خبرگزاری حوزه| تازه از مدرسه برگشته بود نگاهی به کوله پشتی کنار تختش کرد... کوله بیشتر ولو شده تا ول شده باشد، با بی حوصلگی خیز برداشت سمت تخت، تازه پلک هایش داشت سنگین می شد که صدای نوتیف گوشی چرتش رو پاره کرد... رضا بود؛ کجایی پسر؟ ساعت چهار زمین چمن گرفتیم، نگیری تا شیش غروب بخوابی ها منتظریم.
با اینکه خیلی خسته بود ولی یه دو دوتا چهارتایی کرد و با خودش گفت به دور هم بودنش می ارزه، کیف ورزشی شو بست و راهی زمین چمن شد. تو راه چند بار تلاش کرد روی موتور تک چرخ بزنه ولی خوب در نیومد چرخ جلو سریع به گل نشست... دو سه تا پیچ رو که رد کرد رسید به بچه ها،
خیلی عادت به مقدمه چینی نداشتند برای اینکه از تمام زمان رزرو شده نهایت استفاده رو ببرن سریع لباس عوض می کردن و یارکشی و یه دست فوتبال حسابی، وسطهای نیمه دوم بود که علی خطای بدی زد بهش، درد مچ پا و خستگی روز دست به دست هم دادند تا امیر از کوره در بره و یه دعوای ...
نوجوانی دورهای حساس و سرنوشتساز در زندگی انسان است که با تغییرات جسمی، روانی و اجتماعی همراه است. در این مرحله، کنترل هیجانات ناسالم یکی از چالشهای اصلی تربیت اسلامی به شمار میرود، فرهنگ و تعالیم اسلامی با تأکید بر تعادل، تقوا و خودسازی، راهکارهای ارزشمندی برای مدیریت هیجانات ارائه میدهد.
در این یادداشت به بررسی اصول تربیتی اسلامی و ارائه راهکارهایی برای کنترل هیجانات ناسالم نوجوانان می پردازیم.
۱. تأکید بر تقوا و خودکنترلی
در اسلام، تقوا به عنوان کلید کنترل نفس و هیجانات ناسالم معرفی شده است. آیه 69 سوره عنکبوت شریفه «وَالَّذِینَ جَاهَدُوا فِینَا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنَا» بر لزوم جهاد اکبر (جهاد با نفس) تأکید دارد. نوجوانان باید از طریق آموزشهای دینی، به اهمیت خودکنترلی و پرهیز از واکنشهای هیجانی ناسالم آگاه شوند. نماز، روزه و دعا به عنوان ابزارهای عملی برای تقویت اراده و کنترل هیجانات مطرح هستند.
۲. الگوگیری از سیره اهل بیت (ع)
سیره معصومین (ع) سرشار از درسهای تربیتی است. امام علی (ع) در نامه 31 نهجالبلاغه میفرمایند: «خَیْرُ الْعِبَادَةِ الْعَفَافُ» عفاف و پرهیز از افراط و تفریط در هیجانات، از اصول تربیتی اسلامی است. نوجوانان باید با الگوگیری از صبر و حلم امامان معصوم در برهه های مختلف اجتماعی و یا شجاعت و متانت آن بزرگواران در مسیر زندگی سراسر نورشان، یاد بگیرند که هیجانات خود را در مسیر درست هدایت کنند.
۳. آموزش آداب اسلامی
در مدیریت هیجانات اسلام آداب و قواعد خاصی برای مدیریت هیجانات ارائه کرده است. به عنوان مثال، در مواجهه با خشم، سکوت، تغییر موقعیت یا وضو گرفتن از روشهای عملی برای کنترل خشم هستند. همچنین، تشکر و سپاسگزاری (شُکر) به عنوان راهی برای کنترل هیجانات مثبت و جلوگیری از غرور و تکبر توصیه شده است.
۴. تقویت روحیه جمعگرایی و مسئولیتپذیری
فرهنگ اسلامی بر اهمیت زندگی جمعی و مسئولیتپذیری تأکید دارد. نوجوانان باید از طریق مشارکت در فعالیتهای اجتماعی و مذهبی مانند نماز جماعت، کمک به نیازمندان یا شرکت در مراسم مذهبی، حس مسئولیت و تعلق به جامعه را در خود تقویت کنند. این امر به آنها کمک میکند تا هیجانات خود را در راستای منافع جمعی کنترل کنند.
۵. استفاده از قصهها و داستانهای اخلاقی
قصهها و داستانهای اخلاقی در قرآن و روایات، ابزاری قدرتمند برای تربیت نوجوانان هستند. داستان حضرت یوسف (ع) در کنترل هوای نفس یا صبر حضرت ایوب (ع) در برابر سختیها، الگوهایی الهامبخش برای نوجوانان هستند. این داستانها به آنها یاد میدهند که چگونه هیجانات خود را در مسیر تقوا و فضیلت هدایت کنند.
۶. نقش خانواده و مدرسه
در تربیت اسلامی خانواده به عنوان نخستین محیط تربیتی، نقش کلیدی در کنترل هیجانات نوجوانان دارد. والدین باید با الگوی رفتاری خود، اصول اسلامی مانند صبر، حلم و بخشش را به فرزندان منتقل کنند. همچنین، مدارس و مراکز آموزشی باید با تلفیق آموزشهای دینی و مهارتهای زندگی، نوجوانان را برای مدیریت هیجانات آماده کنند.
۷. پرهیز از افراط و تفریط
اسلام میانهروی را در همه امور توصیه میکند. نوجوانان باید بیاموزند که هیجانات خود را نه سرکوب کنند و نه به آنها میدان دهند، بلکه با تعادل و میانهروی با آنها برخورد کنند. در یادداشت مقاله تلاش شده با تکیه بر اصول اسلامی، راهکارهایی عملی و فرهنگی برای کنترل هیجانات نوجوانان ارائه داده شود و نشان میدهد که تربیت اسلامی، راهحلهای جامع و عمیقی برای چالشهای تربیتی حتی در عصر حاضر دارد.
مریم فلاحی
نظر شما