به گزارش خبرگزاری حوزه، واژه «فمینیسم» شاید در دهه اخیر جز گزاره‌های پرتکرار در رسانه‌ها باشد، به گونه‌ای که یکی از معتبرترین دیکشنری‌های آمریکایی کلمه «فمینیسم» را به دلیل افزایش چشمگیر جست‌وجوی آن در اینترنت به عنوان کلمه سال ۲۰۱۷ انتخاب کرده است.
دیکشنری مریام وبستر علت تکرار روزافزون این کلمه را وجود راهپیمایی‌های زنان، فیلم‌ها و برنامه‌های جدید تلویزیونی درباره موضوعات مربوط به زنان و مجموعه‌ای از اخبار درباره ادعاهای مربوط به آزار و اذیت جنسی عنوان کرده است.
به گفته این دیکشنری تعداد جست‌وجوی این کلمه نسبت به سال گذشته میلادی ۷۰ درصد افزایش یافته است. هرچند با اوج‌گیری شبکه‌های اجتماعی، میزان تداول و تکرار این واژه و پرداختن به آن و توسعه واژگانی و مفاهیم و موضوعات مربوط به آن رو به فزونی گذاشته است؛ اما با این همه شاید هنوز میزان قابل توجهی از جامعه تلقی درستی از مفهوم و مصادیق و اهداف فمینیسم نداشته باشد.
به جهت اهمیت موضوع، سامانه رصد هوشمند رهنما در این شماره با بررسی صفحات و اشخاص تأثیرگذار در حوزه فمینیسم در شبکه‌های اجتماعی، رویکرد آنها را به موضوع فمینیسم با بررسی محتواهای منتشر شده از سوی این صفحات، تحلیل کرده است.
فراوانی موضوعات فمینیسم
موضوعات فمینیسم بیشتر در مواردی همچون «مسائل جنسی»، «تساوی جنسیتی»، «ازدواج»، «آزادی های جنسی»، «مذمت مادری»، «مردسالاری»، «خشونت»، «حجاب و حیا»، «حقوق اجتماعی» و «حقوق مادرانه» است که بیشترین فراوانی در مسائل جنسی با ۱۹ و تساوی جنسیتی با ۱۶ درصد و کمترین فراوانی نیز در حقوق اجتماعی با ۶ و حقوق مادرانه با ۲ درصد است.
برترین کاربران حوزه فمینیسم بر اساس میزان تأثیر
طبق رصد سامانه رهنما در اینستاگرام و توئیتر، برترین کاربران حوزه فمینیسم بر اساس میزان تأثیر به ترتیب فرانک عمیدی، سمانه سوادی، شبکه ماهواره‌ای من و تو، فمینیسم روزمره (نسرین افضلی) و مسیح علینژاد هستند.
برترین افراد تأثیرگذار در پرونده فمینیسم
۱. فرانک عمیدی
محل اقامت: لندن، انگلستان
نوع فعالیت: ژورنالیست؛ مجری رادیو سرویس جهانی بی بی سی؛ گزارشگر امور زنان؛ فعال حوزه زنان؛ فمینیست.
به دلیل نفوذ خود در شبکه رسانه‌ای و صفحه اینستاگرامی فعال با حدود ۲۶۰ هزار دنبال کننده تأثیر قابل توجهی در انتشار، طرح و بازنشر محتواهای مرتبط با حوزه فمینیسم دارد.
۲. سمانه سوادی
محل اقامت: انگلستان
نوع فعالیت: شاعر و نویسنده و فعال برابری جنسیتی ایرانی مقیم انگلستان که حدود ۱۰ سال پیش از ایران مهاجرت کرده است؛ دانش آموخته حقوق کیفری بین‌المللی و مطالعات مهاجرت؛ کارشناس مسائل زنان در شبکه‌های بی‌بی‌سی فارسی و ایران اینترنشنال.
به دلیل وجهه رسانه‌ای و به جهت حضور به عنوان کارشناس مسائل زنان در شبکه‌های تلویزیونی فارسی زبان، همچنین قلم توانا به عنوان نویسنده و شاعر با نوشتن پست‌ها و انتشار محتواهای تخصصی در حوزه حقوق زنان و فمینیسم در صفحه اینستاگرام خود، همچنین برگزاری برنامه‌های لایو مشترک در موضوعات مختلف مرتبط با زنان، یکی از مؤثرترین افراد حوزه فمینیسم در فضای مجازی به شمار می‌رود و منشأ بازنشر بسیاری از مفاهیم و محتواهای فمینیستی است.
۳. فمینیسم روزمره
سردبیر: نسرین افضلی
پژوهشگر مطالعات زنان، فمینیست و فعال حقوق زنان، دانشجوی دکترای جامعه شناسی دانشگاه کنکوردیای مونترال کانادا است.
نسرین افضلی فمینیست و فعال حوزه زنان است که به عنوان کارشناس در شبکه‌های فارسی زبان حضور دارد، او با راه اندازی سایتی با نام فمینیسم روزمره، به تولید و نشر محتوا در حوزه زن و فمینیسم می‌پردازد. او به دلیل فعالیت در صفحه اینستاگرامی با همین نام، تأثیر زیادی در محتواهای فمینیسم در فضای مجازی داشته، منشأ بازنشر بسیاری از محتواهای فمینیستی است.
