خبرگزاری حوزه/ کیست که نام بلند و عظیم الشأن آیت‌الله العظمی خویی را بشنود و تصویری از مردی با جامه اساطیری، هیبت مومنانه و ابهت پرجلال و جبروت او در ذهنش شکل نگیرد.
آیت‌الله العظمی خویی که براستی از استوانه‌های کم‌نظیر تاریخ حوزه‌های علمیه شیعی و از زمره مردان برجسته تاریخ معاصر ما در میدان علم و عمل بود و تاریخ هزارساله حوزه از ایشان به عظمت، شوکت و شکوه یاد می‌کند.
عظمتی که با فراهم نمودن اسباب بزرگی پدیدآمد، شکوهی که با عمری مجاهدت در راه دین خدا ظهور کرد.
مرور تاریخ زندگی، سیره و صورت ربانی این مرد بزرگ، گویا و جویای این حقیقت است که ایشان در طول دوران حیات طیبه خود، تنها به عظمت اسلام، مجد و عزت شیعه فکر می‌کرد و لحظه ای از این دغدغه فراق نداشت.
سال‌ها ممارست علمی و زانو زدن در محضر اساتید مبرز و مدتها تلاش علمی در حوزه تألیف، تدریس و پرورش بزرگانی که هر یک در طول دوران حیات خویش، استوانه‌های فکری حوزه‌های علمیه بودند، گویای این حقیقت است.
آیت‌الله العظمی خویی از زمره مراجع تقلیدی است که حضورشان غرور دینی، عزت معنوی و ابهتی عرفانی و وصف ناپذیر را پدیدار ساخت که برای تاریخ و آیندگان ماندگار شد.
مرجع تقلید و زعیم برجسته‌ای که با همه وجود در خدمت اسلام و درمان درد مسلمین همت می‌گماشت و آنی از تلاش باز نمی‌ایستاد.
فکر و ذکر ایشان دین بود و در تربیت طلاب علوم دینی، هرچه در ید قدرت داشت را صرف نمود، بی مضایقه و دریغ.
این مرجع بزرگ در عمل خویش، علمش را نصب‌العین می‌ساخت و در بیان و بنانش، چیزی جز هویت روحانی و تجلیات علم آورانه اش را مدخلیتی نمی‌داد.
راستی، پاکی، سادگی و نفوذ کلام و ابهت چهره‌اش همگی در گرو همین روحیه بود و همان طور که گفتیم، بزرگی او با فراهم آوردن اسباب شکل گرفت و نه در فضایی کاذب و شهرتی بی‌مبنا چونان که اهل روی و ریا و شیفتگان دنیا.
اما همه آنان که روز رحلت و روزهای منتهی به تشییع و تدفین این مرد بزرگ را به یاد دارند و غربت مرجعیت شیعه را در پرهیب غمگنانه مرد عالی‌قدر شیعه، حضرت آیت‌الله العظمی خویی(ره) در عراقِ آن سال‌های تاریک و رنج آور و زیر سلطه دیکتاتوری صدام خبیث، هنوز در خاطر دارند، یادشان هست که پیکر عالمی بزرگ و بلکه بزرگترین زعیم دوران معاصر چگونه در مظلومیت و غربت و رنج بر دوش معدود شیعیان و شاگردانش به سوی بهشت پرکشید.
تصاویری که هرگز از خاطر نمی‌روند و لحظاتی که زخمشان تا همیشه بر دل و روح و روان شیعیان می‌ماند.
باری؛ آیت‌الله العظمی خویی در زمینه‌های مختلف علوم اسلامی از جمله فقه، اصول، تفسیر حدیث و رجال، آثار ارزشمندی برجای نهاد و تلاشهای بزرگی به انجام رساند.
از محضر اساتید بزرگواری هم‌چون شیخ الشریعه اصفهانی، شیخ مهدی مازندرانی، شیخ ضیاالدین عراقی، شیخ محمد حسین اصفهانی، شیخ محمد حسین نائینی، شیخ محمد جواد بلاغی، حكیم بزرگ سیدحسین بادكوبه ای و دیگر بزرگان فقه و اصول و حدیث و تفسیر بهره گرفت.
