به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه از مشهد، حجتالاسلام والمسلمین حمید درایتی، استاد دروس خارج حوزه علمیه خراسان، در نشست تخصصی بررسی دیدگاههای فقهی، اصولی و رجالی آیتالله العظمی میلانی که در تالار شیخ طبرسی بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی برگزار شد، به تشریح دقیق مباحث اصولی، حقیقت حکم و اراده و نقش آن در استنباط احکام پرداخت.
حجت الاسلام و المسلمین درایتی با تأکید بر جایگاه مباحث اصولی گفت: برخی از مباحث به دلیل ماهیت و کارکرد، قابل تعریف مستقیم به عنوان مسئله اصولی نیستند. این مباحث گاهی تحت عنوان مبادی تصدیقی و گاهی به عنوان مقال احکامی مطرح میشوند. روشن شدن این مباحث برای حصول نتایج صحیح در سایر مسائل اصولی ضروری است.
وی افزود: در لابهلای مباحث اصولی، برخی مطالب صرفاً به صورت مقدمه و مستلزم بررسی هستند و اگر به آنها پرداخته نشود، نتیجهگیری در مسائل دیگر ممکن است نادرست باشد.
حقیقت حکم؛ محور اصلی فهم فقه و اصول
استاد دروس خارج حوزه علمیه خراسان با بیان اهمیت شناخت حقیقت حکم، توضیح داد: بسیاری از مسائل فقهی پیرامون احکام شرعی و آثار آن شکل گرفته است و شناخت ماهیت حکم، پیشنیاز بررسی دقیق سایر مباحث است.
وی ادامه داد: بحث حقیقت حکم در بسیاری از مباحث اصولی به صورت مستقیم مطرح نمیشود و گاهی در ذیل مباحث دیگر به صورت تعریفی یا مستلزم چالش آورده میشود.
حجت الاسلام و المسلمین درایتی با اشاره به نظریه مرحوم آخوند، گفت: حقیقت حکم اراده امام و شریعت است و این تعریف موجب بروز چالشهایی در مباحثی مانند واجب معلق میشود. واجب معلق همزمان واجب فعلی و استقبالی است؛ مثلاً حج برای کسی که مستطیع شده است، وجوب فعلی پیدا میکند. این موضوع نشان میدهد که بدون درک حقیقت حکم نمیتوان نتیجهگیری درستی درباره وجوب و تحقق احکام داشت.
وی افزود: مرحوم آخوند اراده را در دو سطح بررسی میکند؛ اراده در ممکنات که شامل شوق اکید و تحریک عضلات است و اراده در ذاتیات که مرتبط با علم به نظام اصلح در ذات باریتعالی است. این دو سطح اراده باعث میشود که تحلیل دقیق احکام شرعی در هر دو حوزه ممکن و ذاتی مورد توجه قرار گیرد.
استاد دروس خارج حوزه علمیه خراسان تصریح کرد: مرحوم آخوند اتحاد مفهومی اراده و علم در ذات باریتعالی را مطرح میکند اما مردم اصفهانی اتحاد عینی و مصداقی اراده و علم را مدنظر دارند. علاوه بر این، مردم اصفهانی اراده را در دو سطح ذاتی و فعلی میدانند؛ اراده ذاتی که قدیم است و اراده فعلی که حادثه محسوب میشود. این نگاه دوگانه موجب تحلیل عمیقتر مباحث اصولی و فهم دقیقتر اراده و تحقق احکام شده است.
نوآوریهای آیتالله میلانی در اصول فقه
حجت الاسلام و المسلمین درایتی با اشاره به جایگاه علمی آیتالله میلانی افزود: ایشان با بهرهگیری از آموزههای مرحوم اصفهانی و تحلیل دقیق کلمات و عبارات، نوآوریهای مهمی در مباحث اصولی داشتند. هرچند در برخی موارد با مرحوم اصفهانی اختلاف داشتند، اما دقت علمی ایشان موجب غنای درسهای خارج فقه و اصول و تعمیق فهم طلاب شده است.
وی ادامه داد: مطالعه آموزههای مردم اصفهانی برای فهم دقیق مباحث اصولی و فقهی ضروری است و اساتید و طلاب باید با دقت این منابع را مطالعه، مقایسه و در کلاسها مورد استفاده قرار دهند. این امر موجب درک عمیقتر اصول و فقه و پرورش صحیح طلاب خواهد شد.
استاد دروس خارج حوزه علمیه خراسان با تأکید بر لزوم انسجام علمی میان حوزهها گفت: ارتباط و همکاری میان حوزههای علمیه ایران و عراق باید تقویت شود و برنامههای مشترک علمی استمرار یابد تا انتقال دانش و تجربه میان حوزهها افزایش یابد و محافل علمی غنیتر شوند.
وی خطاب به اساتید حوزه و طلاب اظهار داشت : فهم دقیق کلمات و آرا مردم اصفهانی سبب میشود طلاب بتوانند مباحث اصولی را عمیقتر درک کنند. هرچند تصدیق همه آراء مردم اصفهانی لازم نیست، اما تلاش برای فهم دقیق آنها، کلید رسیدن به دقایق مباحث اصولی است.
حجت الاسلام و المسلمین درایتی یادآور شد: مرحوم آیتالله سید ابراهیم علمالهدی نیز به اهمیت آموزههای مردم اصفهانی اشاره کردهاند و توصیه داشتند که این منابع به عنوان یک مرجع علمی در درسهای خارج فقه و اصول تدریس و تحلیل شود.
انتهای پیام/
نظر شما