جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ |۱۸ رمضان ۱۴۴۵ | Mar 29, 2024
حجت الاسلام نقویان

حوزه/ دغدغه‌ی حفظ ارزش‌ها و حرمت‌های الهی امری پسندیده است؛ اما یکی از حرمت‌های الهی، آبروی بندگان خداست و حفظ حرمت بندگان خدا کمتر از حفظ احکام الهی نیست.

خبرگزاری حوزه | ما انسان‌ها برای رسیدن به رشد و بالندگی می‌بایست از موهبت فکر و اندیشه، نهایت استفاده را ببریم.

انسان زیرک برای پیشبرد اهداف خویش به راهنمائی‌های عقل خود بسنده نمی‌کند، بلکه قبل از انجام امور مهم، با اهل خبره نیز مشورت می‌کند؛ زیرا عقل انسان در برخی از موضوعات به تنهایی احاطه‌ی کافی بر تمام زوایای آن موضوع ندارد؛ بنابراین برای تشخیص بهترین مسیر و قدم نهادن در آن، مشورت پشتیبان خوبی است.

گاهی قبل از انجام هر عملی از موهبت تفکر و تعقل دیگران نیز بهره‌مند می‌شویم در چنین شرایطی به ابزار مشورت تمسک جسته‌ایم اما گاهی دیگران بعد از انجام عمل، ما را از نظرات خود بهره‌مند می‌سازند یا به اصطلاح، عمل ما را مورد نقد قرار می‌دهند.

شخص نقدکننده اگر ناصح باشد به نقدش نصیحت می‌گویند اما نکته‌ی مهم این است که نقد و نصیحت او فقط در اعمال بعدی یاری‌گر ما خواهد بود.

نقّادی از آن دسته اموری است که بعضاً افراد بدون مهارت و تخصص و بدون هیچ آداب و ترتیبی در همه‌ی زمینه‌ها، بی‌پروا به این امر خطیر می‌پردازند و این در حالی است که انسان علی‌رغم اینکه باید از آزادی بیان برخوردار باشد ولی می‌بایست خود را در معرض جدال و مِراء نیز قرار ندهد.

بر این اساس، هر شخص نباید به خود اجازه‌ی نقادی در تمام موضوعات را بدهد و لازم است از اظهارنظر خارج از چارچوب تخصص خود خودداری کند. در این صورت است که شاهد رشد و بالندگی خود و دیگران خواهیم بود.

نقد هم می‌تواند موجبات رشد آدمی را فراهم سازد و هم موجبات سرخوردگی، ناامیدی و تخریب شخصیت را؛ بنابراین در نقد بیش از سایر امور زندگی نیازمند آموزش هستیم؛ چراکه باید این توان، در ما ایجاد گردد تا با نگاهی دقیق و موشکافانه، بدون غرض‌ورزی، به اصلاح دیدگاه‌ها و عملکرد یکدیگر بپردازیم.

اما به راستی برای نقد، رعایت چه اصولی ضرورت دارد؟

۱. حق‌محوری

در نقد نباید حق‌محوری فراموش گردد؛ غرض و هدف الهی می‌بایست جایگزین نیت‌های غیرِ الهی نظیر مچ‌گیری، به زحمت انداختن دیگران و یا تحقیر باشد.

۲. قصد هدایتگری و اصلاح

در انتقاد کردن، قصد منتقد می‌بایست هدایتگری و اصلاح باشد خواه هدایت فرد و خواه هدایت جامعه.

۳. نقد را از خود آغاز کنیم

یکی از آداب نقد این است که باید از خودِ فرد آغاز شود بدین معنا که خودش از آنچه که نقد می‌کند مبرّا باشد.

۴. خود را بی‌نیاز از نقد ندانیم

از دیگر لوازم یک نقد مشفقانه این است که ناقد خود را بی‌نیاز از نقد نداند. همانگونه که امیرالمؤمنین -علیه‌السلام- فرمودند: کسی که استبداد در نظر داشته باشد هلاک می‌شود.

۵. عالمانه بودن

نقد باید مبتنی بر علم و فکر باشد نه مبتنی بر ظن و شنیده‌ها.

۶. مؤدبانه بودن

در نقدِ علمی، ولو در شدیدترین اختلافات، توهین، لقب دادن، برچسب زدن و نیت خوانی خطاست؛ بلکه می‌بایست نقد در نهایت ادب و احترام و در بستری کاملاً علمی و مستدل انجام پذیرد. برخوردهای افراطی و دور از چارچوبِ مباحث علمی و بدون فکر نتیجه‌ای جز تفرقه‌افکنی و اتلاف وقت نخواهد داشت.

