وقتی حقیقت و زمینه یک انقلاب مردمی، فرهنگ و دغدغه های فرهنگی باشد، امتداد و ادامه راه آن نهضت، آرمان‌ها و آمال و آلام مردمی را هم که انقلاب کردند، باید در همین فضا ردیابی کرد و به دنبال دغدغه هایشان گشت.
مردم ما در برابر نظام شاهنشاهی ایستادند و با جان و مالشان بر شمشیر سفاکان دیکتاتور پهلوی پیروز شدند، چراکه به حقیقت امر و به معنای واقعی کلمه دغدغه فرهنگ دینی و هویت اسلامی خویش را داشتند.
نه تنها درد معیشت بلکه هزار و یک ایراد و نارسایی دیگر که در طول دوران آن رژیم منحوس، دامان این ملک و ملت را گرفته بود، به تنهایی نمی توانست این توده‌های عظیم ملی را علیه آن دستگاه جائر بسیج کند مگر اینکه یک رهبری دینی آنهم با زعامت یک روحانی ربانی و عالم فرهیخته و مردمی که با جان و دل و فکر مردم ارتباطی اصیل و عمیق برقرارکند، می توانست مردم ما را در یک صف واحد به عرصه بکشاند و تا آخر در میدان نبرد نگه دارد و در نهایت به پیروزی انقلاب اسلامی منجر شود.
حال با عنایت به این پشتوانه فرهنگی باید گفت که امتداد این راه فرهنگی، نیازمند مهندسی و تشکل و سیستم غنی، جدی، فرهیخته و همه جانبه‌نگر است تا با صیانت از دستآوردهای فرهنگی این نظام مقدس بتواند رهی بیافریند برای ادامه مسیر انقلاب اسلامی در عرصه فرهنگ.
و شورای عالی انقلاب فرهنگی در حقیقت، نماد و نمود همین دغدغه و نیاز بنیادین است.
این شورا به حقیقت یکی از استوانه‌های مهندسی فرهنگی در نظام مقدس جمهوری اسلامی است.
شورایی که با عنایت به پیشینه و پیش نیازهایش، یکی از مهم ترین ارکان طراحی و قانون گزاری در حوزه فرهنگ کشور ماست.
به عبارت دیگر، می توان گفت که بر مبنای مفاد اساسنامه غنی و ارزشمند این شورا، این نهاد به عنوان یک پشتوانه فکری و نظارتی جدی برای نهادهای علمی و فرهنگی در نظام مقدس جمهوری اسلامی به شمار می رود که در حقیقت وجود خویش را مدیون توجه و نیازسنجی، هوشمندی، وقت شناسی و بصیرت حضرت امام خمینی(ره) است.
شورای عالی انقلاب فرهنگی به ریاست رییس جمهور تشکیل می‌شود و همان طور که بیان شد، این شورا، پس از انقلاب اسلامی با فرمان امام راحل(ره) تشکیل شد.
وظایف این شورا همچون گسترش نفوذ فرهنگ اسلامی در شئون جامعه، تقویت انقلاب فرهنگی، اعتلای فرهنگ عمومی و تزکیه محیط‌های علمی و فرهنگی از افکار مادی و نفی مظاهر و آثار غربزدگی را می توان درزمره مهم‌ترین نیازها و از ارکان اندیشه اسلامی و مایه هویت نظام دینی در جامعه دانست.
امام خمینی(ره) در جمع اعضای ستاد انقلاب فرهنگی دستور می‌دهند تا برای بازگشایی دانشگاهها، ستاد انقلاب فرهنگی سابقه افراد را بازبینی کرده، از اعضای ستاد می‌خواهند که «سازمانی» درست کنند تا فعالیت‌های کلیه اساتید و دانشجویان را زیر نظر داشته باشد. ایشان در سخنانی ارزشمند وظایف شورای عالی انقلاب فرهنگی را این گونه مشخص نمودند.
«الان که شما بخواهید دانشگاه را برای پذیرفتن معلم، پذیرفتن شاگرد، مهیا کنید، یک عده زیادی چهره‌هایشان را از آنی که هستند بر می‌گردانند به یک چهره‌های اسلامی، و خودشان را در دانشگاه به عنوان معلم، به عنوان - مثلا - شاگرد، جا می‌زنند. این را باید یک فکری برایش بکنید. همه مسلمانند و همه متقی، همه با این نهضت اسلامی موافق، لکن سوابقشان را باید الان ملاحظه کرد؛ یعنی، بنابراین باشد که یک گروههایی [باشند] برای رسیدگی به سوابق معلمها، به سوابق این‌هایی که می خواهند مثلا وارد بشوند، تا دوباره این مرکز تجمع افرادی [نشود] که آنجا بیایند و قضیه تحصیل نباشد و قضیه جهات سیاسی باشد و این طور چیزها. ...
از اولی که بناست دانشگاه باز بشود و بناست معلم پذیرفته بشود، مهم این است این معلم [هایی ] که الان می‌آیند و اظهار چه می‌کنند و شهادت می‌دهند و می‌گویند ما مسلمان و چه و چه هستیم، به این اکتفا نشود؛ سوابق این دیده بشود که این چه طور آدمی بوده است؛ چه کاره بوده است؛ در دانشگاه که بوده چه می کرده، چه درس می‌داده؛ چه جور برخورد می کرده با جوان‌ها و چه توطئه‌ها داشته یا نداشته . این مسایل خیلی باید بررسی شود که دانشگاه وقتی باز می‌شود، یک دانشگاهی باشد که حالا صد در صد نشد، [طوری ] باشد که اشخاصش اشخاص صحیح باشند و بعد هم که باز می‌شود، یک بازرسی‌هایی لازم است به اینکه در همه جا حاضر باشند؛ برای اینکه معلمین با دانشجوها چه جور برخورد دارند و غیر برنامه درسی شان چه حرفها آنجا هست؛ چه چیزها آنجا مطرح می کنند. اگر دیدند چیزهایی انحرافی است، اطلاع بدهند. و یک سازمانی باشد برای اینکه اگر هر یک از معلمین یک همچو کاری بخواهند بکنند، [بررسی ] بشود. اگر - مثلا – گروه‌ها بخواهند در دانشگاه باز این بساط را درست کنند، حاضر باشند یک اشخاصی برای اینکه مانع از این امور بشوند.»
