خبرگزاری حوزه به مناسبت سالروز میلاد حضرت زینب‌(س) در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام و المسلمین حسین گنجی بخشی از سجایای علمی، اخلاقی حضرت زینب کبری (س) را به بحث نشسته است.

*زینب لیلة‌القدر است

کلام خود را با سخن بسیار  زیبای علامه مامقانی در کتاب تنقیح المقال شروع می کنم ایشان در کتاب خویش وقتی به نام نامی زینب کبری می رسد می گوید : «زینب و ما زینب و ما ادراک ما زینب؟» زینب کیست و تو چه میدانی که زینب کیست؟ گویا این جملات را بر اساس سوره قدر بیان نموده است که لیله القدر حضرت زهرا اطهر سلام الله علیها است، انسان وقتی به ابعاد مختلف شخصیت این بانوی بزرگ اسلام توجه می‌کند، به این جملات علامه مامقانی می رسد که " زینب و ما زینب و ما ادراک ما زینب(س)" :

زن مگو مرد آفرین روزگار****زن مگو بنت الجلال اخت الوقار

زن مگو دست خدا در آستین**** زن مگو خاک درش نقش جبین

*نام گذاری الهی

معمولا نام گذاری انسان ها توسط بستگان اتفاق می‌افتاد، حتی زمانی که به نحوه نام گذاری انبیاء هم  توجه کنید، عمدتا اینگونه هست و پدران و مادران نامی برای ایشان انتخاب نموده اند در داستان حضرت مریم عذار نیز مادرشان برای او نامی انتخاب کرد« وَ إِنِّي سَمَّيْتُها مَرْيَم؛ آل عمران 36 »" و مریم به معنای عابده می باشد.

اما حضرات معصومین از این قاعده استثنا هستند و خدای منان برای ایشان نام گذاری کرده است و جالب و زیبا است که نام گذاری زینب کبری نیز به انتخاب الهی بوده است، چون حضرت زینب (ع) به دنیا آمد مادرش حضرت زهرا (س) او را خدمت پدر آورد و گفت: این مولود را نامگذاری كنید.حضرت فرمود: من بر رسول خدا (ص) سبقت نمی گیرم و حضرت رسول (ص) به مسافرت رفته بودند، چون ( سه روز گذشت و آن حضرت ) از سفر آمدند ، حضرت علی (ع) عرض كردند: ( یا رسول الله،خدای متعال دختری به فاطمه عطا فرموده ) نامی برای او تعیین فرمایید .آن حضرت فرمودند: من از خدا  پیشی نمی گیرم. جبرئیل نازل شد و سلام خداوند را به پیامبر رسانید ، و عرض كرد: خداوند نام این كودك را زینب اختیار نموده  است.

*گریه بر مصائب زینب فضیلت گریه بر حسنین دارد

این روایت راز زیبایی دارد، یعنی وقتی می خواهیم مناقب و جایگاه زینب کبری را بیان بکنیم، باید در کنار اهل بیت عصمت و طهارت فضائل و کمالات او را بیان نماییم و جالب این است که پیامبر ختمی مرتبت برای مصائب آینده  زینب گریه کردند و آنگاه جمله دوم اشتراک را بیان نمودند و فرمودند « مَنْ بَكی عَلی مُصابِ هذِهِ الْبِنْت ، كانَ كَمَنْ بَكی عَلی اَخَوَیْهَا الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ ؛ «عوالم العلوم و المعارف و الأحوال من الآيات و الأخبار و الأقوال ص  947» كسی كه برمصیبتهای این دختر گریه كند همانند كسی است كه برای برادرش، امام حسن و امام حسین (ع) گریه كرده باشد .

گریه بر مصائب زینب(س) فضائل گریه بر امام حسن و امام حسین علیهما السلام را دارد و بیان فضائل گریه بر  حسنین علیهما السلام فرصت مستقل دیگری می طلبد تا معلوم گردد این عبارت پیامبر اکرم چه معنای بلندی دارد، من از باب نمونه به یک روایت از امام صادق علیه السلام اکتفاء می کنم، حضرت در حدیث می فرمایند : «من بکی علی الحسین فقد ادی حقنا»، ( هر کس  بر حسین (ع) گریه کند، حق ما را ادا کرده است ) » هر که بر حسین بگرید حق ما را ادا کرده، هیچ عملی نمی تواند حقوق اهل بیت را ادا کند و تنها عملی که می تواند این حق  را ادا کند در سایه و به لطف گریه بر امام حسین علیه السلام است و این هم راز و رمز های خود را دارد و می طلبد که در بحث مستقلی بیان گردد .

*نگاهی نو به معانی زینب

*زینت پدر

معروف است زینب به معنای  زینت پدر است، «زین اب» وارث فصاحت و علم و شجاعت و ایمان و قدرت مناظره علی  است و او این ویژگی ها را در جریان حوادث کربلا ارائه داده است .

راوی می‌گوید؛ وقتی زینب در کوفه آن خطابه بلند و بالا را خواند، بشير بن خزيم الأسدي می گوید :  ونظرتُ إلى زينب بنت عليّ يومئذٍ، ولم أر خفرةً واللّه أنطق منها! كأنّها تُفرغ من لسان أميرالمؤمنين عليّ بن أبي طالب عليه السلام! ؛ اللهوف: 192»

در مجلس ابن زیاد، زینب خطبه ای خواند که ما گمان کردیم علی سخن می گوید، لحن صدا، علم ، شجاعت و همه ویژگی های  علی را در او دیدیم واژه " تفرغ"  در  عرب به معنای این است ظرف پر از آبی را خالی کنید، یعنی؛ گویا امیر المومنین(ع) علم، کمال، شجاعت، ایمان و... خود را در قلب زینب خالی کرده است و این معارف بر زبان زینب جاری شده است .

