گفت وگوی خبرنگار خبرگزاری «حوزه» با فرزند علامه امینی(ره)، در سفر چند روزه او به ایران انجام شد، بسیار فروتن و متواضع بود.
فرزند ارشد علامه مرحوم عبدالحسین امینی نجفی(ره) صاحب کتاب شریف الغدیر، در فضل و کمالات علمی رهرو آن پیر و دلسوخته و مرید مولای متقیان امیرالمومنین(ع) است. او به گرمی از خبرنگار حوزه استقبال و از اینکه این گفت وگو به مناسبت عیدغدیر برنامه ریزی شده است، خرسند بود.
متن گفت وگوی اکبر پوست چیان خبرنگار خبرگزاری حوزه با فرزند علامه امینی جناب حجت الاسلام والمسلمین شیخ احمد امینی نجفی در آستانه عید بزرگ ولایت تقدیم می گردد.
وی در پاسخ به اولین پرسش خبرنگار حوزه، این گونه پاسخ داد:
شیخ احمد امینی نجفی، متولد 1336 (1957 میلادی) – نجف اشرف و پسر چهارم و در حال حاضر فرزند ارشد مرحوم علامه امینی(ره) هستم، پدرم دارای 5 پسر و 3 دختر بود و در حال حاضر دو پسر و دو دختر از ایشان در قید حیات هستند.
با توجه به اینکه علامه امینی (ره) با اثر گرانسنگ الغدیر شهرت یافته اند، درباره روحیه و ویژگی های فردی علامه مواردی را بیان فرمایید؟
اگر اجازه بفرمایید با توجه به جایگاه و موقعیت نجف اشرف به عنوان شهری که حرم نخستین امام شیعیان در آن قرار دارد، بر خود لازم می دانم قبل از اینکه درباره علامه سخن بگویم در خصوص نجف اشرف توضیحاتی را بیان کنم.
نجف اشرف، بارگاه ملکوتی امیر مومنان(ع) و دروازه ی شهر علم و حکمت رسول خدا(ص) را همچون نگینی در آغوش خود گرفته است و بدان می بالد. بدین مناسبت شایسته است این شهر مقدس مورد توجه تمام عالم اسلامی باشد و به جایگاهی برسد تا مشتاقان علم و فضیلت برای آگاهی از معارف دینی و فعالیت های علمی خود این شهر دانش و معرفت رحل اقامت گزینند و نیاز های علمی خود را در آنجا بیابند.
نجف به عنوان مرکز جهانی علمی و پشتیبان حفظ و نشر میراث سترگ معارف اسلامی اهل بیت(ع) و تشیع به شمار می آید و مرکز بزرگ فرهنگی و پایگاه دانشمندان، پژوهشگران و نویسندگان می باشد، دارای گنجینه های گرانبهایی از آثار نفیس و نوادر کتب خطی و چاپی است که ازجمله این گنجینه ها می توان به کتابخانه امیرالمومنین(ع) معروف به کتابخانه علامه امینی(ره) اشاره کرد که در نوع خود بی نظیر است.
در صورت امکان توضیحاتی در خصوص ولادت و خاندان علامه امینی(ره) بیان کنید؟
علامه مجاهد شیخ عبدالحسین امینی نجفی، صاحب کتاب شریف "الغدیر" که شهرت جهانی اش موجب فخر شیعیان جهان است در سال 1320 ه ق. (1900 م) در شهر تبریز در خانواده ی علم و تقوا چشم به دنیا گشود و مجد و بزرگی را از نیاکان دانشمند و فرهیخته اش به ارث برده است.
شیخ عبد الحسین، فرزند شیخ احمد، فرزند شیخ نجفقلی (امین الشرع)، فرزند شیخ عبد الله (سرمست) است.
جد ایشان، شیخ نجفقلی، در سال 1257، در «سراب»، متولد شد، سپس به تبریز مهاجرت نمود و از علمای بنام آنجا گردید، در سال 1340 به رحمت ایزدی پیوست و جنازه‌اش به وادی السلام منتقل شد.پدر ایشان، مرحوم شیخ احمد امینی، در سال 1278 به دنیا آمد و در سال «1304» تحصیلات حوزوی را نزد علمای بنام تبریز به پایان رساند و عالمی مقبول و مشهور گردید و امامت جماعت یکی از مساجد آن دیار را عهده‌دار شد. وی در سال 1360، برای زیارت به نجف اشرف، مشرف و مورد استقبال علمای آنجا قرار گرفت.
