تاریخ زندگی بزرگمردی همچون علامه حلی برای همه رهپویان علم و دیانت و تقوا و مجاهدت درس آموز و سرشار از نشانه های روشن تلاش و تکاپوست.
او که از کودکی قدم در راه علم نهاد و تا آخرین لحظات عمرش دل در گرو معارف اهل بیت داشت.
در فقه و اصول و منطق و سایر رشته های علوم دینی و مناسک آیینی، به درجه اجتهاد و مرجعیت علمی رسید و پس از درگذشت محقق حلی نیز به مرجعیت تامه شیعیان جهان دست یافت بی آنکه هیچ گاه به دنبال کسب مقام و منزلتی در میان مردم باشد اما این قوت علمی و مراتب بالای تقوایی و منزلت برجسته شخصیتی اش بود که او را به مرجع شیعیان نائل نمود.
از او آثار بسیاری در ابواب مختلف علم و فکر و اخلاق و روش و منش دینی برجای مانده است که شرحش بسیار و قدرش بیشمار است.
اساتید بزرگواری را درک نمود و شاگردان بسیاری را که عموما اجله فخر و علم و دیانتند تربیت کرد و به جامعه اسلامی تحویل داد.
آری ابومنصور جمال‌الدین، حسن بن یوسف بن مطهّر حلّی معروف به علامه حلّی، از علمای شیعه قرن هشتم قمری بود.
این مرد ربانی و رادقامت عرصه علم و معرفت در شب جمعه ۲۷ رمضان ۶۴۸ قمری، برابر ۹ دی ۶۲۹، در شهر حله به دنیا آمد.
در اوان کودکی و سنین پائین زندگی با استعانت از محضر پدر فرزانه اش برای یادگیری قرآن به مکتب رفت و خواندن و نوشتن را در مکتب آموخت و سپس مقدمات و ادبیات عرب و علوم فقه، اصول فقه، حدیث و کلام را نزد پدرش شیخ یوسف سدید الدین و دایی‌اش محقق حلی و بعد علوم منطق، فلسفه و هیئت را نزد بزرگانی مثل خواجه نصیر الدین طوسی فراگرفت و در آستانه نوجوانی به درجه اجتهاد رسید و همین موقعیت علمی بدیع و کم‌نظیر و مراتب والای فکری و نشانه های خردمندی بود که او را نزد خانواده و اطرافیان به جمال الدین معروف گردانید.
همانطور که گفتیم بعد از درگذشت محقق حلی در سال ۶۷۶ قمری که مرجعیت شیعیان را برعهده داشت، علامه حلی در سن ۲۸ سالگی و جوانی خویش زعامت و مرجعیت شیعیان را بر عهده می‌گیرد.
علامه حلی در سال ۷۱۶ قمری به شهر حله رحل اقامت برمی گزیند و تا آخر عمر در آنجا بیتوته می نماید پس آنگاه در ۲۱ محرم ۷۲۶ قمری در سن ۷۸ سالگی به رحمت الهی نائل آمده و دیار فانی را وا می گذارد و در حرم امیرالمومنین(ع) مدفون می گردد.
از جمله اساتید ایشان می توان به محقق حلی، سید رضی الدین علی بن طاووس، سید احمد بن طاووس، خواجه نصیر الدین طوسی و دیگر بزرگان علم و خرد و از جمله شاگردان مکتب ایشان هم می توان به رضی الدین ابوالحسن علی بن احمد حلی، قطب الدین رازی، تاج الدین محمود بن مولا،تقی الدین ابراهیم بن حسین آملی، محمد بن علی جرجانی و دیگر ستاره های آسمان علم و فرزانگی اشاره نمود.
مجموعه آثار ایشان که عرصه های مختلفی همچون فقه و اصول و تفسیر و منطق و حدیث و رجال و ادب و دیگر رشته های علمی و معرفتی را دربرمی گیرد بسیارند که به عنوان نمونه می توان به منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، تلخیص المرام فی معرفه الاحکام تهذیب الوصول الی علم الاصول، نهایة الوصول الی علم الاصول منهاج الیقین، کشف المراد استقصا الاعتبار فی تحقیق معانی الاخبار، مصابیح الانوار، خلاصه الاقوال فی معرفه الرجال، نهج الایمان فی تفسیر القرآن،القواعد و المقاصد، الادعیه الفاخره المنقوله عن الائمه الطاهره، کشف المکنون من کتاب القانون و بسیاری از کتب ارزشمند و فاخر اشاره نمود.
