او که تلاش و مجاهدت علمی اش را در عرصه فقه و اصول و سایر رشته های معارف اسلامی در بنانهادن یک ساختمان فکری و اسلوب متقن و مبتکرانه خاصه در فقه شیعی به کار گرفت و توانست جریان فکری عمیق و جدی در این عرصه به پا کند.

کتاب سرائر که معروف ترین و مشهورترین و مهم ترین کتاب ابن ادریس است هم به لحاظ متن علمی اش و هم به جهت اصلاح و جریان سازی در حوزه فقه اسلامی و توجه و تنبه خطیر و همه جانبه و جدی­ای که به حوزه حدیث در معارف دینی دارد کتاب پرقدری است.

سرائر به عنوان یک اثر شگرف و سترگ در احیای روحیه اجتهاد و علم آوری و «طلبه»گی به معنای تام و تمام کلمه در حیطه علمای شیعی که همه از ستاره های درخشان آسمان علم و ایمانند موفق و مثمر ثمرات ارزشمندی بوده است.

و ابن ادریس حلی با این اثر و نیز سایر نوشتارهای گرانسنگ و عالمانه خود، گام بلندی در راه به ظهور و بروز رساندن قدرت اندیشگی و توانایی اجتماعی علوم و معارف اسلامی خاصه در حوزه اندیشة شیعی و معالم اهل بیت عصمت و طهارت(ع) برداشت.

این حقیقت را می توان در بیان بزرگان و علمای عرصه دین هم درباره شخصیت برجستة ابن ادریس دریافت و به نظاره نشست. هم آنچان که گفته اند:

بهتر آن باشد که سرّ دلبران

گفته آید در کلام دیگران

قاضی نور الله شوشتری درباره عظمت شخصیت علمی حضرت ابن ادریس حلی می گوید: "در اشتغال فهم و بلند پروازی، از فخر الدین رازی پیش و درعلم فقه و نکته پردازی از محمد بن ادریس شافعی در پیش است. کتاب سرائر که از جمله مصنفات شریفه اوست، در دقت فهم و کثرت او، دلیلی ظاهر و برهانی باهر است و او را بر تصانیف شیخ اجل ابوجعفر طوسی، ابحاث بسیار است و در اکثر مسایل فقهی او را خلافی یا اعتراضی و یا استدراکی هست."

محدث نوری نیز با اشاره به شهرت علمی و تأییدات ابن ادریس از سوی برجستگان خرد می گوید: "ابوعبدالله محمد بن احمد بن ادریس عجلی حلّی عالم بزرگوار و معروفی است که بزرگان فقها در اجازه‌های خود به عظمت مقام علمی، فهم و دقت او اعتراف کرده‌اند و او را ستوده‌اند."

عالم برجسته و متفکر شهید حضرت استاد مرتضی مطهری نیز با اشاره به اسلوب علمی و شیوه و منشر تحقیقات ارزشمند و سترگ ابن ادریس یادآور می شود که: "ابن ادریس حلی از فحول علمای شیعه است... و به حریت فکر معروف است. صولت و هیبت شیخ طوسی را شکست و... ابن ادریس با این عمل خود اولاً ثابت کرد که از ضمیری آگاه برخوردار است و نیاز عصر خویش را درک می‌کند. ثانیاً ثابت کرد که از موهبت شجاعت عقلی و ادبی بهره‌مند است او از کسانی نیست که فقط نیاز را احساس کند، ولی جرأت اقدام را نداشته باشد. با جرأت و جسارتی کم نظیر این گام خطیر را برمی‌دارد."

اما نه تنها علما و بزرگان شیعه بلکه اندیشمندان برجسته اهل تسنن نیز به این عظمت علمی اذعان و اعتراف دارند. آنچنان که ابن فوطی، عالم برجسته سنی می گوید: "فخر الدین ابو عبدالله محمد بن ادریس بن محمد عجلی حلّی، فقیه شیعه از فضلاء و فقهای شیعه و دانایان اصول شریعت است."

و هم چنین ابن حجر عسقلانی از علمای به نام این مذهب اسلامی درباره شخصیت ابن ادریس معتقد است: "محمد بن ادریس عجلی حلّی فقیه شیعه و دانشمند بزرگ آنان است. برای او تصانیفی در فقه امامیه است، شیعه در زمان وی دانشمندی چون او را نداشتند."

اما آثار و تألیفات ابن ادریس در سرائر خلاصه نمی شود و مجموعه ای از مکتوبات و نوشتارهای علم آورانه ایشان در دو حوزه فقه –به عنوان حیطه اصلی- و غیر فقه- به عنوان حوزه فرعی- به دست ما رسیده و منبع فیوضات و بهره مندی ها و حظ آفرینی های سرشاری است برای طالبان فکر و اندیشه و تفقه.

آثار غیر فقهی او شامل مستطرفات سرائر. مختصر التبیان. التعلیقات. حاشیه صحیفه سجادیه. طب و استشفاء. رسائل ابن ادریس و رساله‏ای در ناصب.و آثار فقهی­شان نظیر سرائر. مسائل ابن ادریس. جوابات المسائل. خلاصه الاستدلال و مناسک.

حضرت علامه ابن ادریس حلی در تاریخ هجدهم شوال سال 598 قمری در سن 55 سالگی در شهر حله به دیدار حضرت حق شتافت و دار فانی را وداع گفت.

مقبرة آن عالم ربانی و فقیه عرفانی در طول سالهای متمادی و تا زمان ما زیارتگاه و محفل انس و حضور معنوی شیعیان دیار حله است.

روحش شاد،یادش گرامی باد و راه روشن و پاینده اش پر رهرو باد!