خبرگزاری حوزه/ استاد توفیق علی وهبه، از اندیشمندان مصری و رئیس مرکز مطالعات و پژوهش های عربی از میهمانان بیست و هفتمین کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی بود. وی که با مقاله "مساوات و تبعیض طبقاتی و نژادپرستی، در سایه آموزه های قرآن کریم" در این کنفرانس حاضر شده بود، به دلیل محدودیت شدید وقت در کمیسیون های تخصصی، همچون سایر حاضران در کنفرانس موفق به ارائه تمام مقاله خود نشد، اما این اندیشمند مصری، متن مقاله اش را در اختیار خبرگزاری حوزه قرار داد تا با ترجمه آن به زبان فارسی، امکان بهره مندی طیف دیگری از مخاطبان را فراهم سازیم:

* نگاهی به تبعیض های قبل از اسلام

جهان پیش از اسلام غرق در ظلمت و جهالت و عقب افتادگی بود، در آن دوره نظام طبقاتی میان مردم حاکم بود و پیامدهای این نظام نیز گریبانگیر مردم شده بود و انسان از برادر خود سوء استفاده میکرد و به او ستم روا میداشت و توهین میکرد. در چنین جامعه ای زن جایگاهی نداشت به جز در موارد معدود و در واقع زن ابزاری بود در دست شوهرش که میتوانست او را بفروشد یا رها کند یا بکشد و در معرض سخت ترین شکنجه ها و رنج ها قرار داشت.

و بدین ترتیب ظلم به دو شکل ظلم مرد به مرد و ظلم مرد به زن موجود بود تا اینکه خورشید اسلام تابید و مردم را دعوت به فرهنگ برادری نمود و حقوق زن را به عنوان یک انسان و همچنین کرامت و شخصیت اجتماعی او را به او بازگرداند و به مردم آموخت که این همه ظلم و تبعیض با سرشت انسانی منافات دارد؛ چرا که مردم در واقع همه با هم برابرند و عرب و عجم هیچ تفاوتی با هم ندارند مگر به تقوا و پرهیزگاری؛ به آنها آموخت که انسان ها همه از یک پدر و مادرند و باید در حقوق و تکالیف با هم برابر باشند.

پس اسلام اولین برنامه و قانونی است که قائل به مساوات و برابری میان انسان ها شده؛ پیامبر اسلام(ص) میفرماید: انسان ها همانند دندانه های یک شانه با هم برابرند^[1]. پس هیچ کس از دیگری برتر نیست. همچنین فرموده: «تمام شما فرزندان آدم هستید و آدم نیز از خاک آفریده شده»^[2] پس هیچ مردی با مرد دیگر و هیچ تفاوتی میان مرد و زن و میان فقیر و غنی نیست مگر به تقوا و کردار شایسته و میزان کمک هرکس به برادران و میهن خویش.

* اسلام، طائفه گری و تعصبات جاهلی را از بین برد

بدین ترتیب اسلام طایفه گری و تعصبات جاهلی را ز بین برد به گونه ای که دیگر تفاوتی میان طبقات مختلف و انسان های برده و آزاد به خاطر حسب و نسب باقی نگذارد؛ چرا که رسول خدا به عنوان نمونه بسیاری از بردگان را به خود نزدیک ساخت و آنها را بر بعضی از اصحاب خود ترجیح میداد و چه بسا آنها را به عنوان فرماندهان لشکری منصوب میکرد که بسیاری از یاران پیامبر و بزرگان در آن حضور داشتند. اسلام بدین سان بر مساوات و برابری میان انسان ها تاکید کرد و برتری میان انسان ها را جز با ملاک تقوی و پرهیزگاری و کردار شایسته نفی کرد.

خداوند متعال میفرماید:  (مَنْ عَمِلَ صَالِحاً مِّن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ)[3]

و در آیه دیگر میفرماید: (يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُم مِّن ذَكَرٍ وَأُنثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوباً وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ )[4]

رسول خدا نیز در خطبه وداع خویش چنین فرمود: ای مردم! پروردگار شما یکی است و پدر شما نیز یکی است. تمامی شما فرزندان آدم هستید و آدم نیز از خاک آفریده شد. گرامی ترین شما نزد خداوند پرهیزگار ترین شما است و هیچ انسان عرب بر عجم و هیچ عجمی بر عرب برتری ندارد مگر به تقوا و پرهیزگاری^[5].

* مساوات در اندیشه امام علی کرم الله وجهه

امام علی سلام الله علیه در نامه خود به مالک اشتر والی خویش بر مصر چنین میفرماید: «و با آنها اها مهربانی و محبت و لطف باش و با آنها همچون یک حیوان درنده رفتار مکن که منتظر دریدن آنها باشی؛ چرا که مردم دو دسته اند یا برادر دینی و یا شبیه تو درآفرینش هستند و دچار لغزش و اشتباه میشوند و خطاهایی را خواسته یا ناخواسته مرتکب میشوند، پس همان گونه که دوست داری خداوند تو را ببخشاید و از تو درگذرد از آنها بگذر و ببخشای که تو برتر از آنها و کسی که تو را منصوب کرده از تو برتر و خداوند متعال نیز از او برتر است و اکنون کار این مردم را به تو سپرده و تو را به آنها می آزماید»^[6].

