به گزارش خبرگزاری حوزه، آیت الله علیرضا اعرافی عصر امروز، طی سخنانی در وبینار «مرد میدان تقریب» که به مناسبت بزرگداشت دومین سالگرد رحلت آیت الله سید هادی خسروشاهی برگزار شد، اظهار کرد: سال ۱۳۶۱ که طلبه جوانی بودم، برای مأموریتی در ایتالیا حضور پیدا کردم. شاید حدود یک ماه آنجا بودم. در آن زمان مرحوم خسروشاهی سفیر ایران در واتیکان بود. این آغاز ارتباط، دوستی و ارادت بنده با ایشان شد و بعد هم ادامه پیدا کرد.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: طرح‌های تحقیقاتی باید در مورد آیت الله خسروشاهی انجام شود و بازشناسی و تحلیل بیشتری نسبت به آثار و شخصیت وی صورت گیرد و تفکر و اندیشه ایشان مورد مطالعه قرار گیرد.

روحانیت نباید از ارتباط با جریانات اجتماعی غافل باشد
آیت الله اعرافی بیان کرد: مرحوم خسروشاهی شخصیتی بود که در حوزه ریشه داشت، اما از حوزه فراتر می‌رفت و ارتباطات فراحوزوی برای ایشان موضوعیت داشت و از همان جوانی هم به ارتباطات فراحوزوی اهتمام داشت و درست هم همین است. ما ضمن اینکه باید اصالت و هویت و ذاتیات خودمان را به عنوان حوزه صیانت کنیم و مهم بشماریم، نباید از ارتباط با بیرون، با جامعه، با نهادهای علمی، با جریانات علمی، جریانات اجتماعی غافل شویم، باید بشناسیم، این شناخت، نیاز به رابطه و فعال بودن در صحنه ارتباطات اجتماعی و فراحوزوی دارد.

وی ادامه داد: در وضع امروز و پس از انقلاب شاید این گشودگی در حوزه‌ها و ارتباط با بیرون خیلی اهمیت بالایی نداشته باشد، امام امروز زمینه‌ها فراهم است، دنیا تغییر کرده و انقلاب هم شرایط جدید به وجود آورده است، اما در عصری که حوزه در انزوا، اختناق، فشار و آن شرایط بسیار سخت و محنت‌آمیز بود، کسانی بتوانند درون حوزه نگاهی به بیرون بیفکنند. بشناسند، رابطه برقرار کنند کم بودند، و مرحوم خسروشاهی این ویژگی را داشت.

عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه بیان داشت: ارتباط با دانشگاه، شخصیت‌ها، جریانات سیاسی و اجتماعی و مراوده و تعامل، ویژگی ممتازی بود که ایشان در آن عصر داشتند، امروز شاید این ویژگی فضیلت زیادی نباشد. امام امت که در قله قرار دارند، این ویژگی را داشتند در عین اینکه یک استاد مبرز و جا افتاده و ممحض در کار حوزه بودند همه نشانه‌ها حکایتگر این است که از دوران جوانی، بیرون را می‌شناخته و با بیرون هم ارتباطات داشته است و این شناخت بیرونی مبدأ شکل‌گیری این شخصیت و بعد هم نهضت بزرگ اسلامی و انقلاب اسلامی شده است. و مرحوم خسروشاهی نیز از همان ابتدا این ویژگی را داشتند و در آثارشان هم منعکس شد.

مرحوم خسروشاهی جهان را می‌شناخت واندیشه‌ای بین الملل داشت
آیت الله اعرافی ادامه داد: ویژگی دوم، اینکه فراتر از این درجه‌ای که گفته شد، ایشان بین‌المللی بود، کاملاً دید، دید فراتر از مرزهای ایران و مرزهای موجود و مربوط بود. کاملاً به بیرون نگاه می‌کرد جهان را می‌شناخت، اندیشه و نگاه بین‌المللی داشت. این از امتیازات ایشان بود. آن نگاه الفت و مودتی که ایشان به مرحوم سیدجمال‌الدین اسدآبادی داشت به نحوی با همین قصه پیوند دارد، برای اینکه سیدجمال هم یک شخصیت جهانی و بین‌المللی بود و ایشان نگاه و رویکردش بین‌المللی بود. و این قصه هم در آثار و میراث ایشان متجلی است.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم اظهار کرد: سوم اینکه ایشان رویکردش به اسلام و نهضت یک رویکرد تمدنی بود. از نگاه جامعه به اسلام غفلت نداشت، باز آثار ایشان نشان می‌دهد که آن جامعیت، فراگیری، فرا ساحتی اندیشه و معارف اسلامی و نگاه کلان و تمدنی به اسلام از ویژگی‌های فکری و معرفتی ایشان بود.

امام جمعه قم ادامه داد: نکته چهارم در خصوص مرحوم خسروشاهی این بود که ایشان اهل قلم بود و به ویژه به زبان فارسی می‌نوشت. باز اینها در عصر ما اینقدر فضیلت بزرگ به شمار نمی‌آید گرچه امروز هم فضیلت است. اینکه کسانی از بیان خوب برخوردار باشند، از قلم متقن و روان علمی برخوردار باشد، اینکه بتواند به چند زبان بنویسد اینها همه امتیاز است. لااقل در حوزه، کسی بتواند به عربی خوب بنویسد و بخواند و سخن بگوید، امتیاز محسوب می‌شود.

