یادداشت | روایت جعلی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه از اهواز، آیت الله عباس کعبی، عضو هیئت رئیسه مجلس خبرگان رهبری در یادداشتی با عنوان «روایت جعلی» گفت: در این جنگ ترکیبی و شناختی، دشمنان به‌طور ویژه از ابزارهای نوین مانند هوش مصنوعی، شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های تصویری برای روایت‌سازی جعلی بهره می‌گیرند.

متن یادداشت به شرح زیر است؛

امروزه میدان اصلی نبرد دشمنان، تسخیر ذهن وجهت دهی به عواطف واحساسات ملت های مستقل در مسیر اهداف سلطه گرایانه است. در این جنگ ترکیبی و شناختی، دشمنان به‌طور ویژه از ابزارهای نوین مانند هوش مصنوعی، شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های تصویری برای روایت‌سازی جعلی بهره می‌گیرند.

هدف اصلی این روایت‌ها، سیاه‌نمایی، القای بدبینی، تضعیف اعتماد عمومی و تحریک هیجان‌های کاذب است. نحوه مواجهه صحیح با روایت‌های جعلی دشمن، یک ضرورت اخلاقی، وظیفه اجتماعی و تکلیف شرعی محسوب می‌شود.

جنگ ترکیبی و نقش روایت جعلی

جنگ ترکیبی مجموعه‌ای از فشارهای هم‌زمان رسانه‌ای، روانی، اقتصادی و سیاسی است که در آن، روایت جعلی نقش محوری دارد. در این جنگ، دشمن تلاش می‌کند:

واقعیت را تحریف کند، و گاهی انکارکند.

نقاط ضعف را بزرگ‌نمایی و نقاط قوت را پنهان کند. احساس ناامیدی، خشم و بی‌اعتمادی را جایگزین عقلانیت کند

قرآن کریم هشدار می‌دهد:

«وَلَا یَغُرَّنَّکُم بِاللَّهِ الْغَرُورُ» (لقمان، 33)

مبادا فریب‌کاران شما را دچار فریب کنند.

هوش مصنوعی؛ ابزار نوین دشمن در جعل روایت

هوش مصنوعی با توانایی تولید متن، صدا، تصویر و ویدئو، امکان جعل روایت‌هایی بسیار واقعی و باورپذیر را فراهم کرده است.

دشمن از این فناوری برای ساخت ویدئوهای جعلی، تحریف سخنان مسئولان و فرماندهان، القای تغییر مواضع راهبردی و ایجاد شوک خبری و هیجان ناگهانیاستفاده می‌کند؛ به‌گونه‌ای که مخاطب تصور می‌کند با یک واقعیت قطعی مواجه است.

امیرالمؤمنین علیه السلام در بیان فتنه می‌فرماید : (خطبه ۵۰ نهج البلاغه):

إِنَّمَا بَدْءُ وُقُوعِ الْفِتَنِ أَهْوَاءٌ تُتَّبَعُ وَ أَحْکَامٌ تُبْتَدَعُ یُخَالَفُ فِیهَا کِتَابُ اللَّهِ وَ یَتَوَلَّی عَلَیْهَا رِجَالٌ رِجَالًا عَلَی غَیْرِ دِینِ اللَّهِ فَلَوْ أَنَّ الْبَاطِلَ خَلَصَ مِنْ مِزَاجِ الْحَقِّ لَمْ یَخْفَ عَلَی الْمُرْتَادِینَ وَ لَوْ أَنَّ الْحَقَّ خَلَصَ مِنْ لَبْسِ الْبَاطِلِ انْقَطَعَتْ عَنْهُ أَلْسُنُ الْمُعَانِدِینَ وَ لَکِنْ یُؤْخَذُ مِنْ هَذَا ضِغْثٌ وَ مِنْ هَذَا ضِغْثٌ فَیُمْزَجَانِ فَهُنَالِکَ یَسْتَوْلِی الشَّیْطَانُ عَلَی أَوْلِیَائِهِ وَ یَنْجُو الَّذِینَ سَبَقَتْ لَهُمْ مِنَ اللَّهِ الْحُسْنی

«همانا آغاز پدید آمدن فتنه‌ها، هواهایی است که از آن پیروی می‌شود و احکامی است که بدعت‌گذاری می‌گردد؛ احکامی که در آن‌ها با کتاب خدا مخالفت می‌شود و مردانی بر اساس آن‌ها ولایت و رهبری می‌یابند، مردانی که بر آیین خدا نیستند.

پس اگر باطل از آمیختگی با حق خالص می‌شد، بر جویندگان حقیقت پوشیده نمی‌ماند و اگر حق از پوشش باطل جدا می‌گردید، زبان دشمنان و معاندان از آن کوتاه می‌شد.