مطالبات حقوقی فمینیست‌ها
بیشترین مطالبات حقوقی فمینیست‌ها، داشتن حقوق برابر در مواردی همچون «اشتغال و دستمزد»، «ازدواج بدون اذن ولی»، «پایان خودخواسته بارداری»، «خروج از کشور»، «انتخاب پوشش»، «حق رأی»، «حضانت و ولایت فرزندان»، «شروط ضمن عقد» و «دیه و ارث برابر» است.
فمینیست‌ها و مقوله ازدواج و مطالبات آنها
فمینیست‌ها در مقوله ازدواج دارای نظریاتی چون «ازدواج تنها راه دختران برای ادامه مسیر زندگی نیست»، «اجرت المثل تحقیرآمیزترین قوانین مربوط به زنان در ازدواج است»، «مهریه، تحقیرآمیز، زن ستیز و ناکارآمد»، «ازدواج نکردن نوعی مبارزه مؤثر»، «بکارت قبل از ازدواج اهمیتی ندارد»، «نه به ازدواج با مرد ایرانی» و «مبارزه با کودک همسری» هستند و مطالباتی را نیز در بحث ازدواج دارند که شامل حق طلاق، حق خروج از کشور، حق تعیین محل زندگی، حق اشتغال و حق ادامه تحصیل است.
فمینیست‌ها و مقوله مادری
یکی دیگر از مقوله‌هایی که فمینیست‌ها در مورد آن نظراتی را مطرح می‌کنند مقوله مادری است و قائل هستند که «مادری اولویت نیست»، «وظیفه زن، همسری و مادری نیست»، «فرزندپروری مسئولیتی مادرانه نیست»، «مادری و حس مادری یک امر غریزی نیست»، «بچه ها نیاز به مادر و شیر مادر ندارند»، «چرا مادری که مقدس است ولیّ فرزندش نیست؟» و در آخر اینکه قائلند «مادر، مقدس نیست».
فمینیست‌ها و مصادیق خشونت علیه زنان
فمینیست‌ها برخی قوانین را نیز مصداق خشونت علیه زنان می‌دانند و قائل هستند که «نداشتن حق طلاق»، «دریافت حقوق کمتر از مرد»، «مردسالاری در همه امور»، «اختیار کردن زن دوم»، «اظهار داناتر بودن مرد نسبت به زن»، «آزاد نبودن در انتخاب شغل»، «متلک پرانی»، «آزاد نبودن در انتخاب رشته و شهر محل تحصیل»، «اجازه خروج از کشور» و «بررسی بکارت» از مصادیق خشونت علیه زنان است.
فمینیست‌ها و مسئله حجاب
حجاب یکی دیگر از مقولاتی است که فمینیست‌ها انتقاداتی را نسبت به آن مطرح می‌کنند و ضمن مخالفت با حجاب اجباری، قائل هستند که حجاب و عفاف مخصوص زنان نیست و تبلیغ حجاب را مساوی با کالا انگاری زن می‌پندارند.
فمینیست‌ها حجاب را مانع پیشرفت ورزشکاران ایرانی می‌دانند و قائل به این هستند که حجاب در تفکر فمینیستی جایگاهی ندارد.
هنجارشکنی‌های فمینیسم
«هنجار زدایی و مبارزه با برخی مفاهیم مقبول شرع و عرف و جامعه»، «لزوم زدودن کلمه ناموس از فرهنگ و زبان گفتاری»، «مبارزه با بحث حیا برای زن»، «مذمت خطاب شدن زن به نام همسرش»، «پسر می‌تواند فمینیست باشد، صورتی بپوشد، آرایش کند»، «زن ناموس هیچکس نیست»، «محرم و نامحرم مفاهیم بدوی و ناکارآمد برای فرهنگ جوامع امروز هستند»، «زدودن مفاهیمی چون حیا و غیرت و ناموس»، «مخالفت با آرایش و به خود رسیدن زن‌ها»، «مذمت نهی زنان از انتشار تصویر خود در فضای مجازی» برخی از نمونه‌های هنجارشکنی فمینیست‌ها در جامعه امروزی است.
فمینیسم در برابر مردان
فمینیست‌ها همچنین مواضع مختلفی را در برابر مردان اتخاذ می‌کنند و در این راستا کمپین‌های نه به ازدواج و نه به ازدواج با مرد ایرانی را راه اندازی کرده‌اند و چند همسری را نیز تقبیح می‌کنند.
«مذمت شیوع امر و نهی کردن زنان در عرف»، «انتقاد به سیستم آموزشی مردسالار مدارس» کالا انگاری زنان، بزرگ‌ترین آسیب مردسالاری» و «جوانی جمعیت؛ طرحی خشونت بار و زن ستیز» نیز از دیگر مواضع فمینیست‌ها در برابر مردان است.
شایان ذکر است که سامانه رصد هوشمند شبکه‌های اجتماعی (رهنما) بولتن‌های مختلفی را در حوزه زنان تدوین و منتشر کرده است که علاقه مندان با مراجعه به نشانی https://rahnama.whc.ir می‌توانند با برخی از فعالیت‌های زنان در شبکه‌های اجتماعی به ویژه اینستاگرام و توئیتر آشنا شوند.