علامه امینی (ره) دوران تحصیل خود را چگونه سپری کرد و آیا تنها اثر علامه کتاب الغدیر است؟
خیر، الغدیر تنها اثر علامه نیست. علامه، مقدمات علوم را نزد پدرعالمش فرا گرفت، پس از آنکه سطوح فقه و اصول را در محضر علمای بارز تبریز در مدرسه طالبیه سپری کرد، برای فراگیری مراحل عالیه ی تحصیلی در شهر نجف اشرف رحل اقامت گزید و با جدیّت و مجاهدت وصف ناپذیرش از مکتب بزرگان علوم دینی به کسب دانش و بینش پرداخت و با توجهات خاص مولایش امیر مومنان(ع)، به جایگاهی رسید که تنها نصیب رستگاران و محبوبان درگاه الهی می گردد.
ایشان پس از تکمیل مبانی، به تبریز بازگشت و ضمن تبلیغ و تحقیق، به تألیف کتاب «تفسیر فاتحه‌الکتاب» پرداخت، اما شوق به نجف، مانع بقای ایشان در تبریز شد؛ سرانجام، شهر مقدس نجف اشرف را جهت موطن دائمی انتخاب نمود و در آنجا مشغول خدمت علمی به آستان امیرالمؤمنین(ع) گردید.
شیوه مرحوم علامه در خصوص نگارش کتاب ارزشمند و جاودان الغدیر چگونه بود؟
علامه امینی (ره) شیدا و حل‌شده در فضائل امیرالمؤمنین(ع) بود، برای نوشتن اين كتاب به كتابخانه‌های مختلف دنیا ازجمله عراق ٬ هندوستان٬ پاكستان٬ مغرب٬ مصر و بسياری ديگر از كشورهای دنيا سفر كرد، درباره نحوه تألیف اين كتاب چنين گفته‌اند: «من براي نوشتن الغدير، 10هزار كتاب را از «بای بسم‌الله» تا «تای تمت» خوانده‌ام و به یکصد هزار كتاب مراجعه مكرر داشتم.
ایشان در مدت 40 سال تمام توان و جوهر فکر خود را با مطالعات دقیق، سفرهای متعدد، مجموعه ای مستند و رد ناپذیر به نام «الغدیر»، تنظیم کرد تا از امام خویش و هویت تشیع دفاع کند. ماحصل زندگی ایشان علاوه بر کتاب ارزشمند الغدیر، چند کتاب دیگر و همچنین تأسیس کتابخانه امیرالمؤمنین(ع) است.
هدف علامه از نگارش این اثر و دشواری‌های موجود چه بوده است؟
علامه معتقد بود، انسان برای بیان یک موضوع یا تحقیق در مورد یک سوژه باید آن‌قدر تلاش کند تا جان موضوع برای همه شناخته شود و ایشان خود نیز در نگارش این اثر به‌صورت عاشقانه و مخلصانه شروع به مطالعه و تحقیقات نمود تا برای شیعه، هویتی را که منکر آن بودند اثبات کند و حقانیت «حدیث غدیر» که سند هویت شیعیان است را بر همگان آشکار سازد.
رمز موفقیت و جهانی‌شدن کتاب الغدیر چیست؟
بی‌شک عنایت امیرالمؤمنین(ع) رمز موفقیت و شهرت کتاب الغدیر شد که علامه امینی (ره) مجنون وار و ؟؟؟؟ شبانه‌روز به نگارش آن و قلم‌فرسایی ملزم کرد.
در کتاب الإحتجاج شیخ طبرسی (ره) از قیس بن سلیم نقل‌شده است، فردی از امیرالمؤمنین(ع) سؤال کرد؛ از بهترین مناقب شما چیست؟ حضرت در پاسخ فرمودند: نصب ولایت من در روز غدیر خم به امر خداوند متعال.
(قَالَ قلت فَأَخْبِرْنِي بِأَفْضَلِ مَنْقَبَةٍ لَكَ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ(ص) فَقَالَ نَصْبُهُ إِيَّايَ يَوْمَ غَدِيرِ خُمٍّ فَقَالَ لِي بِالْوَلَايَةِ بِأَمْرِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَل الإحتجاج / ترجمه جعفرى، ج1، ص: 336// سليم بن قیس گويد: عرض كردم: لطفا مرا از بهترين مناقب خود از جانب رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله نيز باخبر بفرمائيد، حضرت فرمود: نصب ولايت من در روز غدير خمّ به امر خداوند عزّ و جل بود.
و این سخن «مولا» چیزی جزء اهمیت این موضوع نبود که حدیث غدیر فقط برای امامت و خلافت نیست، بلکه برای ولایت حضرت علی (ع) است. ولایت، مسئله‌ای متفاوت و دارای وسعت زیادی میباشد، ولایت به معنای عام، چیزی فراتر از تصورات انسانی است که علامه امینی در طول این سالها نسبت به ارائه آن سعی و تلاش مجاهدانه انجام دادند.
در کتاب شریف الغدیر چه مسائلی مدنظر علامه قرارگرفته است؟
عمده تحقیقات انجام‌گرفته توسط علامه، پیرامون معنای «حدیث غدیر» میباشد.
