خبرگزاری حوزه/ در باب قیام امام حسین(ع) و نهضت عاشوایی ایشان، کتاب‌های متنوع و متعددی با رویکردها و از منظرهای گوناگون به چاپ رسیده است.
از کتاب‌های تاریخی گرفته تا تحلیل های عرفانی، از روایت‌های شهودی و آموزه های اخلاقی گرفته تا سیره و صورت این واقعه، از شعر و ادب گرفته تا مقتل و... خلاصه این که در هر وادی و با هر قالب و به هرشکلی، از این خوان معنا و دریای فکر و عمق واقعه، بهره‌ای و شمه‌ای نصیب طالبان حقیقت عظمای کربلا و عاشورا شده است.
هفته کتاب و همزمانی آن با ایام ماه محرم، سبب شد تا با مروری بر کتاب‌های ارجمندی که در این حوزه منتشر گردیده، به بازخوانی و معرفی نمونه‌هایی برجسته و ارزشمند از این دست آثار بپردازیم که هم به دلیل ویژگی های متن اثر، هم مختصات زمانه و ضروریات امروز جامعه، نیازمند توجه بیشتر نسبت به این آثار و فحوا و محتوایشان، احساس می شود.
عاشورا منبعی عظیم و عزیز در حوزه اندیشه و عواطف و جریان‌های مهم اجتماعی در طول سده های گذشته و در اقصی نقاط جهان اسلام بوده است.
واقعه ای که همانند گنجینه‌ای باشکوه، استوار و سرشار از ایمان، اعتقاد و پایمردی توانسته به برجسته‌ترین تابلوی عاشقانه تاریخ بشریت و والاترین مرتبه پاک‌بازی در راه خدا، تبدیل شود.
هر قشر، صنف و سلکی در جهان اسلام و بلکه عالم انسانیت و آزادگی، تلاش کرده تا به طریقی دین خود را به عاشورا، این حقیقت بیکرانه و منبع لایزال هستی بخش، ادا کند.
در این میان اما کتاب‌هایی وجود دارد که به نوعی شاخص محسوب می‌شود، هم از آن جهت که علمیت، استدلال و فهمی دقیق و در آن وجود دارد، هم از آن جهت که نگاهی تازه و بیان و بنانی بدیع و خارق العاده به آن دادهاست
خاصه آنکه یک عقبه و سابقه علمی و آگاهی و خبرگی جدی و عظمت فهم و پشتوانه محکم اندیشگی، هم پشت نویسنده این کتاب‌ها باشد و تجربه چند دهه تحقیق و تألیف و دقت در این معانی، نقطه اتکایش گردد.
در میان کتاب‌های تاریخی با صبغه پژوهشی که در باب قیام تاریخی اباعبدالله(ع) به رشته تحریر درآمده کتاب «پس از پنجاه سال، پژوهش تازه پيرامون قيام امام حسين (ع)» اثری ویژه و قابل توجه است.
نویسنده ای همچون مرحوم استاد دکتر شهیدی که خود ادیبی برجسته، مجتهدی وارسته و مورخی خبره بود به عنوان محقق و نویسنده این کتاب تمام تلاش خود را به کار بست تا بتواند پنجره‌ای نو بر این امر که عاشورا چرا و چگونه رخ داد، بگشاید و هدف اصلی او هم در این کار همین بود آن چنانکه خود اشعار می دارد:
«مقصود من از نوشتن اين يادداشت‌ها، مقتل نويسي، تبليغ مذهبي و حتي نوشتن تاريخ نيست. من كوشيده ام تا خود بدانم آن چه رخ داد، چرا رخ داد؟» (پس از پنجاه، ص 7)
استاد شهیدی صاحب تأليفاتي مانند تاريخ تحليلي اسلام، زندگاني حضرت فاطمه (س)، زندگاني علي بن الحسين (ع)، شيرزن كربلا، انقلاب بزرگ و ... در حوزه تاریخ تحلیلی است و از این رهاورد می توان دغدغه و جدیت او را در تلاشهای علمیش در این حوزه بررسید.
