وقتی فقه و اصول و اخلاق در کنار تهذیب و تهجد و عرفان و سلوک قرار می گیرد و عالمی وارسته را در عرصه ایمان و عمل بار می آورد آن وقت می توان نشانه های روشن معرفت الهی و سیراب شدن از خوان پرکرامت حقایق نورانی را در آینه رفتار و گفتار آن عالم ربانی نگریست و در قنوت نوافلش زیباترین شعر شعور عرفانی و مصفاترین شهد معرفت الهی را نوشید؛ آنجا که مرحوم ملکی تبریزی در قنوت نمازش این بیت بی نظیر را از لسان الغیب حافظ شیرازی وام می گرفت و می گفت:
زان پیشتر که عالم فانی شود خراب
مارا زجام باده گلگون خراب کن
به گزارش سرویس علمی و فرهنگی خبرگزاری حوزه، میرزا جواد آقا ملکی تبریزی از علمای برجسته معاصر در حوزه فقه و اصول و اخلاق و حکمت و عرفان اسلامی و از برترین و والاترین نمونه های عرفان نظری و عملی و از سالکان واصل در طریق الهی بوده است.
جواد ملکی تبریزی فرزند حاج میرزاشفیع بود، در تبریز متولد و به دلیل نسبتش با خانواده ملک التجار تبریزی به ملکی معروف شد.سال تولد وی دقیقا مشخص نیست، ولی از قراین و شواهدی که درتالیفات او به دست می‌آید، در سال ۱۳۱۲ هجری قمری، دوران جوانی خود را سپری می‌کرده است.
میرزا جواد ملکی تحصیلات خود را در نجف نزد علما و اساتید بزرگ آن زمان فرا گرفت. او در زمینه اخلاق و عرفان از بهترین شاگردان مکتب آخوند ملا حسینقلی همدانی بود. میرزا جواد ملکی تبریزی در حدود سال ۱۳۲۱ هجری قمری به ایران آمده و در زادگاه و موطن اصلی اش تبریز به ترویج و علوم دینی پرداخت و در اوایل مشروطه به سال ۱۳۲۹ هجری قمری به خاطر نامساعد بودن اوضاع تبریز به قم رفت و در قم به تربیت روحانیان مشغول بود. در زمانی که آیت‌الله عبدالکریم حائری به قم آمد و حوزه علمیه قم را تاسیس کرد، میرزا جواد مکتب اخلاقی و تهذیب نفس را تشکیل داد که شاگردان زیادی زیر نظرش تربیت شدند. درس اخلاق او بر دو قسم بود: درسی که در منزل تشکیل می‌شد و برای تعدادی از شاگردان خاصش بود؛ و درسی که در مدرسه فیضیه قم برای عموم مردم می‌گفت.
از اساتید بزرگوار ایشان می توان به بزرگان و برجستگانی همچون آخوند ملا حسینقلی همدانی،میرزا حسین نوری، آیة الله حاج آقا رضا همدانی و از شاگردان مبزر ایشان هم به امام خمینی، حسین فاطمی قمی، آخوند ملا علی همدانی، سید جعفر حسینی شاهرودی و میرزا خلیل کمره‌ای اشاره نمود.
تالیفات برجسته و نامدار و پرفیض ایشان که بسان خورشیدی در آسمان عرفان و ملکوت می درخشد عبارتند از اسرار الصلواة،المراقبات، رساله لقاءالله، کتابی در فقه، رساله‌ای در حج و حاشیه فارسی بر غایة القصوی.
میرزا جواد ملکی تبریزی روز یازدهم ذیحجه سال ۱۳۴۳ قمری درگذشت. آرامگاه ایشان در قبرستان شیخان شهر قم قرار دارد.
شرح مناسک و سلوک عرفانی و آداب زندگی روحانی ایشان در واژه و کلام نمی گنجد اما من باب اینکه آب دریا را اگر نتوان کشید هم به قدر تشنگی باید چشید، بر اهل علم و عمل لازم است در آثار علمی او تحقیق و تفحص شود.
کتاب المراقبات مرحوم میرزا جوادآقا ملکی تبریزی حاصل عمر این عارف بالله است او در این کتاب علاوه بر یادآوری و ذکر مهمترین اعمال و مراقبات سال و ذکر نکاتی درباره سیر و سلوک به مناسبت‌های مختلف در زمینه معارف اسلامی مباحث ارزنده‌ای دارد مسایلی از تبیین آداب قرائت قرآن، حقیقت قرآن، آداب و شرایط دعا، مباهله و... می‌باشد.
باری؛ وقتی فقه و اصول و اخلاق در کنار تهذیب و تهجد و عرفان و سلوک قرار می گیرد و عالمی وارسته را در عرصه ایمان و عمل بار می آورد آنوقت می توان نشانه های روشن معرفت الهی و سیراب شدن از خوان پرکرامت حقایق نورانی را در آینه رفتار و گفتار او نگریست.
و میرزا جواد آقا ملکی تبریزی از جمله این نام آوران و مجاهدان عرصه جهاد اکبر بود که نام و راه و منش و یادش تا همارة تاریخ چراغ راه سالکان طریق معرفت و مجاهدان عرصه جهاد برتر خواهد بود.
گرامی باد یاد و جاودانه باد مرام و پر جلال و جمال، مرام و منش آن رادمرد عرفان و عمل.