پرداختن به مسائل تاریخی که به موازات ذکر غدیریه ها از زمان حضرت رسول(ص) که غدیر به وقوع پیوست در اشعار شاعرانی ازجمله حسّان بن ثابت پیرامون تشریح حدیث غدیر از زبان پیامبر(ص)، بیان شده است.
اوج مطالب ارائه شده در کتاب گرانسنگ الغدیر به چه قرونی بر می گردد؟
از قرن دوم به بعد پیرامون اسناد غدیرخم و مفاد و منابع آن به ویژه از جلد دوم کتاب شریف الغدیر، مطالب ارزشمندی به ترتیب قرون و به موازات «غدیریه ها» جمع آوری و یکجا ارائه شده است.
برداشت شما از کتاب شریف الغدیر چیست؟
به نظر بنده وقتی به نتیجه این اثر گرانسنگ می نگریم، این کتاب در واقع تاریخ تحلیلی 60 ساله صدر اسلام است که تبیین می کند پس از پیامبر(ص) چه حوادثی رخ داد؟ و مسلمانان چه کردند؟ چه شد که بعد از حضرت رسول (ص) شخصی فدوی و مجاهد به تمام معنا همچون امام علی(ع) واجب القتل شود و 80 سال در منبرها به عنوان نافله نمازشان و در نماز جمعه به عنوان یک امر استصوابی، این مظلوم را سب و لعن کنند. نه برایش حرمت مسلمانی و نه حرمت صحابی قائل شدند و حتی علیه ایشان خروج کردند و نسبت به خودش، اهل بیتش(ع) و ذریه اش توهین و ناسزا سر دادند و این در حالیست که همیشه بحث حرمت صحابه مورد توجه مذاهب اسلامی بوده است و حتی این را هم از مولایمان دریغ کردند و در مقابل، شخصی همچون معاویه که دستش به تمام جنایت ها آغشته و بنا بر نقل اهل سنت و حتی غیر مسلمانان که تاریخ اسلام را یکبار مطالعه کرده باشد به نقش حضرت علی (ع) در حفظ حدود اسلام و نیز تلاش های معاویه در ریشه کن کردن اسلام، رسیده است!، حالا چه شد که امام علی (ع) به آنجا رسید و شخصی مثل معاویة بن ابی سفیان، شد امیرالمومنین!!
مرحوم پدرم رحمة الله علیه دریافته بودند، راه اثبات حقانیت شیعه و غدیرخم به وسیله جنگ، میّسر نخواهد شد، این مفهوم باید به وسیله فرهنگ سازی انجام شود.
بعد از رحلت پیامبر(ص)، علوم انسانی را خلق کردند تا اهداف و سیاست های خود را در پوشش آن در جامعه فرهنگ سازی کنند حکومتی به نام اسلام بنا نهادند ولی حاکمان آن علنی اعلام می کردند وقتی نوای " اشهد انّ محمد رسول الله " را می شنوند، می گویند آرزو داشتیم این نام را از بین ببریم و نابود کنیم و اینگونه در نهان و خفا از اسلام اظهار تنفّر می کردند.
آنان صریح اعلام می کردند، خواستار ریشه کن کردن اسلام هستند و برای تحقق آن در پنهان کردن واقعیت های دین و وقایع بزرگ اسلامی نهایت سعی خود را کردند به گونه ای که «واقعه غدیر» را یک افسانه و داستان غیر واقعی جلوه دادند.
دشمنان، بسیاری از واقعیت های صدر اسلام و حتی شخص نبی اکرم(ص) را کتمان کردند و مانع نقل و ثبت آن شدند اما با همه این حرفها، اراده حق تعالی بر آن تعلق گرفت که حق باشد، و این توفیق را خداوند به مرحوم علامه امینی داد.
در گذشته هم بودند کسانیکه در راه اعتلای کلمه حق جهاد کرده اند و خون ها داده اند.
مرحوم علامه در دوران حیات خود در حوزه علمی، پژوهشی و تحقیقاتی با این عناد ورزی ها مبارزه کرد و حقیقتی جاویدان را به اثبات رساند.
با گذشت سالها از نشر کتاب شریف الغدیر، آیا فعالیت خاصی پیرامون این اثرماندگار شکل گرفته است؟
آنچه لازم است در خصوص کتاب الغدیر گفته شود، نظم خاصی است که این کتاب از جهت سبک شناسی و روش شناسی به خود اختصاص داده است.
از اموری که ما حول کتاب شریف الغدیر انجام داده ایم، تشکیل جلسات بحث و بررسی در خصوص روش شناسی علوم اسلامی به ویژه امام شناسی و سبک شناسی است که به لطف خداوند منّان مجموعه این مباحث چاپ و دردسترس علاقه مندان قرار خواهد گرفت.