این روزها به دنبال سخنرانی آقای نقویان در جمع ایرانیان خارج از کشور، نقدهای فراوانی بر اصل سخنرانی ایشان و همچنین نقدهائی بر توجیهاتی که پس از آن با استناد به روایت امام صادق (علیه السلام) داشت، مبنی بر اینکه حضرت می‌فرمایند: شابٌّ سَخِیٌّ مُرهَقٌ فِی الذُّنوبِ أحَبُّ إلَی اللّه ِ مِن شَیخٍ عابِدٍ بَخیلٍ (جوان بخشنده فرو رفته در گناه، نزدِ خداوند، از پیرِ پارسای بخیل، محبوب تر است.) شاهد واکنش‌های مختلفی هستیم، این یادداشت نحوه‌ی برخورد با این سخنرانی را مورد بررسی و واکاوی قرار داده است:

الف) یک روش آن بود که برخی در صدد توجیه برآمدند و اشتباه ایشان، در نحوه‌ی بیان را نادیده یا کم‌اهمیت جلوه دادند و از کنارش راحت عبور کردند؛ این دسته معتقد بودند در شرایط کنونی نقد، مصلحت نیست.

ب) روش دیگر آن بود که برخی خروشیدند و برآشفتند و با توهین و خشونت کلامی برخورد کردند.

ج) برخی دیگر بین ایشان و اشتباه‌شان تفکیک قائل شدند و دوستانه و خیرخواهانه اشتباه ایشان را مورد نقد قرار دادند.

به نظر می‌رسد برخی از ما دغدغه‌مندان دین، معمولاً روش اول یا دوم را برگزیدیم و از جاده‌ی انصاف خارج شدیم و به هتک حرمت پرداختیم، شاید گناه هتک حرمت مؤمن خطاکار در فضای عمومی، کمتر از شرابخواری نباشد.

دغدغه‌ی حفظ ارزش‌ها و حرمت‌های الهی امری پسندیده است؛ اما یکی از حرمت‌های الهی، آبروی بندگان خداست و حفظ حرمت بندگان خدا کمتر از حفظ احکام الهی نیست.

نتیجه اینکه:

هر چند قصد ایشان از ایراد این سخنرانی خیر بوده است زیرا در بیان اهمیت و ضرورت صله‌ی رحم و ارتباط با دوستان مطالبی را بیان کرده‌اند اما باید بپذیرند که دچار اشتباه شده‌اند چرا که سخنرانی ایشان تبعات ناگواری به همراه داشت و موجب سو ء استفاده‌ها گردید.

همچنین روایتی که ایشان در توجیه سخنرانی خود نقل کردند از لحاظ سندی ضعیف است.

فارغ از ضعف این روایت، باید گفت روایت درصدد بیان آن است که بگوید جوان سخاوتمند محبوب درگاه الهی است نه اینکه انجام گناه محبوبیت‌آور باشد؛ بعلاوه اینکه این روایت در مقام بیان حسن سخاوت و قبح بخل است و به فرموده‌ی علمای بزرگواری که شرحِ بر کافی شریف نوشته‌اند منظور از بخل در وصف شیخ عابد، بخل از واجبات مالی است و نه هر بخلی اما متأسفانه از این روایت فهم صحیحی صورت نگرفته و بر اساس همین فهم نادرست، قیاس نیز رخ داده است.

با این همه نفسِ عمل ایشان که بلافاصله پس از انتشار سخنرانی تقطیع‌شده در صدد تلاش برای جبران برآمدند، موجب تخفیف خطای‌شان گردید.

همه‌ی ما انسان هستیم و ممکن است مرتکب خطا شویم و پس از انجام آن، پی به خطا بودن آن ببریم اما با این وجود بخاطر موقعیت فردی و اجتماعی خود دست به توجیه‌های بی‌منطق و ناروا بزنیم اما عقل سلیم در آن است، انسان هر کجا خطایی مرتکب شد، در هر زمانی به اشتباه خویش پی‌بُرد بدون توجیه، خطای خود را بپذیرد و درصدد جبران برآید.

