به گزارش خبرگزاری «حوزه»، استاد محسن قرائتی در ادامه سلسله مباحث تفسیری خود با موضوع تفسیر قطره ای به بیان آموزه های آیه 154 و 155 سوره بقره پرداخته است.
آيه 154:
وَلاَتَقُولُواْ لِمَنْ يُقْتَلُ فِى سَبِيلِاللَّه أَمْوَتٌ بَلْأَحْيَآءٌ وَ لَكِنْ لَّاتَشْعُرُونَ
ترجمه:
و به آنها كه در راه خدا كشته مىشوند مرده نگوئید، بلكه آنان زندهاند، ولى شما نمىفهمید.
* نکته ها
در جنگ بدر، چهارده نفر از مسلمانان به شهادت رسیدند كه شش نفر آنها از مهاجران و هشت نفر از انصار بودند. برخى از مردم مىگفتند: فلانى مُرد. این آیه نازل شد و آنان را از این تفكّر نهى كرد. [تفسیر مجمعالبیان] شهدا، نه تنها نامشان یا آثار كارهایشان زنده و باقى است، بلكه یك زندگى واقعى برزخى دارند. زندگىاى كه در آن رزق و شادى و بشارت است، زندگى در جوار رحمت خدا كه در آن حزن وترس وجود ندارد.
مشخّصات این زندگى، در تفسیر سوره آلعمران [168 تا 170] خواهد آمد. ان شاءاللّه.
شهادت در راه خدا، شامل كشته شدن در میدان نبرد، ترور و سوءقصد دشمنان، كشته شدن مؤمنان در دفاع از جان و ناموس و مال، در هر مكان و زمان مىشود.
* پيام ها
1- نگرش هاى محدود مادّى را باید با ایمان به خدا و گفتههاى او تكمیل و تصحیح كرد. «لاتقولوا»
2- تكالیف سخت، نیاز به پشتوانه اعتقادى و جبران خسارتها دارد. آرى، كسى كه بداند زنده است، به شهادت رو مىكند. «لاتقولوا... اموات بل احیاء»
3- شهادت، زمانى ارزش دارد كه در راه خدا باشد. «فى سبیل اللَّه»
4- پیكار در راه دین، از ارزش هاى والا در پیشگاه خداوند است. «یقتل فىسبیلاللَّه»
5 - روح، بعد از مرگ باقى است، هرچند جسم و بدن متلاشى شود. «احیاء»
6- سرچشمه بسیارى از تحلیلها، ناآگاهى از واقعیّات است.«لاتقولوا، لاتشعرون»
آيه 155:
وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَىْءٍ مِّنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَ لِ وَ الْأَنْفُسِ وَالَّْثمَرَ تِ وَبَشِّرِ الْصَّبِرِينَ
ترجمه:
و قطعاً شما را با چیزى از ترس، گرسنگى، زیان مالى و جانى وكمبود محصولات، آزمایش مىكنیم و صابران (در این حوادث وبلاها را) بشارت بده.
* نکته ها
خداوند متعال، همهى انسانها را آزمایش مىكند، امّا آزمایش و امتحان همه یكسان نیست. تمام جهان، صحنه آزمایش و تمام مردم حتّى پیامبران نیز مورد امتحان قرار مىگیرند. باید بدانیم كه آزمایشهاى خداوند براى رفع ابهام نیست؛ بلكه براى شكوفایى استعدادها و پرورش انسانهاست. وسایل آزمایش الهى نیز تمام حوادث تلخ و شیرین و از جمله ترس و گرسنگى، زیان مالى و جانى و كمبود محصولات است. ترس از دشمن، محاصرهى اقتصادى، جنگ و جهاد و اعزام فرزندان و عزیزان به میدانهاى نبرد، از جمله امتحانات است.
براى پیروزى در آزمایشِ خوف از دشمن، نیاز به توكّل و یاد خداست و براى مبارزه با كمبودها، نیاز به صبر است كه در دو آیه قبل «واستعینوا بالصبر والصلوة» راه را نشان داده است.
لازم نیست همهى مردم با همهى مسائل آزمایش شوند، بلكه ممكن است:
الف: هركس با چیزى آزمایش شود.
ب: فردى در آزمایشى روسفید باشد، ولى در امتحان دیگرى رسوایى به بارآورد.
ج: ممكن است آزمایش فردى، وسیلهى آزمایش دیگران نیز باشد.
گاهى كم شدن مال و محصولات یا پیدا شدن خوف و ترس و سایر مشكلات، به خاطر آزمایش الهى است، ولى در بعضى اوقات، این امور كیفر اعمال خود انسانهاست.
انسانها گاهى مرتكب بعضى گناهان مىشوند كه خداوند آنهارا به برخى گرفتارىها مبتلا مىكند.
حضرت على علیه السلام مىفرماید: «انّ اللَّه یبتلى عباده عند الاعمال السیّئة بنقص الّثمرات و حبس البركات و اغلاق خزائن الخیرات لیتوب تائب ویتذكّر متذكّر» [نهجالبلاغه، خطبه 143] همانا خداوند، بندگان خود را به خاطر اعمال فاسدشان، به كمبود محصول و حبس بركت و بسته شدن منابع خیر، گرفتار مىكند تا شاید متذكّر شوند و توبه نمایند.
البتّه همین تنبّه نیز آزمایش است، همانگونه كه بر اثر ایمان نعمتى مىدهد كه وسیله آزمایشى است؛ «لاسقیناهم مآء غدقاً لِنَفتنهم فیه» [جنّ، 16] همانا آبى گوارا به آنان نوشاندیم تا ایشان را آزمایش كنیم.
خداوند چندین عنایت به صابران نموده است از جمله:
1- محبّت. «واللَّه یحبّ الصابرین» [آلعمران، 146]
2- نصرت. «ان اللَّه مع الصابرین» [بقره، 153]
3- بهشت. «یجزون الغرفة بما صبروا» [فرقان، 75]
4- پاداش بىحساب. «انما یوفّى الصّابرون اجرهم بغیر حساب» [زمر، 10]
5 - بشارت. «بشّر الصابرین»
راه پیروزى در آزمایشهاى الهى چند چیز است:
الف: صبر و مقاومت.
ب: توجّه به گذرا بودن حوادث و مشكلات.
ج: توجّه به تاریخ گذشتگان كه چگونه مشكلات را پشت سر گذاردهاند.
د: توجّه به اینكه همه مشكلات ما در منظر و دید خداست و همه چیز حساب دارد.
امام حسین علیه السلام وقتى فرزندش روى دستانش تیر خورد و شهید شد، فرمود: «هَوِّن علىّ ما نزل بى انّه بعین اللّه» [بحار، ج45، ص46] این حادثه سخت، چون خدا مىبیند برایم آسان مىنماید.
* پيام ها
1- آزمایش و امتحان یك برنامه و سنّت حتمى الهى است. «ولَنبلوَنّكم»
2- ناگوارىها، سبب مقاومت و رشد است. بسیارى از صفات انسان از قبیل صبر، رضا، تسلیم، قناعت، رهد، تقوا، حلم و ایثار، در سایهى برخورد با تنگدستىها است. «وبشّر الصابرین»
3- مورد بشارت، در آیه بیان نشده است تا شامل انواع بشارتهاى الهى باشد. «بشّر الصابرین»