مدیر حوزه‌های علمیه بیان داشت: امروز هم اینها همه امتیازات مهمی به شمار می‌آید، اما اگر برگردیم به ماقبل انقلاب و به دوره پیش از انقلاب و به ویژه دوره‌های قبل از دهه ۵۰ این حرکات بود در حوزه قبل از دهه ۴۰ این ویژگی‌ها خودش را برجسته نشان می‌دهد، اینکه کسی علاوه بر آن سه ویژگی قبلی، دارای این ویژگی باشد، که از قلم و بیان و بنان خوب برخوردار باشد و بخصوص به فارسی خوب بنویسد، اینها کم بود آن زمان مرحوم شهید مطهری و مکتب اسلام و آیت‌الله العظمی مکارم، آیت الله العظمی سبحانی بعضی از فضلا و بزرگان، اهل این معانی بودند، خیلی رواج گسترده‌ای در حوزه نداشته است.

وی ادامه داد: بنابراین این ویژگی هم به ویژه در آن عصر در ایشان دیده می‌شد که جای تقدیر دارد و جای بهره‌گیری از همین ویژگی‌ها در روزگار ما برای جامعه‌ی حوزوی بسیار وجود دارد.

عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه به پنجمین ویژگی مرحوم خسروشاهی اشاره کرد و گفت: ایشان یک رویکرد تاریخی و تحلیل تاریخی خوبی داشت و بخشی از آثار ایشان و بسیاری از گفته‌ها و سخنان ایشان برمی‌گردد به اینکه به مسائل تاریخی خیلی توجه داشتند و به گوشه‌های مختلفی از تاریخ اهتمام و دقت نظرهای خوبی داشت که البته این رویکرد همچنان در فضای حوزه‌ی ما مقداری ضعیف است.

مدیرحوزه های علمیه تصریح کرد: تاریخ علم همین تاریخ علوم اسلامی‌مان است که کمتر مورد توجه قرار گرفته و حتی در مباحث فقهی هم لازم است که افراد تاریخ را بدانند. مرحوم آقای بروجردی روی این موضوع خیلی تأکید داشتند که تاریخ مسئله، سابقه مسئله در عام، در خاص، در صدر اول، بیان شود اینها خیلی روی اجتهاد تأثیر می‌گذارد. مرحوم شهید مطهری در همین اصول فلسفه و روش رئالیسم که یکی از امتیازات ایشان این است، یک بحث فلسفی را از عمق تاریخی‌اش می‌گیرید می‌آید جلو و در این تاریخ نشان می‌دهد که تطورات بحث چگونه بوده است و در جایی اشاره می‌کنند که اگر کسی این تاریخ نظریات فلسفه را از یونان بگیرد بیاید تا امروز، آن وقت می‌فهمد که در دوره اسلامی در فلسفه اسلامی در حکمت مشاء، اشراق، متعالیه چه برگ‌هایی در این مباحث افزوده شده است.

وی بیان کرد: این رویکرد تاریخی هم در علوم هم نگاه کلان تاریخی به حوزه، جامعه و بشریت در ایشان بوده و تاریخ تطورات آن هم یک بحث مهمی است که ایشان این رویکرد را در آن روزگار داشته است.

عضو فقهای شورای نگهبان، اظهار کرد: نکته ششم اینکه مرحوم خسروشاهی اهل تحول و با گرایش قوی و مثبت به تطور نهضت اسلامی بودند و با امام رابطه قوی داشتند و نگاه ایشان به نهضت و تغییراتی که باید در نظام‌های امروز داده بشود نگاه جدی بود که بعد این نهضت بزرگ و انقلاب شکوهمند اسلامی رسید و ایشان در جریانی که دلداده این تطور بزرگ نهضت اسلامی و انقلاب اسلامی است تعریف می‌شوند.

وی ادامه داد: آثار و نقطه نظرات استاد خسرو شاهی، نشان‌دهنده این مساله است و نهایتاً من به یک نکته دیگر در جمع‌بندی اشاره کنم، اینکه مرحوم خسروشاهی نوگرا و نواندیش بود، اما نوگرایی و نواندیشی ضابطه‌مند و در چارچوب. که همین روح و رویکرد ایشان در آثارشان و در ویژگی‌های قبلی این را نشان می‌دهد، با پایبندی به اصول و قواعد، نوگرایی و نواندیشی داشت.

آیت الله اعرافی خاطرنشان کرد: ارتحال آیت الله خسروشاهی در موج‌های اول کرونا بود که رعب و وحشت زیادی هم ایجاد می‌کرد، با غربت و نوعی مظلومیت از دار دنیا رفت و قطعاً همین غربت و مظلومیت بر اجر و جایگاه وی در پیشگاه خدا ان‌شاءالله خواهد افزود در سالگرد این شخصیت فرهیخته و بزرگوار به خانواده محترمشان و به همه دوستان و علاقه مندان و شاگردان و ارادتمندان آن مرحوم تسلیت و تعزیت مجدد عرض می‌کنم و از قدمی که برای احیای آثار ایشان برداشته شده، سپاسگزارم.

وی بیان داشت: درباره ایشان طرح‌های تحقیقاتی اجرا و یک بازشناسی و تحلیل بیشتری هم پرداخته شود که ان‌شاءالله محققان و نویسندگان این کار را انجام خواهند داد.

خبرنگار: اکبر پوست چیان