در واقع در این دفتر از این مجموعه به موضوع رشد و تحصیل طلاب علوم دینی که اولین دوره از حیات صنفی آنهاست توجه شده و هم به معنای خاص کلمه که موضوع تحصیل علوم دینی است پرداخته و هم به معنای عام کلمه که رشد و بالندگی روحی و جسمی است.
در این دفتر ابتدا در باب کلیات فعالیتهای علمی و آموزشی و بعد در معنای جامع رشد که شامل رشد علمی، معنوی، اخلاقی، اجتماعی، هنری، جسمی و صنفی است مطالبی گردآمده و طلبه را برای برنامه ریزی جامع و ترسیم الگوی متوازن حیات روحانی و جسمانی یاری می رساند.
در واقع نویسنده در این کتاب تلاش کرده است تا نقاط تلاقی و نکات مورد ابتلا و درگیر کننده در حوزه رشد درسی و به موازات آن، ارتقای روحیات ملکوتی و نمو فکری را به صورتی متداخل و مدرج مورد توجه قرار دهد و طلبه را در منظومه برنامه درسی و شیوه کنونی رشد تحصیلی در عین زمینه سازی های رشد و پیشرفت روحی و معنوی مورد توجه و تمرکز قرار دهد.
هم زمینه های تحصیلی و شکل و شیوه آموزشی و هم نیازهای طلبه در این حوزه به صورت جزئی در این نوشتار مورد تحلیل قرارگرفته و به همراه آن، زمینه ها و نیازها و پتانسیل روحی و کارکردهای مثبت و منفی این شکل و شیوه در ارتباط با مضامین و مفاهیم بلند روحانی مورد توجه نویسنده قرارگرفته است.
در واقع در این کتاب موضوع آشنایی با دانش ها و فنون و مهارت های مختلف از این منظر بررسی و تحلیل شده که همه این رشته های تحصیلی و آموزش های فکری و مهارتی گرچه مفید و حتی در مواردی هم شاید ضروری است اما این فعالیتها فقط زمانی «کار طلبگی» محسوب می شود که هم جهت و در افق اهداف و فعالیتهای طلبگی باشد.
و روشن شدن همین امر هم سبب می شود که توزیع عادلانه ای از توان و زمان طلبه به هریک از این امور اختصاص یابد.
در واقع نویسنده در این دفتر با نظر جامع و مانعی به موضوع رشد و تحصیل طلبه نظر افکنده و این نکته را به عنوان مبنای اندیشه و تحلیلش قرارداده که طلبه با توجه به نسبتی که با خداوند دارد و نشانه ای که در خود همراه کرده و منتسب به پیامبر(ص) و امام عصر(عج) است بنابر این لازم است پیام خدا را به جامعه ابلاغ کند و نه چیز دیگری را و بر همین مبنا هم بایستی آگاهی شایسته و بایسته ای را از محتوای دین خدا کسب کند و با منابع دین، شیوه استفاده از آنها و قواعد فهم روش مند دین به خوبی و به حد کفایت آشنا گردد تا در ارائه نظر دین جانب امانت را رعایت نماید.
در واقع این توانایی در دوران تحصیل و رشد و نمو علمی طلبه حاصل می آید و او باید بتواند همه رهیافتها و کارکردهایش را در دوران تحصیل و رشد روحی و جسمی، در همین مدار و بر مبنای همین مسئله اصلیف تنظیم نماید و تطبیق دهد تا بتواند به مقصد و منظور اصلی از «طلبگی» در حوزه علوم اسلامی نائل آید.
بخش های مختلف این کتاب هم بر مبنای توضیح و تشریح همین روند و بازگویی ابعاد مختلف و زمینههای متنوع منش و روش تحصیلی در مقاطع مختلف آموزشهای حوزوی، بنا شده است.
البته نویسنده به درستی تلاش کرده است کاتالیزورهای اصلی و مهمی که در دوران تحصیل می تواند به رشد و نمو روحی و معنوی طلبه هم یاری رساند مثل توجه و موانست با قرآن و حدیث و سیره بزرگان دین و آیین و عالمان برجسته و توفیق یافتگان این طریق، مورد توجه قراردهد.
در ادامه، متن درسی کتابهای مهمی همچون لمعه و نیز مقاطع تحصیلی از مقدمات تا سطوح و تا درس خارج نیز مورد مداقه قرارگرفته و کارایی و جایگاه رشدآوری شان برای طلبه مورد بررسی قراگرفته است.
در این بررسی ضمن برشمردن ویژگی های متنی و رئوس فکری و داشته های معرفتی علوم مختلف- مثلا علم نحو- در انطباق و مقایسه ای متنی و با عنایت به کتابهایی که عنوان کتاب اموزشی یافته و تدریس می شوند، مورد توجه قراگرفته و از جنبه های مختلف تحلیل شده اند؛ مثلا کارکردهای اموزشی، ارزش های متنی، کمک به فکر و خلاقیت و فهم و رشد تحصیلی طلبه و... .
در واقع می توان گفت جلد سوم از کتاب طلبه و راه و رسم طلبگی یک منظومه فشرده و عصاره فکری و با جزئیات و البته عینی است در حوزه همه آنچه بحث رشد تحصیلی طلبه و ارتقای بینش معرفتی او را در حوزه علوم دینی چه از بعد روحانی و چه از منظر جسمانی در بر می گیرد.