*دو حکایت زیبا در کمالات توحیدی زینب در کودکی

نقل است که علی(ع) به زینب کبری در زمانی کودکی بیش نبود فرمود: بگو یک! او گفت: یک.

ادامه داد بگو دو!

زینب (س) نگاهی به پدر کرد و گفت: خجالت می کشم به زبانی که گفتم یک، بگویم دو!

*قلب فقط جای خداست

همچنین نقل شده است :که  زینب در کودکی برای پدر شیرین زبانی می کرد. لب هایش را گشود و گفت: پدر! ما را دوست داری؟امام(ع) پاسخ داد: بله دختر عزیزم، فرزندان من جگر گوشه های من هستند.زینب(س) آهسته، لبخندی زد و گفت: پدر جان، دو گونه دوستی، در قلب مومن جمع نمی شود، دوستی خداوند و دوستی فرزندان. حال اگر ناگزیر از تعریف باشیم، برای ما شفقت و مهر است و برای خداوند دوستی خالص!

*کلمات توحیدی زینب در مجلس ابن زیاد

این توحید در مجلس ابن زیاد هم مطرح می شود زمانی که در مجلس کوفه، ابن زیاد خطاب به زینب کبری می فرماید: كيف رأيت صنع اللَّه بأخيك وأهل بيتك!؟» حضرت فرمودند: «ما رأيتُ إلّا جميلًا، هؤلاء قوم كتب اللَّه عليهم القتل فبرزوا إلى‏ مضاجعهم، وسيجمع اللَّه بينك و بينهم فتحاجّ وتخاصم، فانظر لمن الفلج يومئذٍ، ثكلتك أمُّك يا ابن مرجانة! ، ( 5). بحارالانوار، ج 45، ص 116 » این توحید بالای زیب است به قول سعدی شیرازی:

سلسله موی دوست حلقه دام بلاست                      هر که در این حلقه نیست فارغ از این ماجراست

گر بزنندم به تیغ در نظرش بی‌دریغ                 دیدن او یک نظر صد چو منش خونبهاست

گر برود جان ما در طلب وصل دوست             حیف نباشد که دوست دوستر از جان ماست

دعوی عشاق را شرع نخواهد بیان                گونه زردش دلیل ناله زارش گواست

مایه پرهیزگار قوت صبرست و عقل                عقل گرفتار عشق صبر زبون هواست

دلشده پای بند گردن جان در کمند                زهره گفتار نه کاین چه سبب وان چراست

مالک ملک وجود حاکم رد و قبول                  هر چه کند جور نیست ور تو بنالی جفاست

تیغ برآر از نیام زهر برافکن به جام                  کز قبل ما قبول وز طرف ما رضاست

گر بنوازی به لطف ور بگدازی به قهر                حکم تو بر من روان زجر تو بر من رواست

هر که به جور رقیب یا به جفای حبیب                         عهد فرامش کند مدعی بی‌وفاست

*کلمات توحیدی زینب در گودال قتلگاه :

در گودال قتل گاه هم درس زیبای توحید را بیان کرده است، حفظ دين خدا قربانى مى‏خواهد. حسين بن على عليه‌السلام و ياران و فرزندانش، قربانيان اهل‌بيت(ع) در اين راه بودند. حضرت زينب عليها السلام پس از حضور بر بالين سيدالشهداء و در كنار جسد قطعه قطعه او چنين گفت: «اللَّهُمَّ تَقَبَّلْ مِنّا هذَا الْقُرْبانَ» ، خدايا اين قربانى را از ما بپذير. ؛حياة الأمام الحسين، ج 2، ص 301 »

یعنی علت حرکت و قیام و شهادت طلبی ما و قربان دادن های ما همه بخاطر خدا بوده است و زینب لبریز از توحید و معارف است در شب یازده محرم، خیمه ها آتش گرفته زینب‌(س) این همه مصائب دیده، ولی به  نماز شب ایستاده است .

*درخت تنهای تنومند تنها در بیابان

معنی دومی که اهل لغت برای زینب بیان نموده اند؛  درخت تنهای تنومند، تنهای در بیابان است  به راستی زینب شجره طیبه است در آیه 24 سوره ابراهیم 4 ویژگی برای شجره طیبه بیان شده است » أَ لَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِي السَّماءِ » و زینب شجره طیبه است و میوه هایی که برای جامعه بشریت داده است و میوه چهار فصل است و غیر شیعه هم از این میوه‌ها بهره می برد .

*زینب شریک حسین است

آیت الله خویی در کتاب رجالی خود عبارتی بلند بالا آورده است:« و انها لشریکة الحسین » زینب سهامدار و شریک حسین است از مدینه تا کربلا شراکت تمام عیار دارد و بعد از کربلا زینب در فلسفه قیام حسینی سهیم است.

*علم لدنی و ولایت تکوینی

 امام سجاد فرمود « و انتِ بحمداللَّه عالمةٌ غيرمعلَّمةُ، فَهِمَةٌ غيرَمُفَهّم ؛ احتجاج طبرسى، ج 2، ص 305؛ نفس المهموم، ص 360 »  عمه جان تو به حمد الله عالمه غیر معلمه هستی.  چرا که در دامن فاطمه زهرا و علی بن ابیطالب و حسن و حسین علیهم السلام آموخته ای آنچه را که باید بیاموزی، زینب صاحب علم لدنی و و لایت تکوینی است، لذا علامه مامقانی می فرماید:  اگر کسی قائل به عصمت زینب شد «لیس لاحد ان ینکر» کسی حق انکار ندارد .