و ازدواج به عنوان یکی از مهم ترین مواقف زندگی و حساس ترین برهه های حیات آدمی، اگر با استعانت از این آموزه های ربانی و هدایتهای آسمانی شکل بگیرد، بی تردید مانا و سعادتمند خواهد بود.
ازدواج آسان و به دور از تجملات و سختی ها و گره های کور اشرافی گری و تجمل طلبی، یکی از این راهکارهای ارزشمند است که می توان آموزه های آن را از دل سیره و کلام اهل بیت(ع) به دست آورد و به سان چراغی فرار ره زندگی امروز و فردای نسل آینده، نصب العین خویش ساخت.
راهی که هم از مصایب بیراهه زندگی منحط غربی مصون است و هم به حقیقت نورانیت زندگی ایمانی که از دل اسلام عزیز بیرون می تراود مصفا و مزین.
به همین منظور و با همین رویکرد، خبرگزاری حوزه، سلسله آیات و احادیث با موضوع آداب ازدواج را که به کوشش خانم زهرا اصلانی از محققین حوزه علمیه نجف‌آباد تدوین شده است منتشر می‌کند.
باشد که مورد استفاده خانواده ها، جوانان و همه آحاد جامعه اسلامی مان در سالی که به نام فرهنگ مزین است قرار گیرد.
*سخنی با پدران و مادران
پدر و مادر عزیز! آن هنگام که خداوند فرزند را که همان امانت اوست در اختیار ما قرار می‌دهد، مسئولیت خطیر تربیت را بر دوش ما می‌نهد و قطعاً روز رستاخیز از این امانت سوال خواهد کرد، پس بکوشیم تا با تربیت صحیح آنان را به مرحله ازدواج رسانده و با شناختی عمیق و آماده‌سازی زمینه‌ها، آن‌ها را به دنیای سرسبز ازدواج وارد سازیم.
*زوجیت در قرآن
خداوند متعال فرمود: مِن آیاتِهِ اَن خَلَقَ لَکُم مِن اَنفُسِکُم اَزواجاً لِتَسکُنوا اِلَیها وَ جَعَلَ بَینَکُم مَوَدَّةً وَ رَحمَةً اِنَّ فی ذلِکَ لَایاتٍ لِقَومٍ یَتَفَکَرُونَ.
از آیات و نشانه‌های خداوند این است که برای شما از جنس خودتان همسرانی قرار داد تا در کنار آنان آرامش یابید و میان شما مهر و محبت قرار داد به تحقیق در این کار، خداوند دلایل حکیمانه‌ای است برای اندیشمندان.
نکته:
* قرآن در این آیه هدف ازدواج را آرامش قرار داده است و کلمه «لتسکنوا» نیز اشاره به همین موضوع دارد این آرامش از آن‌جا ناشی می‌شود که این دو جنس، مکمل یکدیگرند و مایه شکوفایی و نشاط همند، به طوری که هر یک بدون دیگری ناقصند.
*وعده حق
خداوند متعال فرمود:
و اَنکِحوا اَلایامی وَالصّالِحینَ مِن عبِادِکُم واِمائِکُم اِن یَکُونوا فُقَرا یُغنِهِمُ الله مِن فَضلِه و الله واسِعٌ عَلیم.
برای دختران و پسران مجرد خود همسر انتخاب کنید، اگر چنان‌چه فقیر باشند خداوند منان از فضلش آنان را بی‌نیاز می‌سازد.
نکته:
* کلمه «ایامی» در این آیه جمع ایمّ است به معنی زنی که شوهر ندارد و به مردی که همسر ندارد نیز گفته می‌شود و مراد این آیه تمام زنان و مردان مجردند و «انکحوا» به مفهموم فراهم ساختن مقدمات ازدواج آن‌هاست.
*هراس
امام صادق(ع) فرمود: مَن تَرَکَ التَّزویج مَخافَة اَلفَقرِ فَقَد اَساءَ الظَّنَ باللهاِنَ الله- عَزَّ وَ جَلَ - یَقولُ: اِن یَکونوا فُقَراءَ یُغنِهِمُ الله مِن فَضلِه.
هر کس از ترس فقر ازدواج نکند، نسبت به لطف خداوند بدگمان شده است. چرا که خداوند میفرماید: اگر آنان فقیر باشند خداوند از فضل و کرم خود بی‌نیازشان می‌کند.
نکته:
* خداوند واسع علیم است و قدرت دارد که از نیات همه‌ی افراد باخبر شود، مخصوصاً آن‌هایی که به نیت حفظ عفت اقدام به ازدواج می‌کنند و همه را مشمول فضل و کرم خود قرار خواهد داد.
*همتایی دینی و ایمانی
مردی از پیامبر(ص) پرسید: با چه کسی ازدواج کنیم؟ ایشان فرمودند: «اَلاَکفاء»: کفوها. مرد پرسید: «کفوها» چه کسانی‌اند؟ حضرت فرمودند: اَلمومِنونَ بَعضُهُم اَکفاءُ بَعض: مؤمنان کفو و هم‌شان همند.
نکته:
* زن و مرد اگر از هر لحاظ متناسب باشند به تشبیه قرآن برای هم مانند لباس هستند. آنان (زن‌ها) لباس شما هستند و شما (مردها) لباس آنان هستید.
*دقت و بررسی
امام صادق(ع) فرمودند: قبل از آنکه برای ازدواج اقدام کنی جوانب کار را با دقت بررسی کن و ببین که می‌خواهی خودت را در چه موقعیتی قرار دهی و چه کسی را شریک مال خود می‌سازی و چه کسی را نسبت به اسرار خود آگاه می‌کنی.
