امالی یعنی چه؟
«امالی» جمع املاء است که امروزه به آن اصطلاحاً دیکته گفته می‌شود در این شیوه نگارش کتاب، که از اواخر قرن سوم چهارم به بعد رایج شد استاد در جمع حاضران، مطالبی را مطرح می‌کرد و شاگردان مطالب گفته شده از سوی استاد را جمع‌آوری و بعد از رؤیت مجدد توسط استاد در یک کتاب تحت عنوان امالی (گفته شده‌ها) تدوین می‌کردند.
کتب بسیاری تحت عنوان «امالی» نگاشته شده است که می‌توان در میان آنها به امالی سید مرتضی که به «درر و غرر» نیز معروف است و در بردارنده داستان‌ها و اشعار ادبی عربی است، امالی شیخ مفید و امالی شیخ صدوق اشاره کرد.
*زندگی‌نامه شیخ صدوق
ابوجعفر محمدبن علی معروف به «شیخ صدوق» از بزرگان شیعه و محدثین قرن چهارم ه.ق است که در شهر مقدس قم بدنیا آمد و در دامان علم و ادب بزرگ شد و تا قبل از 20 سالگی هزاران حدیث با اسناد و راویان آن را به خاطر سپرد.
وی 23 سال از زبان غیبت صغری و دوران نیابت دو نفر از نواب اربعه را درک کرد.
تالیفات او بالغ بر سیصد کتاب ارزشمند در موضوعات مختلف دینی است که کتاب من لایحضره الفقیه او از جمله مهمترین منابع فقهی شیعه و جزو کتب اربعه است.
این فقیه و محدث بزرگوار در سن 70 سالگی در سال 381 در شهر ری درگذشت و در نزدیکی مرقد سید عبدالعظیم حسنی به خاک سپرده شد.
*امالی شیخ صدوق
کتاب امالی شامل 97 مجلس می‌باشد که هر کدام از مجالس- موضوعات مختلفی در زمینه‌های اخلاقی، مسایل جذاب و متنوع مذهبی، آداب، سنن و... را در بر دارد.
مرحوم شیخ صدوق اخبار آن را از اساتید و روات فریقین (شیعه و اهل سنت) نقل نموده است.
در کنار هر کدام از مجالس، روز املا آن نیز ذکر شده است مثلا مجلس اول در روز جمعه 18 ماه رجب سال 367 املا شده است که این امر نشان از دقت در ضبط و نگارش مباحث و توجه شیخ صدوق به مناسبت‌ها دارد
بخشی از کتاب در مشهد‌الرضا و بخشی دیگر در ری نگاشته شده است و در مجموعه شامل مباحثی است که از 18 ماه رجب 367ه.ق تا پنج‌شنبه 11 روز مانده از شعبان 368 ه.ق (احتمالا 19 شعبان) بیان شده است.
یکی از برجسته‌ترین بخش‌های امالی شیخ صدوق، مجالس مربوط به محرم‌الحرام و بیان حالات و اخبار شهادت سیدالشهدا(ع) است.
در مجلس سی‌ام و سی‌ویکم که اوج مباحث مربوط به ماه محرم است و شامل روزهای نهم و دهم ماه محرم می‌باشد، مرحوم شیخ صدوق به مقتل‌خوانی و بیان مصائب و حوادث این دو روز می‌پردازد.
کتاب امالی شیخ صدوق به همت مرحوم آیت‌الله حاج شیخ محمد باقر کمره‌ای به فارسی ترجمه شده است.
