به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام و المسلمین احمد مبلغی، امشب در مراسم بزرگداشت حضرت آیت الله صافی گلپایگانی که در حسینیه شهدا قم با حضور علما و فضلای حوزه و نمایندگان بیوت مراجع به میزبانی طلاب و فضلای شاهرودی برگزار شد، ضمن بیان اینکه شخصیت ایشان را از زوایای مختلفی می‌شود بررسی کرد، بیان کرد: یکی از این زاویه‌ها این است که وی فقیهی بود که با دو بال فقاهت و فطانت حرکت می‌کرد.
وی افزود: فقاهت منهای فتانت راه به جایی نمی‌برد و کارآمدی و کارایی چندانی ندارد و فتانت بدون فقاهت هم در مسیر دین قرار نمی‌گیرد؛ هر دو در تعالیم دینی و ادبیات اسلامی وارد شده‌اند و ضروری معرفی شده‌اند.
عضو مجلس خبرگان رهبری، تصریح کرد: فقاهت عمق فقه نسبت به تعالیم دینی و در یک اصطلاح خاص احکام شریعت است و فطانت یک هوشمندی و زیرکی و هوشیاری مربوط به زمینه‌های مختلف از جمله روابط اجتماعی است؛ در ادبیات دینی فطانت به تعایش و تعاشر پیوند خورده است.
وی با بیان اینکه روایتی از امام سجاد (ع) و امام باقر (ع) و امام صادق (ع) در این زمینه وارد شده است با اشاره به روایتی از امام صادق (ع) در مورد تعایش و تعاشر بیان کرد: تعایش به معنای هم زیستی است و تعاشر به معنای ارتباطات مدام و گسترده است؛ دو سوم این پیمانه را فطنت یعنی زیرکی تشکیل می‌دهد و یک سوم آن را تغافل تشکیل می‌دهد.
استاد حوزه علمیه قم، افزود: فتانت اولاً با فضای زندگی مردم ارتباط پیدا می‌کند و ثانیاً دو سوم این تعایش و تعاشر بر اساس فطانت شکل می‌گیرد، بنابراین جامعه اسلامی هم به فقاهت نیازمند است و هم به فطانت نیاز دارد و فطانت تا آنجاست که مصلحت تعایش و تعاشر را رقم می‌زند.
وی ادامه داد: فقاهت و فتانت در شخصیت حضرت آیت الله صافی تبلور کامل و ظهور برجسته و لحظه به لحظه‌ای داشت.
حجت الاسلام و المسلمین مبلغی با اشاره به اینکه فقاهت در ادبیات دینی سه حوزه اساسی را در بر می‌گیرد، اظهار کرد: یک حوزه دقت و علم و آگاهی عمیق به احکام شریعت است، که اصطلاحاً نام دانش فقه را بر آن نهاده‌اند و مرحوم آیت الله صافی در این حوزه سرآمد بود؛ شخصیت آیت الله بروجردی صاحب یک مکتب است و هر روز این مکتب حالت شناخته تر شده‌ای به خود خواهد گرفت، ما در قصور هستیم که مکتب آیت الله بروجردی را تبیین نکرده‌ایم و همه بزرگان نسبت به این مطلب اعتراض دارند.
وی خاطرنشان کرد: روح آیت الله صافی این مکتب را دریافته بود و احساس کرده بود و مرحوم آیت الله بروجردی هم بر این مطلب واقف بود و بعد در کنار این مرجع فقیه به عناوین مشاور فقهی و اجتماعی و سیاسی با همه تواضع قرار داشت و بعد با مرحوم امام رحمه الله و مورد توجه ایشان قرار داشت و در یک سطح فقاهتی عمیق با آثار برجا مانده با آن شرایط دبیر بودن خبرگان رهبری؛ در مرجعیت ایشان و فقاهت ایشان و سطح بالای آن هیچکس نگاه تردیدآمیز ندارد؛ آیت الله صافی از فقهای دوران معاصر بود و برای علمای نجف و قم در بالاترین سطح فقاهت قرار داشت.
عضو خبرگان رهبری، گفت: حوزه دوم فقاهت بر اساس روایات و در ادبیات اهل بیت (ع) تهذیب نفس است؛ امام باقر فرمود: فقیهی که به حق فقاهت رسیده است و حقیقتاً فقیه است، کسی است که زاهد در دنیا و راغب به آخرت و متمسک به آخرت باشد، مرحوم آیت الله صافی حقیقتاً زاهد بود، از ویژگی‌های این شخصیت، زهد او بود همه وجود او بی توجهی به دنیا بود، هیچوقت برای خود حریمی قائل نبود وقتی به حضور ایشان می‌رسیدیم احساس می‌شد که ایشان یک حریم دارد و آن تواضع و معنویت و صفا و صمیمت بود و این ویژگی انسان را با همه وجودش جذب می‌کرد.
وی ادامه داد: یکی از جلوه‌های فقاهت و زمینه‌های آن زهد است، و در این شخصیت زهد با همه قوت حضور داشت، ایشان از زمان آیت الله بروجردی از اساطین بوده و از پشت پرده، نقش‌های اساسی را اجرا می کرده است بدون تلاشی برای ظهور و بروز خود و تا آخر عمر همچنان فعال بود.
