به گزارش خبرگزاری «حوزه» از شیراز، عناوین دانشگاهی چون برگرفته از مدارک مصوب و تعریف شده دانشگاه است به همین دلیل شفافیت بیشتری دارند، اما از آنجا که در عرف حوزه های علمیه اطلاق عناوین، مترتب بر مدارک حوزوی نیست، بلکه مترتب بر رتبه های علمی افراد است به همین دلیل تطبیق عناوین حوزوی بر افراد شفافیت لازم را ندارد چون علمیت در افراد مختلف مراتب متفاوتی دارد و تشخیص کارشناسان حوزوی نیز در علمیت افراد چه بسا با یکدیگر مقداری تفاوت داشته باشد.

البته ذکر این نکته لازم است که معانی لغوی عناوینی چون حجه الاسلام، حجه الاسلام و المسلمین و یا آیت الله معانی بسیار عمیق و بلندی است که چه بسا با معانی اصطلاحی و متعارف آن فاصله داشته باشد، لکن نسبت به همان معانی متداول نیز ضابطه روشنی وجود ندارد به همین دلیل در برخی از اوقات برای عده ای از افراد از عناوینی استفاده می شود که بی ضابطه بودن عناوین حوزوی را بیشتر ثابت می کند، از این رو با اینکه ضابطه مشخصی توسط نهادهای رسمی حوزوی برای این عناوین قرار داده نشده است لکن جهت روشن شدن مقام، تعریفی تقریبی از این عناوین ارائه می گردد؛

«ثقة الاسلام»: طلابی که بهره ای از فضل دارند اما هنوز ملبس به لباس روحانیت نشده اند.

«حجه الاسلام»: فضلایی که ملبس به لباس روحانیت شده اند و در مدارج میانی علمی مشغول به تحصیل هستند و یا در همان مدارج متوقف شده اند و به امور دیگری مرتبط با شئون روحانیت مشغول شده اند .

«حجه الاسلام و المسلمین»: آن دسته از اساتید و عالمان حوزوی که مدارج بالای تحصیلی را طی کرده اند و آثار علمی اعم از کتاب، مقاله، تقریرات و یا کرسی های درسی معتبر دارند و به مراحل اجتهاد در علوم مختلف حوزوی نزدیک شده اند(مجتهد متجزی).

«آیت الله»: آن دسته از عالمانی که به مراحل بالای علمی به خصوص در رشته فقه رسیده اند و در فرایند کسب اجتهاد، مجتهد مطلق شده اند و چندین سال سابقه تدریس درس خارج فقه و اصول و تدوین کتاب و تحقیق و پژوهش های عمیق در رشته های مربوطه را در کارنامه علمی خود دارند .

«آیت الله العظمی»: این عنوان مختص به مراجع عظام تقلید است، یعنی کسانی که علاوه بر داشتن رساله های عملیه به مقام مرجعیت جامعه شیعی نیز رسیده اند.

اگر چه ممکن است از منظر برخی از بزرگان حوزه قیود سختگیرانه تری نیز در اطلاق این عناوین وجود داشته باشد اما آنچه که مهم است این است که در استفاده از عناوین حوزوی به ویژه عنوان «آیت الله» باید دقت بیشتری به خرج داد و در این میان حوزویان باید نسبت به پاسداری از این عناوین اهتمام بیشتری داشته باشند .

محمد استوار میمندی