به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه» از تهران، حجت الاسلام والمسلمین احمد مبلغی، در همایش علمی «هم اندیشی فقه نظام ساز» که امروز در محل موسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا(ع) و از طریق فضای مجازی برگزار شد، به تبیین موضوع «رابطه شناسی نظریه فقهی و نظام فقهی» پرداخت و اظهار داشت: در ابتدا باید تعریف «نظریه فقهی» را بیان کنیم. نظریه فقهی؛ تلاشی علمی مفاهیمی به هم پیوسته است که ملحوظات شارع را درباره یک موضوع از حقائق، اعتبارات ماقبل احکام و اعتبارات حکمی توصیف و تفسیر می کند و از این رهگذر نظامی را که در شریعت با محوریت آن موضوع و بر اساس آن ملحوظات شکل گرفته است، کشف می کند.
وی ادامه داد: اولین عنصری که در نظریه شکل می گیرد و باید باشد تا نظریه تحقق پیدا کند، این است که نظریه پرداز تجمیع و تنسیق بین چند مفهوم می کند، و بین آن ها یک هماهنگی فکری و اندیشه ای برقرار می کند.
استاد حوزه علمیه قم افزود: عنصر دوم شناسایی و توصیف ملحوظات شارع است. ملحوظات شارع را می باید شناسایی کرد و چنانچه صرفاً به سراغ احکام رفتیم و حکم ها را که در فقه و روایات و آیات است شناسایی کردیم با این شیوه نظریه شکل نمی گیرد بلکه این یک رکن از کار است بلکه یکی از ملحوظات شارع حکم است.
وی گفت: بنا براین ملحوظات شارع افزون بر این حقائق و اعتبارات ما قبل از حکم است. یعنی یکسری حقائقی است که شارع آن ها را در نظر می گیرد. مثلا خود انسان یا نیازهای انسان را در نظر می گیرد.
عضو مجلس خبرگان رهبری ابراز داشت: بنا بر این یک نظریه پرداز می باید بررسی کند که شارع چه واقعیت هایی را لحاظ کرده است. نظام تکوینی که مربوط به خود خداوند است، آن نظام تکوین چگونه در ورای این تشریع لحاظ شده است.
وی افزود: در ادبیات اصولی ما حکمت ها را علل التشریع می نامند یعنی عللی هستند که شارع را واداشته اند تا شریعت ایجاد کند. بنا بر این در نظریه پردازی باید به اعتبارات، احکام و حقائق توجه کرد.
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی در پایان با بیان اینکه عنصر سوم در شکل گیری یک نظریه عمل کشف نظامِ مربوط به آن موضوع بر پایه آن ملحوظات است، خاطرنشان کرد: مفاهیمی که شکل دهنده به نظریه می باشند دو دسته اند. بخشی توصیف کننده ملحوظات هستند و بخشی از آنها کشف کننده نظام شکل یافته بر پایه آن ملحوظات می باشند. ۳۱۳/۴۲