نکته:
* حضرت علی(ع) فرمودند: پیش از پرداختن به کاری بیندیش و پیش از اقدام کردن مشورت کن و پیش از یورش بردن تدبیر را به کار بند.
*دعا قبل از ازدواج
امام رضا(ع) فرمود: چون خواهی ازدواج کنی، از خدا خیر بخواه، سپس اقدام کن، دو رکعت نماز بگذار و دست‌ها را به درگاه خدا بردار و بگو خداوندا: من در اندیشه زناشویی‌ام، همسری برایم فراهم کن که از نظر اندام و اخلاق، پاک‌دامنی، نگهداری مال و آبروی شوهر، زیبایی و فرزند آوری سرآمد زنان باشد.
نکته:
* و چون بندگانم از من پرسند، پس من به آن‌ها نزدیکم هر که مرا بخواند دعایش را اجابت می‌کنم.
*نقش استخاره
امام خمینی(ره) فرمودند: احادیثی که درباره استخاره است وعده نکرده‌اند که همیشه شما را به مقصود برسانند بلکه آنچه وعده شده این است که خدای عالم به کسی که از او خیر بخواهد خیر می‌دهد، اگر در این جهان صلاح باشد این‌جا می‌دهد وگرنه برای او ذخیره می‌کند.
نکته:
* حکم استخاره از دید امام خمینی(ره) این چنین است: استخاره از اصول اعتقادیه نیست که اعتقاد به آن لازم باشد استخاره الزام آور نیست.
*سرپرستی مرد و لزوم تحقیق
خداوند متعال فرمود: «اَلرِّجالُ قَوّامونَ علی اَلنّساء.....»
مردان قوام زنان هستند به واسطه آن برتری که خداوند بعضی را بر بعضی مقرر داشته و به واسطه انفاقشان از اموالشان.
نکته:
* طبق فرموده رسول اکرم(ص) ازدواج یک نوع تحت سرپرستی قرار دادن است پس هنگام ازدواج دخترتان بنگرید که او را تحت سرپرستی چه کسی قرار می‌دهید.
*ملاک‌های مناسب
برای انتخاب مردی شایسته توجه به این ویژگی‌ها لازم است.
1. ویژگی‌های دینی مانند تقوا
2. ویژگی‌های اخلاقی مانند حسن خلق و خوش‌رفتاری با والدین
3. در آمد مالی مکفی و دوری از خساست.
نکته:
* از چیزهایی که سزاوار است انسان به آن اهتمام ورزد این است که در صفات و روحیات کسی که می‌خواهد با او ازدواج کند نظر بیفکند.
*ازدواج با دین‌داران
رسول اکرم(ص) فرمود: مَن تَزَوَّجَ اِمرَاَةٌ لِمالِها وَکَلَهُ الله اِلَیه، وَ مَن تَزَوَّجَها لِجَماِلها رَاى فیها ما یَکرَهُ، وَ مَن تَزَوَّجَها لِدینِها جَمَعَ اللهُ لَه ذلکَ.
هر که با زنى به خاطر مالش ازدواج کند، خداوند او را به مال وى واگذار مىکند، و هر که با او به خاطر جمال و زیبائىاش ازدواج نماید، در او چیزى را که خوشایند او نیست، خواهد دید، و هر که با وى به خاطر دینش ازدواج کند، خداوند تمامى این مزایا را براى او جمع مىکند.
نکته:
* امام حسین(ع) فرمود: کسی که همسر خود را فقط به خاطر زیبایی‌اش برگزیند، زیبایی او برایش مشکل ساز خواهد شد.
*تشخیص در دین‌داری
امام صادق(ع) فرمودند: به نماز و روزه مرد گول نخورید، زیرا بسا انسان به نماز و روزه شیفته می‌شود تا آن‌جا که اگر ترک کند به هراس می‌افتد، پس آن‌ها را به «راست‌گویی» و «ادای امانت» بیازمایید.
نکته:
* حضرت علی(ع) در این باره می‌فرمایند: لاتَجمَعُ الکِذبَ وَالمَروَه. مردانگی و دروغ‌گویی با هم جمع نگردند.
*خواستگار مذهبى و خوش اخلاق
امام رضا(ع) فرمود: اِذا خَطَبَ اِلَیکَ رَجُلٌ رَضیتَ دینُهُ وَ خُلقُهَ فَزَوِّجهُ وَ لا یَمنَعکَ فَقرُه.
هنگامى که مردى از شما خواستگارى کرد که از دین و اخلاق او راضى بودید به ازدواج با او رضایت دهید. و مبادا فقر او تو را از این رضایتباز دارد.
نکته
* امام باقر(ع): کامل‌ترین مردم از لحاظ ایمان خوش‌خلق‌ترین آن‌هاست.
*خواستگار شراب‌خوار
پیامبر اکرم(ص) فرمود: شارِبُ الخَمرِ لایُزَوِّج اَذا خَطَبَ.
شراب‌خوار اگر تقاضاى ازدواج کرد قبول نکنید.
نکته:
* امام علی(ع) در مورد مذمت شراب فرموده است: اگر در چاهی قطره‌ای شراب بیفتد آن چاه را با خاک پرکنند، بر روی آن مناره‌ای بسازند و بر سر مناره ماذنه‌ایی قرار دهند، من در آن ماذنه اذان نمی‌گویم.
خواستگار شایسته را رد نکنید
پیامبر در مورد خواستگار مناسب فرمودند: اگر کسی که از اخلاق و دین او خوشنود هستید به خواستگاری آمد به او زن بدهید.
نکته:
* روایات دینی ما همسر بداخلاق را کوبنده‌ترین دشمن مومن می‌داند.
تهیه و تدوین: زهرا اصلانی – مرکز تحقیقات حوزه‌های علمیه نجف‌آباد