از این فرمایشات روشن میشود که علی کرم الله وجهه و رضی الله عنه ما را به رعایت مساوات عمومی میان مردم توصیه میکند.

البته باید توجه داشت که مراد اسلام از مساوات میان انسان ها فقط مساوات آنها در ارزش انسانی آنها نیست، بلکه انسان ها از نظر اسلام در برابر قانون و حقوق عمومی نیز برابرند و تمام انسان ها در برابر قانون یکسان هستند و تفاوتی میان امیر و سرباز و میان پادشاه و فقیر و دارا و ندار وجود ندارد.

تبعیض طبقاتی و نژاد پرستی در عصر حاضر

با وجود اینکه اسلام از چهارده قرن پیش با نژاد پرستی و تبعیض از مبارزه کرده اما برخی کشورهای غیر اسلامی همچنان با ملاک هایی مانند نژاد و رنگ و زبان و دین میان شهروندان و ساکنان خود تفاوت قائل میشوند. در برخی از این کشورهای به ظاهر متمدن و بزرگ شاهد این هستیم که قوانین آنها برای سفید پوست و سیاه پوست و پیروان ادیان مختلف فرق میکند به گونه ای که این تبعیض ها منجر به بروز درگیری های مسلحانه در این کشورها شده است.

به عنوان نمونه ای بارز در این زمینه میتوان گفت که در اسراییل(فلسطین اشغالی) نیز میان عرب ها که ساکنان اصیل این سرزمین هستند و صهیونیست های اشغالگر تبعیض های نژادپرستانه فاحشی وجود دارد و علاوه بر این میان خود صهیونیست های شرقی و غربی نیز شاهد تبعیض هایی هستیم، اما اسلام دین جاودان الاهی با این تبعیض ها بیگانه است و آنها را معتبر نمیداند و با آنها سر ستیز دارد.

اسلام هزاران سال پیش توانست تبعیض های طبقاتی و نژادی را از بین ببرد در حالی که در عصر حاضر برخی کشورها به طرز زننده ای به این تبعیض ها دامن میزنند و با وجود اینکه سازمان ملل متحد از دیرباز خواهان از بین رفتن این تبعیض ها است، اما این کشورها همچنان اصرار دارند که به رفتارهای غیر انسانی و تبعیض آمیز خود با شهروندان خود ادامه دهند.

کار برخی از این کشورها به جایی رسیده که به اقلیت های اسلامی حمله کرده و خانه ها و مساجد آنها را ویران کرده و مانع برپایی مراسم های دینی آنها میشوند و برخی کشورها نیز به دنبال از بین بردن مظاهر اسلامی در کشورهای خود و جلوگیری از آزادی های مسلمانان در زمینه های مختلف هستند.

حال این رفتار ها کجا و تعالیم اسلام که میگوید انسان ها با هم برابرند و مسلمان و غیر مسلمان و برده و آزاد هیچ تفاوتی با هم ندارند و با تمام اشکال بردگی مخالف است و همه انسان ها را آزاد میداند که هیچ فرق طبقاتی و طایفی و نزادی و دینی با هم ندارند.

* توقعی که از کشورهای اسلامی می رود

امروز از کشورهای اسلامی انتظار میرود در یک صف کنار هم در برابر کشورهایی که به اقلیت های مسلمان حمله میکنند و به دنبال نسل کشی مسلمانان هستند بایستند. کشورهای اسلامی باید مانع این رفتارهای اسلام ستیزانه و ضد بشری بشوند.

کشورهای دشمن با استفاده از تحریک های طبقاتی و نژادی و طایفی و مذهبی به دنبال فتنه انگیزی و تفرقه پراکنی در کشورهای اسلامی هستند تا این کشورها و طوایف و طبقات و مذاهب آنها را به جان هم بیندازند و در نتیجه این درگیری ها کشورهای اسلامی همواره ضعیف و متفرق باقی بمانند و تسلط بر آنها و چپاول ثروت های آنها به سادگی امکان پذیر باشد.

اما دشمنان اسلام که این روزها به شدت علیه اسلام کار میکنند بدانند که هیچ گاه نخواهند توانست اسلام را از بین برده یا بر آن تاثیر بگذارند و نیرنگ آنها هرگز در اسلام کارگر نخواهد بود.

و اسلام همچنان و تا ابد برتر و بالاتر از تمام شبهات و نیرومندتر و برتر از هر دعوتی خواهد ایستاد چنان که خدای متعال نیز فرمود که: { يُرِيدُونَ أَن يُطْفِئواْ نُورَ اللّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَيَأْبَى اللّهُ إِلاَّ أَن يُتِمَّ نُورَهُ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ }[7].

ترجمه: سید احمد احمدزاده