مرضیه رمضان قاسم

ارسال نظر

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha

نظرات

  • یاسین IR ۱۲:۲۱ - ۱۴۰۰/۱۰/۱۴
    17 0
    احسنت؛ یادداشت بسیار خوبی بود. مأجور باشید.
  • جواد حیدری IR ۲۰:۰۱ - ۱۴۰۰/۱۰/۱۴
    9 0
    سلام علیکم ضمن عرض تسلیت ایام شهادت صدیقه ی شهیده از تحلیل مختصر و مفید فاضله ی گرامی سرکار خانم رمضان قاسم تشکر می کنم
  • یا زهرا سلام الله علیها IR ۱۰:۱۳ - ۱۴۰۰/۱۰/۱۵
    8 0
    سلام علیکم مطالب مفید،و قابل توجه برای همه‌ی اقشار مخصوصاً قلم‌به‌دستان و اهل منبر است. موفق باشید.
  • صالح IR ۱۱:۵۹ - ۱۴۰۰/۱۰/۱۵
    0 13
    اینکه درنقد اشخاص باید جانب انصاف وحدوسط گرفته شود وافراط وتفریط نکرد کاملا صحیح وبجاست اما اگر شخص این گونه اشتباهات وبرداشتهای ناصواب از متون دینی وتطبیق آن برمصادیق اجتماعی وسیاسی رامرتبا مرتکب شود ورعایت حداقل حرمت لباس وحدواندازه علمی خود رانکند ، باید منتظر خروج نقدکنندگان از مسیر انصاف باشد وبه قول معروف جواب های ، هوی است
    • محمد مهدی اسلامی IR ۱۶:۳۵ - ۱۴۰۰/۱۰/۱۵
      6 0
      با سلام و احترام بر جناب صالح عزیز و بزرگوار ، فقط برای یاد آوری بخاطر مبارک حضرتعالی عرض می کنم خوبی در برابر خوبی کار خردمندان است اما خوبی دربرابر بدی کار کریمان . پس جواب های ، هوی است ، با مشی بزرگواران همخوانی ندارد . رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم با فردی یهودی که خاکروبه بر سر مبارک آن حضرت می ریخت چگونه رفتار کرد ؟ امام حسن مجتبی علیه الصلوة والسلام با آن اعرابی چگونه رفتار کرد؟ پس چرا ما کسی را که اهل منبر و ملبس به لباس دیانت است مورد هتک حرمت قرار دهیم ؟ قربا ن شما بشوم معصوم که نیستیم با خود ما اگر رفتار های نا ملایم بکنند نیز حتماََ نخواهیم پسندید . پس انصف الناس را ان شاءالله فراموش نکنیم . ضمن تشکر از این خواهر مکرمه ایدها الله تعالی و پوزش از جنابعالی عرضم را خاتمه داده ، سلامتی و سربلندی جناب شما را از حضرت احدیت خواهانم . ملتمس دعای خیرتان هستم ، با عرض ادب و احترام ، محمد مهدی اسلامی .
  • سید محسن موسوی IR ۰۶:۵۱ - ۱۴۰۰/۱۰/۱۶
    0 0
    بسمه تعالی با سلام گل گفتی آی گل گفتی اما یه کم شل گفتی
  • محمد مهدی اسلامی IR ۱۰:۱۵ - ۱۴۰۰/۱۰/۱۶
    0 0
    با سلام و احترام بر برادر عزیز و خوبم جناب آقا سید محسن موسوی حظک الله تعالی ، این فرمایش جنابعالی : « بسمه تعالی با سلام گل گفتی آی گل گفتی اما یه کم شل گفتی» چون برای این بنده ی حقیر خوشایند است ، بشرط آن که در مورد فرمایش متین ، مستدل و خرد پسند ، این خواهر بزرگوارمان که انصافاََ بسیار عالی حق مطلب را اداء کرده اند ،بکار نرود ، لذا با کسب اجازه از محضر مبارکتان آن را کمی بسط بدهیم : گل گفتی آی گل گفتی __اما کمی شل گفتی __برای من خل گفتی __نشسته روی جل گفتی __حیف که روی پل گفتی __مانند اُمّل گفتی __گرچه بدیها را رُفتی __مواظب باش نیفتی _ با عرض ادب و احترام ،محمد مهدی اسلامی .
  • اشکان IR ۱۲:۱۹ - ۱۴۰۰/۱۰/۱۷
    4 0
    آنقدر که شما از صحبت های حتی مخالف خود می‌هراسید از صحبت های هم لباسهایتان در توصیه به کم خوردن در حد نرفتن به دستشویی حتی یادی هم نمیکنید . آنچه درون شماست بر همگان روشن شده.
  • منصوره IR ۱۸:۰۷ - ۱۴۰۰/۱۰/۱۷
    5 0
    از تحلیل مختصر و مفید دوست عزیزمون سپاسگذارم. حقیقتا به حق فرمودید
  • IR ۲۲:۵۰ - ۱۴۰۰/۱۰/۱۷
    0 0
    نویسنده محترم ،در خصوص حرمت و ابرو ی مسلمانان فراوان فرمودید، ولی به نقویان نگفتید چرا بگونه ای حرف میزد که تبلیغ شیطان می کند، وایا انحراف در مسلمانان بزرگ ترین گناه نیست ، چرا به نقویان نمی گوید اگر کسی منحرف شد شما در تمام گناهان او و نسل های بعد او شریک هستید.خداوند همه ما را به راه راست هدایت فرماید، انشاءالله
  • طلبه IR ۲۳:۴۹ - ۱۴۰۰/۱۰/۱۸
    0 0
    این نوشته مثل یک درس اخلاق عمومی و کلی است ولی در مورد مطالب نقویان، کاملا اشتباه است. نویسنده نه اطلاعی از چند سال اخیر آقای نقویان و اظهار نظرات نادرست در حوزه مسائل سیاسی و معرفتی او دارد و نه مطالب مبهم و چند پهلوی او در مورد دورهمی های آلوده به گناه را درست درک کرده. به دلیل جایگاه دینی امثال نقویان، باید با مطالب انحراف آلود آنها بصورت فوریدو قاطع برخورد شود تا آبروی کارشناسی دینی و روحانیتی بین مردم نداشته باشند. این افراد قابل اعتماد نیستند چون معلوم نیست ماه دیگر دوباره چه مطلب سست و یا غلطی را در لفافه شعر و ادبیات مطرح خواهد کرد.