كتاب «پس از پنجاه سال، پژوهش تازه پيرامون قيام امام حسين (ع)» از جمله كتاب‌هاي مطرح درتحليل واقعه عاشورا می‌باشد كه به رخدادي كه در سال 61 هجري و درست پنجاه سال پس از وفات پيامبر(ص) در سال 11 هجري اتفاق افتاد، مي‌پردازد.
دكتر شهيدي، تحقيق و نگارش اين كتاب را در سال 1330 انجام داده و كتاب را در سال 1357 با نگارشی مستند به منابع اصيل تاريخي و با بیان و بنانی جذاب، خوانا، گیرا، زیبا و خوشخوان به رشته تحریر درآورد.
این امر با عنایت به این که این اثر شگرف و ارزشمند تا كنون دهها بار به چاپ رسيده و هنوز هم با انتشار دهها هزار نسخه از آن جزء پرشمارهای کتب چاپ شده در ایران است، قابل صحه گذاشتن و موید این مدعاست که این کتاب چه در متن و بطن تحلیل و جدیت روایت تاریخی‌اش، چه در لحن و بیان و زیبایی متن و شیوایی گفتار آن اثری خاص، بدیع و قابل توجه است.
همان‌طور که گفتیم در این كتاب نه تنها روايت صرف زندگي امام حسين (عليه السلام)، بلكه توجهی عمیق تر به زمینه ها و ریشه های این حرکت و حواشی و نیز تحليل عاشورا و در کنار آن، بيان حوادث تاريخ صدر اسلام به عنوان راهی برای شناخت به کنه این موضوع که علت العلل سیطره این وضعیت بر مسلمانان و چرایی و چگونگی به وجود آمدن این حوادث چه بوده مطمح نظر نویسنده محقق و پژوهشگر مورخش قرارداشته است.
*نویسنده درباره هدف و نوع نگاه خود به این حادثه بیان می‌‌کند که
«من در اين كتاب از زاويه‌اي بدين حادثه نگريسته‌ام كه در گذشته كمتربدان توجه كرده اند. اگر در چنين كوششي توفيق يافته باشم، يقين دارم آنچه به دست آورده ام، عبرتي براي حال و آينده خواهد بود. چه اگر قهرمان حادثه كشته شده [اما] آن چه او براي آن مي‌جنگيد و آنان كه براي رسيدن به هدف بدو وعده ياري دادند و به وعده خود وفا كردند يا نكردند، در طول تاريخ فراوان بوده، هستند و خواهند بود» (پس از پنجاه سال، ص 8)
«حقيقت اين است كه تاريخ نويسان قديم نمي‌خواسته‌اند يا نمي‌توانسته‌اند هر حادثه‌اي را – هر چند اهميت بسيار داشته باشد- از جهت اسباب و علت‌هاي اجتماعي، اقتصادي و مردم شناسي تحليل كنند. اگر تاريخ نويسان گذشته وظيفه خود را انجام داده بودند. اگر فقط به نقل روايت اكتفا نمي‌كردند، مسلما امروز تاريخ صورت ديگري داشت...» (پس از پنجاه سال، ص 19)
*فصل بندی کتاب
كتاب «پس از پنجاه سال، پژوهش تازه پيرامون قيام امام حسين (ع)» در سي فصل نگارش یافته است.
سیزده فصل نخست به عنوان مقدمه ای برای بیان شرایط تاریخی و زمینه های شکل گیری ملزومات و ریشه‌های قومی، انسانی، تاریخی، اجتماعی و فرهنگی واقعه کربلا و در ادامه تحلیلی نو مبتنی بر چرایی و چگونگی ماجرا با بیانی که استاد شهیدی بدان مأنوس و مشهور است؛ جذابیت متن در کنار عمق فکر و پشتوانه تحلیل های تاریخی و اجتماعی و فرهنگی. «چه شد اجتماع مسلمان آن روز در مقابل اين حادثه تا آن حد خونسردي و بي اعتنايي نشان داد؟ حسين و ياران او چه جرمي مرتكب شده بودند كه فقه مسلماني كيفر آن را قتل مي‌دانست؟ (پس از پنجاه سال، ص 15)
