به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، هفتاد و سومین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «پژوهشهای نهج‌البلاغه» به صاحب‌امتیازی بنیاد بین‌المللی نهج البلاغه و مدیرمسئولی آیت‌الله سید جمال‌الدین دین‌پرور منتشر شد.
از جمله عناوین مقالات این شماره می‌توان به «بازکاوی استعاره‌های مفهومی ماده «شَعَرَ» در نهج‌البلاغه بر اساس مدل لیکاف و جانسون»، «بررسی تطبیقی بنیادهای حکمت و حکومت زاهدانه در نهج البلاغه و جامعه سلیمان»، «بررسی نقش صله رحم در حفظ پیوندهای اجتماعی و آسیب‌های ناشی از قطع آن از دیدگاه نهج‌البلاغه با رویکرد مقایسه‌ای با جوامع امروزی»، «بررسی و نقد تاریخی روایت قتل نَیَّار بن عیاض اسلمی در حادثه یوم الدار (تحلیلی بر عدم احتجاج امیرالمؤمنین(ع) در برابر معاویه)»، «تعالی حقوق شهروندی؛ جستاری در مولفه های حقوق شهروندی در آموزه‌های قرآن و نهج‌البلاغه»، «مدیریت تعارض از منظر نهج البلاغه» اشاره کرد.
در چکیده مقاله «بازکاوی استعاره‌های مفهومی ماده «شَعَرَ» در نهج‌البلاغه بر اساس مدل لیکاف و جانسون» می‌خوانیم: «در گفتمان دینی همواره برای بیان امور انتزاعی از استعاره استفاده شده و مفاهیمی که درک آن برای بشر سنگین به نظر می‌آمد در قالبی ملموس و آشنا برای افراد تبیین شده است؛ استعاره از دیدگاه شناختی صرفاً یک مقوله زبانی نیست بلکه بوسیله استعاره می‌توان به نحوه تفکّر گویندۀ کلام و مؤلفه‌های ذهنی که موجب ایجاد ارتباط بین دو حوزه (مبدأ و مقصد) در ذهن گوینده شده است دست یافت. در استعاره‌های مفهومی، استعاری بودن زبان، ناشی از استعاری بودن اندیشه دانسته می‌شود و استعاره‌های زبانی بازتاب استعاره در فکر به شمار می‌روند. بر این اساس پژوهش پیش رو با روش توصیفی -تحلیلی و بر پایه نظریه شناختی استعاره به دنبال بررسی مفاهیم انتزاعی است که امام علی علیه السلام با کاربست ماده «شَعَرَ» در مشتقّات گوناگون با معنای «لباس زیرین» آنها را برای مخاطبین عینی‌سازی و درک آن را تسهیل نموده‌اند. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که در کلام علی علیه السلام، لباس و پوشش زیرین به عنوان ابتدایی‌ترین مفاهیم ملموسی که بشر آن را شناخته و درک نموده است در چندین استعاره مفهومی به عنوان حوزه مبدأ برای عینی‌سازی و تسهیل حوزه‌های مقصدِ اطاعت از خداوند، تقوا، محبت و رحمت، معارف قرآن، حزن و اندوه ممدوح، طمع، صبر، خوف و خشیت، تواضع و خواصّ به کار بسته شده‌است و براساس مؤلفه‌های متفاوت و محسوسِ حوزه مبدأ برای مخاطبان، توانسته به چندین حوزه مقصد متفاوت نگاشت شود و مفاهیم والای انتزاعی و معنوی را به مخاطبان تفهیم و عینی‌سازی نماید و برای کاربست آنها بعد از لمس عینی هیچ حجتی باقی نگذارد.»
در طلیعه مقاله «بررسی تطبیقی بنیادهای حکمت و حکومت زاهدانه در نهج‌البلاغه و جامعه سلیمان» آمده است: «بررسی و ارزیابی جهان بینی زمامداران الهی و کردارهای آنان همواره در منظر پیروان ادیان بوده و جایگاه ارزشی آنان، الگوی ارزنده مؤمنان بویژه حاکمان دینی به شمار می رفته است. در نگاه یهودیان حضرت سلیمان و در نظر مسلمانان به ویژه شیعیان، امام علی علیه السلام دو چهره شاخص حاکمان حکیم و پارسا به شمار می‌روند. آن دو در حکومت زاهدانه‌ی خویش مشغول درگیری های بعضا متفاوت و تمام وقت اقتصادی و اجتماعی از یک سو، و در عین حال، عدم وابستگی به زخارف دنیوی از سوی دیگر بوده‌اند. این پژوهش بر آن است با بررسی تطبیقی الگوی حاکمیتی دو زمامدار آرمانی در دو سنت ابراهیمی، بخشی از جهان بینی ایشان را - بر اساس گفته‌های آنان در دو کتاب نهج‌البلاغه امام علی(ع) و جامعه سلیمان ترسیم و مقایسه کند. روش جمع‌آوری مطالب در این پژوهش به صورت کتابخانه ای بوده و روش پردازش آن ها تطبیقی است. بر اساس واکاوی‌های این جستار، جز آن که در این دو اثر، همانند دیگرکتب حکمی، شباهت‌های مضمونی دیده می‌شود و همسویی درخداشناسی، فرجام شناسی و حکمت عملی نیز به چشم می‌خورد، ولی شگفتا همانندی‌های بسیار در جملات و عبارات نیز یافت می‌شود.»
در چکیده مقاله «بررسی نقش صله رحم در حفظ پیوندهای اجتماعی و آسیب‌های ناشی از قطع آن از دیدگاه نهج‌البلاغه با رویکرد مقایسه‌ای با جوامع امروزی» آمده است: «یکی از عناصر مهم و کلیدی سبک زندگی سالم، ارتباط سالم و مؤثر با خویشاوندان است که از آن به «صله رحم» تعبیر شده است؛ سنت حسنه‌ای که علی‌رغم اینکه در منابع مختلف به وفور و با تعابیر گوناگون بر رعایت آن تأکید و تصریح شده، بخصوص در جوامع امروزی مورد غفلت قرار گرفته است. این تحقیق درصدد است با رجوع به کتاب نهج‌البلاغه به این پرسش‌ها پاسخ دهد که صله رحم چه جایگاهی در نظام روابط اجتماعی دارد و آثار فردی و اجتماعی آن در فرو کاستن از آسیب‌های اجتماعی چیست و پیامدهای قطع آن کدام است؟ اهمیت توجه به موضوع صله رحم و تقویت روابط خویشاوندی در حفظ وحدت اجتماعی و سلامت جامعه، ضرورت تحقیق حاضر را روشن می‌سازد. روش این پژوهش تحلیل محتوای متنی است و یافته‌های آن بیانگر اهمیت فوق‌العاده صله رحم به ویژه نسبت به والدین در نهج‌البلاغه است که با ارائه ضوابطی بر روابط خویشاوندی از قبیل محبت، بخشش و یاری رسانی باعث استحکام روابط خویشاوندی شده، در نتیجه موجب تقویت ارکان جامعه و فقرزدایی می‌گردد و عدم توجه به آن واژگونی ارزش‌ها را در جامعه به دنبال دارد.»
۳۱۳/۱۷