و نیز در عرصه پرورش نیروهای زبده علمی، شاگردان برجسته ای را تربیت نمود که غالبا از عناصر برجسته و مراجع بزرگ روزگار ما بوده اند.
بزرگانی نظیر آیات عظام و علمای گرام شهید سید محمد باقر صدر، سید علی سیستانی، سید محمد روحانی، شیخ حسین وحید خراسانی، شیخ جواد تبریزی، میرزا علی غروی تبریزی، شیخ مرتضی بروجردی، سید جعفر شهیدی و دیگر مبرزان این عرصه که هر یک ستاره‌ای در آسمان معارف شیعی و مبانی اندیشه اهل بیت عصمت و طهارت(ع) می‌درخشند.
تلاشهای علمی ایشان در زمینه‌های متنوع و البته اصلی و خطیر علوم اسلامی، که با رویکردی سنت محور، اصیل و کهن شکل گرفت و فقاهت را در جامه قدیم و شیوه متقدمین، احیا نمود و به ظهور و بروزی ناب و تابناک رساند، با آثار، تقریرات و شاگردانی که از این نحله و در این جرگه پدیدآورد، برای همیشه تاریخ شیعه ماندگار و جاودانه شد.
از جمله آثار و تقریرات برجای مانده از این رادمرد میدان علم و خرد می‌توان به نفحات الاعجاز، البیان فی تفسیر القرآن، معجم رجال الحدیث، اجود التقریرات،تعلیقه بر عروة الوثقی، تعلیقه بر المسائل الفقهیه، تهذیب و تتمیم منهاج الصالحین، المسائل و الردود و نیز مستحدثات المسائل اشاره نمود.
اما زندگی آیت‌الله خویی علاوه بر فعالیتهای علمی و تلاشهای فکری در عرصه خدمات اجتماعی و تمهیداتی که به رفاه و آسایش مومنین هم منتهی می‌شود و نیز ایجاد فضاهای علمی و فرهنگی و رفع مشکلات معیشتی ایشان نیز باقیات الصالحات و نتایج درخور و آثار ماندگاری به دنبال داشت.
آن‌گونه که رهبر معظم انقلاب درباره ایشان گفتند:
« عمر طولانی و پربرکت این مرد بزرگ که نزدیک به یک قرن امتداد یافت، سرشار از آزمایشهای الهی و نشانگر سعی و تلاش یک انسان مؤمن و پرهیزگار است. ایشان در بسیاری از علوم اسلامی رایج در حوزه‌های علمیه از اساتید مسلم و کم‌نظیر به‌حساب میآمد. فقیهی بزرگ، اصولیای عمیق و مفسری نوآور و رجالیای صاحب مکتب و متکلمی زبر دست بود.»
و نیز آیت‌الله محمد جواد مغنیه در باب مقام علمی و منزلت معرفتی استادش آیت‌الله العظمی خویی می‌گوید:
«او آفتابی است که اشعههای روشنگر آن در هر زمان و به هر نقطهای پرتو افکنی می‌کند. او استاد من و استاد بزرگان علم و دانشمندان نجف میباشد. او همانند محوری است که علوم اسلامی به دور او میچرخد. او کسی است که حوزه نجف مرهون زحمات و فعالیتهای علمی وی میباشد.»
آری؛ با شنیدن نام بلند و عظیم‌الشأن آیت‌الله العظمی خویی، تصویری از مردی با جامه ساده، اما نورانی و ربانی، روحانیت با آن هیبت مومنانه و ابهت پرجلال و جبروت به ذهن انسان خطور می‌کند.
او که به راستی از استوانه‌های کم‌نظیر تاریخ حوزه‌های علمیه شیعی و از زمره مردان برجسته تاریخ معاصر ما در میدان علم و عمل بود و تاریخ هزارساله حوزه از او به عظمت، شوکت و شکوه یاد می‌کند.
درود خدا بر روح پرفتوح آن مرجع حقیقی و زعیم واقعی حوزه؛ یادش گرامی و راهش پر رهرو باد!