استاد حوزه علمیه افزود: آخرین جلوه فقاهت از نظر ادبیات دینی مدیریت رابطه مردم با خداوند و تنظیم و تعدیل رابطه مردم است؛ امیرالمومنین فرمود: فقیه کسی است که مردم را از رحمت خداوند ناامید نکند و از مکر خدا آنها را در ایمنی قرار ندهد، فقیه باید با مردم در ارتباط تعادل را حفظ کند و کار او این باشد که هرچه بیشتر و گسترده‌تر آدمیان را به گرده دین مداری وارد کند؛ آیت الله صافی در مواجه با مردم و در نگاهش به مردم و تنظیم ارتباطش با مردم اینگونه بود و در بالاترین نقطه به عنوان یک الگو، تبلور جالبی دارد و او در زمره فقیهان در هر سه حوزه بود.
وی با اشاره به فطانت گفت: فطانت رابطه عمیق با جامعه است؛ مناسبات اجتماعی را شناختن و نگاه را به متن جامعه انداختن و با آنچه در جامعه می‌گذرد پیوند عمیق برگزار کردن است؛ آیت الله العظمی صافی فقیه پیوند و ارتباط بود.
حجت الاسلام و المسلمین مبلغی با اشاره به چند فراز از فقاهت ایشان در ارتباط با جامعه گفت: این فقیه پیوند دهنده بین نسل گذشته و نسل میانی و نسل متاخر حوزه بود؛ فقیهی بود که جوان و پژوهشگر حوزه نزد او می‌رفت، نسل میانی با او ارتباط عمیق داشت و او از تبار گذشتگان حوزه در سطح استاد عالی مقام آن دوران بوده است.
وی با بیان اینکه ما امروز نیازمند به بازشناسی آیت الله العظمی صافی هستیم، ادامه داد: این فقیه فقید پیوند دهنده بین متن اصلی حوزه و حکومت و انقلاب بود؛ پیوند با انقلاب و حکومت دو گونه است، یکی در سطح تعارفات می‌گذرد و یکی ارتباط بین واقعیت حوزه و نظام است، مرحوم آیت الله صافی در نقطه‌ای ایستاده بود و رهبری از این موضع حمایت کردند.
عضو مجلس خبرگان رهبری افزود: این فقیه فقید پیوند دهنده بین فضای اسلامی عام و شیعه بود؛ شاید هیچ فقیهی به اندازه آیت الله العظمی صافی بین‌المللی نمی‌اندیشید، زمان آیت الله بروجردی ایشان با علمای الأزهر مکاتبات داشته است، دار التقریب مصر پیام دعوت برای ایشان فرستاده است؛ این شخصیت با ابن آشور مفسر بزرگ مکاتبات داشت، این شخصیت بین‌المللی با پاکستان و لبنان و بعضی بلاد دیگر ارتباط مکاتباتی داشت، آن نگاه و روح آیت الله بروجردی همچنان در ایشان فعال بود، از بعضی سفرهای تقریبی بنده به کشورهای خارجی اطلاع داشت.
حوزه بین‌المللی در فکر و اندیشه شود
وی تصریح کرد: بین‌المللی به معنای حضور در بین‌المللی نیست، بلکه اندیشه بین‌المللی منظور است، بین‌المللی بیندیشیم، این پیوند فقیه شیعه و فضای بین‌المللی و جهان است.
استاد حوزه علمیه قم، اظهار کرد: مرحوم آیت الله العظمی صافی در عشق به اهل بیت به ویژه عشق به امام حسین (ع) در نقطه سرآمد قرار داشت و برای اهل بیت می‌سوخت؛ الگوی آیت الله العظمی صافی الگوی فعال است، و این ارتباط را عمیقاً و با همه خیرخواهی می‌گوید داشته باشیم با جامعه بین‌الملل، و اینها نشان می‌دهد که این شخصیت در یک طراز والایی قرار دارد و بین‌المللی می‌اندیشید.
وی خاطرنشان کرد: این فقیه پیوند دهنده زیبای بین مردم و مرجعیت بود، مرجعیت ایشان یک جذبه و جاذبه‌ای بین مردم داشت، پیوند بین نسل جوان حوزه با سطح گذشته حوزه، جوانان و اساتید حوزه با این شخصیت حوزه در ارتباط بودند، این شخصیت، پیوند دهنده بین سیاه پوستان و سفید پوستان بود، دست سیاه پوستان را می‌بوسید تا این پیام را برساند که سیاه و سفید عامل فضیلت نیست، بلکه عامل فضیلت تقوا است؛ هیچکس از این شخصیت نمی‌رنجید زیرا خلوص او در اوج قرار داشت و رفتار چندگانه را مدیریت می‌کرد.
این استاد حوزه علمیه، گفت: این شخصیت بین فضای عقایدی و فقه پیوند می‌داد؛ از ویژگی‌های ایشان مرجعی متکلم، نویسنده و شاعر بودن است.
