به گزارش مرکز خبر حوزه، آیت الله عاصفی، نماینده مقام معظم رهبری در عراق، در این کنگره با ذکر این مطلب که از آغاز استقلال علم اصول از زمان مرحوم شیخ مفید و شیخ مرتضی تا زمان تالیف کفایه الاصول مرحوم آخوند خراسانی نزدیک به هزار سال فاصله است، اظهارداشت: در این هزار سال، علم اصول دارای جهش چشمگیری بود.

وی افزود: در این هزار سال دو جهش عظیم در زمان محقق بهبهانی و شیخ انصاری پدید آمد؛ نگاه محقق بهبهانی در اصول، بسیار پیشرفته بود، ایشان نخستین مبدع برائت عقلی در اصول بود.

نماینده مقام معظم رهبری در عراق، ادامه داد: شیخ انصاری، جهش دوم را در علم اصول پدید آورد، ایشان نخستین کسی بود که میان اَمارات و اصول، تفکیک قائل شد؛ این عالم بزرگ، به مباحث عقلی شیعه، چهره داد ولی پس از این عالم بزرگ، کفایة الاصول با پشتوانه عظیم علمی قبل از خود و توانایی عقلی بسیار بالای مرحوم آخوند خراسانی، به متن اصلی اصول در حوزه‌های علمیه تبدیل شد.

وی اضافه کرد: تا کنون یک صد شرح بر این کتاب وارد شده است که بیانگر اهمیت و جایگاه بالای این کتاب علمی است؛ یکی دیگر از جهات بالندگی این کتاب، وجود شخصیت‌های برجسته علمی شیعه که بسیاری از آنها در یک مقطع جزو شاگردان و هم دوره‌های این عالم بی نظیر بودند، می‌باشد.

پس از سخنان وی آیت الله سید محسن حجت از مدرسان حوزه علمیه کابل، آخوند خراسانی را عالمی با ریشه ایرانی، افغانی دانست و اظهارداشت: این شخصیت بزرگ، جزیی از جامعه بزرگ علمای اسلامی هستند و برای همه مسلمانان، میراثی ارزشمند و گرانبها تلقی می‌شوند.

وی افزود: مرحوم آخوند خراسانی از بزرگانی بود که سال‌های سال است که حوزه‌های علمیه و علمای تشیع از برکات زحمات ایشان استفاده می‌کنند؛ صد سال است که نظرات و تولیدات علمی این عالم بزرگ، محور حوزه‌های علمیه شیعه است.

مدرس حوزه علمیه کابل خاطرنشان کرد: یکی از خدمات بزرگ مرحوم آخوند این بود که توانست این نکته را در میان علما جا بیاندازد که اصول، جنبه آلی دارد و وسیله ای است که با آن می‌توان فقاهت کرد، آن هم نه فقط فقاهتی که در حد رساله‌های عملیه خلاصه شود، بلکه فقاهت در امور سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی.

وی با اشاره به این مطلب که مرحوم آخوند بسیاری از مباحث اصولی که در گذشته مطرود مانده بود را به مباحث خود متصل کرد و از فراموشی آنها جلوگیری کرد، گفت: این عالم بزرگ شاهکارهایی در علم و فضیلت داشتند که می‌توان شاهکاری وی را همچون مثنوی مولوی، بی مانند قلمداد کرد؛ زیرا مولوی نیز موفق شد با تشبیه خارق العاده ماکولات به محسوسات، آن‌ها را به امور عقلی نزدیک کند.

آیت الله حجت، یکی دیگر از برجستگی‌های پژوهشی و علمی آخوند خراسانی را تلاش در جهت سهل الوصول کردن دست یابی به یافته‌ها و جوانب مختلف علوم در آثارش عنوان کرد و اظهارداشت: ایشان بسیاری از مطالب تحقیقی را که برای فهم بهتر باید مقدمات و موخرات و پایه‌های علمی را نیز دانست، به جای اینکه همچون بسیاری از مولفان،به کتب دیگر ارجاع دهد، آنها را به طور خلاصه در همان متن برای استفاده دیگران قرار می‌داد.

دکتر سید محمد اصغری، نماینده دانشگاهیان کشور نیز در این مراسم با ذکر این مطلب که مرحوم آخوند خراسانی شخصیتی بی نظیر در جهان اسلام بود، اظهارداشت: نقش آفرینی ایشان در تحولات پیرامونی خود در حوزه‌های مختلف، قدر، منزلت و جایگاه جامع الابعاد این محقق و مرجع بزرگ را نشان می‌دهد.

وی افزود: کتابی حدود 500 صفحه با موضوع تفسیر تحولات در رویکرد‌های آخوند خراسانی در دست انتشار است که در این کتاب، تحولات زندگانی این عالم بزرگ به تحولات فقهی، فرهنگی، بین المللی و داخلی تقسیم شده است؛ در حین تحقیقات در خصوص ایشان به این نتیجه رسیدم که ایشان شخصیتی کم نظیر در حوزه عرفان، اخلاق، علم، سیاست، تاریخ، ادب، فلسفه و فقه و اصول بودند؛ ایشان مباحثی را پیرامون فلسفه فقه و فلسفه حقوق مطرح کرده اند که بسیار ارزشمند است.

استاد دانشگاه تهران، مرحوم آخوند خراسانی را اولین عالمی که مرجعیت ورهبری جامعه اسلامی را به شکل همزمان به عهده گرفت، دانست و اظهارداشت: پیش از ایشان شیخ انصاری کمی به مرجعیت، شکل وسامان داد؛ زمانی که مرجعیت و مساله نیابت تثبیت شد، با همیاری مردم در مقابل قدرت‌های استبدادی شاهانه قرار گرفت، زمانی که مرحوم آخوند به عنوان رهبر و مرجع شیعیان مطرح شد، جهان اسلام با چالش‌های عمده ای از جمله استعمارگری در هند و مصر و فروپاشی عثمانی و شکست ایران از روسیه دست به گریبان بود و ایشان در این اوضاع با صلابتی خاص، رهبری سیاسی مردم را به عهده گرفت.

وی گفت: نقش رهبری و نفوذ کلام و اراده بی نظیر ایشان زمانی مشخص می‌شود که در دوران استبداد صغیر و در اوج خفقان و سرکوب، به محمد علی میرزا عنوان محارب داد و جهان اسلام را به بیداری فراخواند.

گفتنی است در این مراسم دکتر حسن عیسی حکیم از عراق و حجت الاسلام شیخ حسن عبدالساتر از لبنان نیز به بررسی ابعاد شخصیت این عالم بزرگ پرداختند