توجه داشته باشیم.
وی تأکید کرد: ازنظر تاریخی، صوفیان بر شیوه حاکم بر متکلمین و فقها قیام کرده‌اند، پس نتیجه می‌گیریم، که تصوف از زرتشتی‌ها و مانویت گرفته شده، درحالی که در بررسی مکتب‌ها و نحله‌ها باید واقعیت‌های تاریخی را در نظر بگیریم، همچنین تصوف هیچ تفاوتی در بروز و خاستگاه با دیگر فرقه‌ها ندارد، هم‌زمان با ظهور متکلمین افراد خاصی سخن از تصوف می‌زدند و از قرن دوم که شکل‌گیری رسمی فرقه‌ها شروع شد، شکل‌گیری رسمی تصوف هم شروع شد.
استاد دانشکده شیعه‌شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب با بیان عوامل جدایی فرقه‌ها در بستر تاریخی عنوان کرد: صوفیه به‌عنوان افراد خاص در نحله‌های مختلف ظهور و بروز پیدا کردند، در ظهور آغازین تصوف بر اساس نوع زندگی و شیوه صنوف، بسیار درهم‌تنیده بود.
استاد دانشکده شیعه‌شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب با بیان اینکه زهد و افراط در احتیاطات و نفی دنیا زمینه‌های اولیه شکل‌گیری عرفان شد، مطرح کرد: هیچ فرقه و حاکمی توان و قدرت ایجاد فرقه را نداشته و باید به‌دنبال بسترهای تاریخی، سیاسی و اجتماعی رفت، برای مثال فرقه‌های کلامی در بستر سیاست شکل گرفتند.
انتهای پیام 313/17