ولی بخشی از این گرفته می‌شود و بخشی از آن، و این دو را به هم می‌آمیزند؛ در اینجاست که شیطان بر دوستان خود چیره می‌شود، و تنها کسانی نجات می‌یابند که از پیش، نیکی و لطف الهی شامل حالشان شده است.»

شبکه‌های اجتماعی؛ شتاب‌دهنده روایت‌های جعلی

شبکه‌های اجتماعی به دلیل سرعت انتشار، فرایند سازی هیجان‌محور و اولویت دادن به محتوای جنجالی، به بستر اصلی جنگ روایت‌ها تبدیل شده‌اند. دشمن دقیقاً از همین ویژگی استفاده می‌کند تا:

روایت جعلی را پیش از تکذیب رسمی فراگیر کند

واکنش احساسی را جایگزین تحلیل عقلانی سازدمردم را به بازنشر ناخواسته شایعه تبدیل کند

قرآن کریم می‌فرماید:

«إِنَّمَا ذَٰلِکُمُ الشَّیْطَانُ یُخَوِّفُ أَوْلِیَاءَهُ» (آل‌عمران، 175)

وجه مشترک چند نمونه اخیر از روایت های جعلی، استفاده از چهره‌های مورد اعتماد عمومی، تحریف گزینشی واقعیت، تمرکز بر موضوعات حساس و راهبردی و انتشار در شبکه‌های اجتماعی با هدف تحریک احساسات است.

موازین شرعی و عقلانی مواجهه با روایت‌های جعلی

اصل تبیّن

«إِن جَاءَکُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَیَّنُوا» (حجرات، 6)

توقف قبل از قضاوت و بازنشر، نخستین سد در برابر جنگ شناختی است.

اصل کنترل احساسات

هر محتوایی که خشم، ترس یا ناامیدی شدید ایجاد می‌کند، نیازمند بررسی دقیق‌تر است.

امام صادق (ع) می فرماید:

«الْغَضَبُ مِفْتَاحُ کُلِّ شَرّ»

خشم کلید هر پلیدی است.

اصل رجوع به منابع معتبر

سخن و موضع افراد را باید از رسانه‌ها و تریبون‌های رسمی آنان پیگیری کرد، نه از کانال‌های ناشناس.

هشدارهای لازم و توصیه‌های جدی:

هر کاربر، یک رسانه جهادی است

هر بازنشر، یک مسئولیت شرعی و اخلاقی و اجتماعی است

هر شایعه، گلوله‌ای در جنگ شناختی دشمن است

قرآن کریم می‌فرماید:

«وَلَا تَقْفُ مَا لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ» (اسراء، 36)

روایت‌های جعلی دشمنان در عصر هوش مصنوعی، پیچیده‌تر و حرفه‌ای‌تر شده‌اند؛ اما با بصیرت، سواد رسانه‌ای، تقوای خبری و تبیّن قرآنی می‌توان در برابر آن‌ها ایستاد.

مواجهه آگاهانه با این روایت‌ها، نه‌تنها یک مهارت رسانه‌ای، بلکه سنگری جهادی و اساسی در دفاع از حقیقت، امنیت و اعتماد اجتماعی است. ملتی که اهل تحلیل و تبیّن باشد، در جنگ روایت‌ها شکست نخواهد خورد.

بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی:

وظیفه‌ی خواص این است: در مواقع لازم، باید تردیدافکنی و شک‌آفرینی دشمن را خنثی کنند و [مسائل را] تبیین کنند؛ ۱۴/ ۳/ ۱۴۰۲

ما همه وظیفه داریم؛ نخبگان وظیفه دارند؛ هسته‌های انقلابی وظیفه دارند؛ فعّالان دانشگاهی، فعّالان حوزوی، صاحبان جایگاه‌های اجتماعی بویژه کسانی که حرف آنها به گوش مردم میرسد، مردم حرف آنها را می‌شنوند، اینها وظیفه دارند؛ وظیفه این است که ایمانها را تقویت کنند، امیدها را تقویت کنند، شبهه‌ها را برطرف کنند، شیوه‌های دشمن در شبهه‌آفرینی و یأس‌آفرینی را خنثی کنند.۱۴۰۲/۰۳/۱۴

(یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّیْطَانِ وَمَنْ یَتَّبِعْ خُطُوَاتِ الشَّیْطَانِ فَإِنَّهُ یَأْمُرُ بِالْفَحْشَاءِ وَالْمُنْکَرِ وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَرَحْمَتُهُ مَا زَکَی مِنْکُمْ مِنْ أَحَدٍ أَبَدًا وَلَکِنَّ اللَّهَ یُزَکِّی مَنْ یَشَاءُ وَاللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ )( سوره نور ٢١)

۴/ ۱۰/ ۱۴۰۴

عباس کعبی

انتهای پیام/