به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری حوزه، این کتاب اثر حجت الاسلام والمسلمین محمدعلی ایازی(به زبان فارسی) و ترجمه علی محسن بوده و شامل بخش های مقدمه، سخن ناشر و هشت فصل میباشد.

فصل اول این کتاب با عنوان "قرآن: مرجع اول فقه اسلامی" شامل سه محور میباشد. محور اول به بررسی ویژگی ها و مشخصات فقه قرآنی میپردازد. محور دوم با عنوان نظریه "عدم مشرِّعیة القرآن" به بررسی این نظریه پرداخته و شامل مباحثی همچون ادله، لوازم و تداعیات و نقد و تحلیل میباشد. و محور سوم با عنوان "مشرّعیة القرآن" شامل مباحث مختلفی در مورد احکام قرآن، رابطه اهل بیت و احکام قرآن، رابطه عقل و احکام قرآن، اعجاز تشریعی در قرآن، ذکر علل در قرآن و روش شناسی قرآن در بیان علل میباشد.

اما فصل دوم این کتاب با عنوان حدود فقه و احکام قرآن، به تبیین و توضیح اصطلاحاتی همچون فقه و حکم شرعی میپردازد و در مبحث دوم به بررسی گستره احکام میپردازد و مبحث سوم این فصل نیز به بررسی آیات احکام و تعداد و انواع آنها میپردازد.

مؤلف در فصل سوم کتاب به بررسی پیشینه مبحث احکام قرآن و تبیین اهمیت تامل در پیشینه و جایگاه احکام قرآن پرداخته و در این زمینه به مباحثی همچون اهمیت مکان در تشریع احکام، پیشینه تاریخی احکام قرآن، احکام دارای ویژگی مکانی و تاریخی، سابقه تاریخی و عبادی و اقتصادی و سیاسی احکام قرآن، احکام قضایی و حقوقی پیش از اسلام و احکام منطقه ای و مکانی میپردازد.

فصل چهارم این کتاب با عنوان الامثال فی آیات الأحکام شامل مباحثی همچون کلیات مربوط به مثل ها، معنای مَثَل، فوائد مثل های قرآنی، مثل های قرآنی نزد اهل بیت(ع) و موانع تمسک به آنها و نظر اهل بیت(ع) درباره امثال قرآنی و موانع تمسک به مثل های قرآنی میپردازد.

مؤلف در فصل پنجم کتاب با عنوان قصه ها در آیات احکام، به بیان و بررسی مباحثی همچون کلیات مرتبط با قصص قرآنی، معنای قصه در قرآن، جایگاه قصه در استخراج احکام، استناد به آیات قصص در علمای اهل سنت و قصه نزد اهل بیت(ع) و فقهای شیعه میپردازد.

فصل ششم کتاب با عنوان آیات عقاید و استنباط از آنها شامل مباحثی مانند تعریف و تقسیم بندی آیات عقاید، موانع استناد به آیات عقاید، پیشینه تاریخی استناد به آیات عقاید و نمونه هایی از استناد اهل سنت به آیات عقاید میباشد.

فصل هفتم کتاب با عنوان اخلاقیات در آیات احکام شامل مباحثی همچون اشکالات احکام اخلاقی قرآن، نمونه هایی از آیات اخلاق در قرآن و موارد استنباط فقها از آنها میباشد.

فصل هشتم و پایانی کتاب نیز با عنوان "نصوص پراکنده در قرآن، به مباحثی همچون استنباط احکام از نصوص پراکنده، ادله حجیت نصوص پراکنده، موانع استناد به این نصوص و نمونه هایی از نصوص پراکنده قابل استناد میپردازد.

در سخن ناشران آمده: تمامی مسلمانان بر این باورند که قرآن کریم اولین منبع شریعت و استنباط احکام در اسلام است و اگر بخواهیم از یک موضوع اجماعی و مورد توافق میان تمام مذاهب فقهی اسلام نام ببریم به نظر میرسد همین موضوع باشد. از این رو شاهد این هستیم که شماری از علمای اسلام از رویکرد فقهی برخی علما در برخی دوره های تاریخی به خاطر دوری آنها از قرآن و عدم توجه شایسته به آن در استنباط احکام شرعی انتقاد دارند و چنین نقدی در روش برخی فقها در میان شیعه و اهل سنت موجود است. نقش قرآن در فقه اسلامی را میتوان در روش علمای اصول فقه و اهتمام ویژه آنها به این منبع فقهی مشاهده نمود. و علاوه بر این روش اصولیون، آیاتی هم درباره ترسیم مسیر استنباط فقهی از آیات قرآن وجود دارد. به این معنا که با صرف نظر از کتب اصول فقه در ترسیم روش فقاهت و تبیین جایگاه آیات در استنباط احکام، میبینیم که تعدادی از آیات قرآن نیز خود قواعدی فقهی با شعاعی گسترده برای شناخت حکم شرعی هستند.

علاوه بر این دو مورد، تعدادی از آیات قرآن کریم نیز قواعدی تشریعی در موارد جزئی هستند که البته درباره تعداد این دسته از آیات در کتاب خدا اختلاف وجود دارد که شمار این آیات نزد بسیاری از محققان آیات تشریعی قرآن نزدیک به 500 آیه میباشد. به هر حال پژوهش های زیادی درباره جنبه تشریعی قرآن کریم صورت گرفته و شاید مبالغه نباشد اگر بگوییم شمار این پژوهش ها به ده ها پژوهش میرسد که این تعداد با صرف نظر از مباحث فقهی موجود در کتب تفسیر میباشد.

تلاش مؤلف در این کتاب این است که به بررسی آیات احکام و ظواهر و کلیات مرتبط با آنها مانند تعداد، مناقشه در پیشینه آنها، بررسی مثل های قرآنی و امکان استفاده از آنها در استنباط احکام بپردازد.