حضرت امام(ره) در حکم خود به اعضای منتخب ستاد انقلاب فرهنگی می فرمایند:
«از بین اساتید مسلمان و کارکنان متعهد و دانشجویان متعهد با ایمان و دیگر قشرهای تحصیلکرده، متعهد و مومن به جمهوری اسلامی دعوت نمایند تا شورایی تشکیل دهند و برای برنامه ریزی رشته‌های مختلف و خطمشی فرهنگی آینده دانشگاهها، بر اساس فرهنگ اسلامی و انتخاب و آماده سازی اساتید شایسته متعهد و آگاه و دیگر امور مربوط به انقلاب آموزشی اسلامی اقدام نمایند.»
امام خمینی(ره) در پیامی به مناسبت نوروز سال 59 با توجه و تنبه دادن به مسئله مهم اصلاح وضعیت دانشگاهها و نیز تمرکز بر موضوع شورای عالی انقلاب فرهنگی یادآور می‌شوند:
«باید انقلاب اسلامی در تمام دانشگاه‌های سراسر ایران به وجود آید. تا اساتیدی که در ارتباط با شرق و یا غرب‌اند تصفیه گردند و دانشگاه محیط سالمی شود برای تدریس علوم عالی اسلامی.»
اما اهداف و افق‌های اندیشه و عمل شورای عالی انقلاب فرهنگی از این قرار است:
· گسترش و نفوذ فرهنگ اسلامی در شئون جامعه، تقویت انقلاب فرهنگی و اعتلای فرهنگ عمومی
· تزکیه محیط‌های علمی و فرهنگی از افکار مادی و نفی مظاهر و آثار غربزدگی از فضای فرهنگی جامعه
· تحول دانشگاهها، مدارس و مراکز فرهنگی و هنری براساس فرهنگ صحیح اسلامی، گسترش و تقویت هر چه بیشتر آنها برای تربیت متخصصان متعهد، اسلام‌شناسان متخصص، مغزهای متفکر و وطن‌خواه، نیروهای فعال و ماهر، استادان، مربیان و معلمان معتقد به اسلام و استقلال کشور
· تعمیم سواد، تقویت و بسط روح تفکر و علم‌آموزی و تحقیق و استفاده از دستآوردها و تجارب مفید دانش بشری برای نیل به استقلال علمی و فرهنگی
· حفظ و احیا و معرفی آثار و مآثر اسلامی و ملی
· نشر افکار و آثار فرهنگی انقلاب اسلامی، ایجاد و تحکیم روابط فرهنگی با کشورهای دیگر به ویژه با ملت‌های اسلامی
این وظایف در سه حوزه سیاست‌گذاری، تدوین ضوابط و نظارت قابل ارزیابی است.
تهیه و تدوین سیاست‌ها و طرح‌های راهبردی کشور در زمینه‌های مختلف فرهنگی از جمله در حوزه‌های زنان، تبلیغات، اطلاع‌رسانی، چاپ و نشر، بی‌سوادی، دانشگاهها، برقراری روابط علمی، پژوهشی و فرهنگی با سایر کشورها، همکاری حوزه و دانشگاه، فعالیت‌های دینی و معنوی، تهاجم فرهنگی و سایر حوزه‌های فرهنگی مربوطه از جمله وظایف سیاست‌گذاری این شورا محسوب می‌شود.
همچنین تعیین ضوابط تأسیس مراکز علمی و آموزشی و نیز ضوابط گزینش مدیران، استادان و دانشجویان از جمله وظایف این شورا است.
بررسی و تحلیل شرایط فرهنگی ایران و جهان، بررسی الگوهای توسعه و پیامدهای فرهنگی آن، بررسی وضع فرهنگ و آموزش کشور و نیز نظارت بر اجرای مصوبات شورا از جمله وظایف شورای عالی انقلاب فرهنگی در حوزه نظارت عمومی است.
آری؛ حقیقت آن است که وقتی پایه‌های معنوی و زمینه های اصلی یک انقلاب مردمی، فرهنگ و دغدغه های فرهنگی باشد، امتداد و ادامه راه آن نهضت، آرمان‌ها و آمال و آلام مردمی را هم که انقلاب کردند، باید در همین فضا ردیابی کرد و به دنبال دغدغه هایشان گشت.
بی تردید شورای عالی انقلاب فرهنگی یکی از پایگاه‌های اصلی و اتاق فکرهای مهم این حوزه به شمار می رود که با عمل به آنچه در اساسنامه این نهاد ارزشمند و عالیقدر نظام فکری جمهوری اسلامی آمده، می توان به رسیدن این شورا به اهداف عالیه و افق های روشن و متعالیش امیدوار بود.
منابع:
«اهداف و وظایف شورا» دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی
صحیفه نور جلد ۱۳ صفحه ۲-۳
صحیفه نور جلد ۱۲ صفحه ۴۳۱
