به گزارش مرکز خبر حوزه، حجت الاسلام والمسلمین محمد علی رضایی اصفهانی، پیش از ظهر امروز در دومین هم اندیشی پژوهشگران برتر حوزه های علمیه خواهران با گرایش «تفسیر و علوم قرآنی»، در اردوگاه فاطمة‌الزهرا(س) قم با ذکر این مطلب که تفسیر های موضوعی در تاریخ عرصه های فقهی، سابقه فراوانی داشته است، اظهارداشت: تفسیرهای موضوعی قرآن در دو دهه اخیر توسعه بسیاری در میان علما و مفسران شیعه پیدا کرد که در این زمینه علمای بزرگی همچون آیات عظام مکارم شیرازی، سبحانی و جوادی آملی اقدام به انتشار این تفاسیر کم نظیر در تاریخ اسلام نمودند که ثمرات علمی آن هنوز هم در حال استحصال است.
وی افزود: رشد رشته فقه و حدیث در میان علمای اسلامی و رشد کمتر حوزه تفسیر ، به نظر بسیاری از تحلیل گران، از جمله شهید صدر، به این جهت بوده است که در این عرصه، به صورت موضوعی کمترکار شده است؛ از هفت هزار تفسیری که به صورت ناقص و کامل از سوی علمای شیعه و سنی به رشته تحریر در آمده است، 500 تفسیر به صورت کامل وجود دارد که در این میان اکثر آنان به روش ترتیبی تالیف شده است.
مدیر موسسه قرآن و حدیث جامعة المصطفی(ع) العالمیه، ادامه داد: تفاسیر موضوعی به چهار دسته تقسیم می شود که نخستین آن، تفسیر سنتی درون قرآنی است که در این تفسیر نیز چهار مرحله انتخاب موضوع درون قرآنی، بررسی آیات مخالف و مشابه، انتخاب موضوع و مفهوم و همچنین فشرده کردن و تخصصی کردن موضوعات وجود دارد.
وی، شهید صدر را واضع دومین روش تفسیر موضوعی قرآن ذکر کرد و افزود: در این روش، شهید صدر بیان داشت که باید موضوعات برون قرآنی را به قرآن عرضه کرد و از این کتاب شریف، پاسخ های خود را دریافت کرد.
این استاد مباحث قرآنی، تفسیر موضوعی تطبیقی را شکل سوم از تفاسیر موضوعی ذکر کرد و گفت: تطبیق بین قرآن و کتب مقدس، بررسی مسایل وفاق و خلاف، تحلیل و نتیجه گیری کلی، ریشه یابی اختلافات و اتحادها از مراحل این نوع تفسیر به شمار می روند.
وی، چهارمین شکل تفسیر موضوعی را ،تفسیر موضوعی میان رشته ای ذکر کرد و اظهارداشت: این روش پیشینه ده ساله‌ای دارد که نخستین بار در نشریه افق حوزه، مطرح شد و پس از آن، نظریه پردازان مباحث قرآنی به تشریح این روش پرداختند که نتایج پر ثمری نیز تا کنون ارایه شده است؛ کثرت گرایی مبتنی بر برنامه مکانیکی و دینامیکی از جمله مباحث کلی این نوع تفسیر به شمار می روند.
این استاد حوزه ادامه داد: در این روش ابتدا به یافتن موضوع اصلی اقدام می کنیم و سپس به شیوه تفسیر موضوعی، از موضوعات درون قرآنی مورد نظر را بررسی می کنیم؛ بررسی موضوع در علم مورد نظر ( علم کلاسیک)، بدست آوردن موارد وفاق و اختلاف، تحلیل و نقد و تولید علم و نظریه، مراحل مختلف این روش به شمار می روند.
حجت الاسلام والمسلمین رضایی اصفهانی در پایان گفت: جواز و حجیت تفسیر علمی، ممنوعیت کاربرد علمی در تفسیر، تعیین گستره و قلمرو قرآن و علوم، کشف رابطه سازگارانه قرآن و علم، کشف تعارضات مفهومی برخی مفاهیم در قرآن و علم کلاسیک، از جمله مباحث میان رشته ای است که باید در تحقیقات مرتبط با این موضوع به آن ها توجه کرد.
