به گزارش خبرگزاری حوزه در اصفهان، حجت الاسلام و المسلمین سیدحسین مومنی در پیش نشست همایش سالک الی الله که با موضوع «معنویت و عقلانیت با تاکید بر سیره آیت الله ناصری(ره)» پیش از ظهر امروز در جامعه المصطفی العالمیه نمایندگی اصفهان برگزار شد با اشاره به این که یکی از پرچالش ترین مفاهیم سلوکی در۱۴ قرن گذشته رابطه معنویت و عقلانیت بوده است اظهار داشت: شاید بیشترین نزاع و بحث در مسائل سلوکی تحت همین عنوان مطرح می شود و بیشترین موردی که پیرامون آن دچار مسئله هستیم این است که آیا معنویت و محبت الهی با عقلانیت ارتباط دارد؟
وی افزود: تا قرن ۳ و ۴ هجری مسئله تقابل یا ضدیت و دین ستیز بودن در حوزه عقلانیت جز در در دوره های خاص به چشم نمی خورد.
معاون تهذیب و تبلیغ حوزه علمیه اصفهان با اشاره به بخشی از ویژگی های کتاب اوصاف الاشراف به عنوان کتاب راهنمای سیر و سلوک گفت: کتاب اوصاف الاشراف چند ویژگی منحصر به فرد دارد از جمله این که شطحیات صوفیان در این کتاب راه ندارد و متکی بر روایات است و هم چنین تکیه بر عقل دارد، یعنی کتاب راهنمای سلوک است که یک ویژگی آن این است که عقلانیت اسلامی در آن گنجانده شده است.
حجت الاسلام و المسلمین مومنی اضافه کرد: سرشاخه های اصیل اسلامی هیچ گاه معنویت و عقلانیت را از یکدیگر جدا نکرده اند، هم چنان که افرادی هم چون ملاصدرا نیز با تأکید بر رویکرد عقلانیت، فلسفه و فقه سعی می کند این کار را انجام دهد، چرا که ملاصدرا این آبشخور فکری خود را از شیخ بهایی و میرداماد گرفته است و همبستگی و هم پوشانی معنویت و عقلانیت را نشان می دهد.
وی خاطر نشان کرد: پس از ملاصدرا نیز شخصیت ملاهادی سبزواری با همین رویکرد؛ فلسفه، عقلانیت و فقه، همه را حول یک محور جمع نموده که آن محور عقلانیت دینی است.
استاد حوزه با تأکید بر این که در هیچ حوزه ای عقلانیت مقابل فقه قرار نمی گیرد تصریح کرد: عقل را حجت درونی و پیامبران را حجت بیرونی می دانند و هیچ گاه ظاهر در مقابله با باطن قرار نمی گیرد و ظاهر تجلی از باطن است ، هم چنان که در سوره ملک نیز به این معنا اشاره شده است.
وی عنوان کرد: دلیل این که بزرگان ما به این معنا توجه دارند از آن جهت است که روایات اسلامی به عقل توجه دارد، هم چنان که در روایت است که زمانی که خدای تبارک و تعالی جبرییل را بر حضرت آدم فرستاد؛ سه امر یعنی عقل و حیا و دین را برای آدم مخیر نمود تا یکی را انتخاب کند و بقیه از این سه بازگردند و حضرت آدم عقل را انتخاب کرد، زمانی که حضرت انتخاب نمود؛ جبرییل به حیا و دین گفت بازگردید و آنها اظهار داشتند که بازنمی گردند، زیرا به آنها دستور داده شده است هر کجا عقل باشد همان جا حضور داشته باشند.
حجت الاسلام و المسلمین مومنی تلازم عقل و دین و عقل و حیا را در روایات یک امر مسلم و تأکیدی بیان کرد و افزود: در اسلام رشد عقلی زمانی میسر است که رشد معنوی نیز وجود داشته باشد و رشد معنوی نیز زمانی ممکن است که رشد عقلی باشد و این در مکتبی است که بزرگانی همانند علامه فلسفی ،شوشتری، مرحوم کربلایی، آیت اله قوچانی و آیت اله ناصری (ره) تربیت شدند.
وی با اشاره به توصیه آیت الله ناصری(ره) به طلاب در زمینه رشد و سلوک معنوی گفت: آیت الله ناصری به طلاب می فرمود اولین مرحله سلوک، ترک گناه است و انسان دارای دو خصلت است یکی عقل و دیگری نفس اماره و اگر بخواهید در تزکیه نفس موفق باشید باید به سمت عقلانیت حرکت کنید، زیرا عقل انسان را به عالم ملکوت می رساند و در مقابل نفس اماره و شیطان آدمی را به عالم ناسوت حرکت می دهد ، لذا آیت اله ناصری معیار تزکیه نفس و اولین قدم در این مسیر را توجه به عقلانیت می دانند.
معاون تهذیب و تبلیغ حوزه علمیه اصفهان با تاکید بر این که در سلوک سالکان، عقل میزان است تصریح کرد: در اصول کافی روایت از موسی بن جعفر(ع) است که می فرماید " مَا بَعَثَ اللَّهُ أَنْبِیَاءَهُ وَ رُسُلَهُ إِلی عِبَادِهِ إِلَّا لِیَعْقِلُوا عَنِ اللَّهِ، فَأَحْسَنُهُمُ اسْتِجَابَةً أَحْسَنُهُمْ مَعْرِفَةً، وَ أَعْلَمُهُمْ بِأَمْرِ اللَّهِ أَحْسَنُهُمْ عَقْلًا، وَ أَکْمَلُهُمْ عَقْلًا أَرْفَعُهُمْ دَرَجَةً فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ. ".
وی یادآور شد: ملاک و معیار در سلوک، عقلانیت است و اگر از این تهی شدیم هر چقدر تهجد داشته باشیم راهی به جایی نمی بریم و در سلوک، عرفان هم سلوک عقلانی و هم سلوک معنوی می خواهد، یعنی هر دو آنها رشد می خواهد و فردی نمی تواند فیلسوف باشد اما در حوزه عمل رشد نداشته باشد و یا نمی تواند رشد عملی داشته باشد اما در حوزه عقل رشد نکند.
وی خاطر نشان کرد: عقلانیت اشاره به شئون عقل دارد، فلسفه، حکمت، ریاضی وعلوم تجربی همه شأنی از شئون عقل می باشند وعقل به معنای کامل نیستند و عقل چراغ بالاتری است که خود را تعریف می کند ، لذا اگر برخی از عقل حرف زده اند منظور آنهاعقل خاص و فلسفی وعقل ریاضی است.
استاد حوزه با بیان این که در نسل عرفایی که معنویت و عقلانیت را گره زده اند طریقت ظاهر شریعت است گفت: اگر در سلوک اشتباهاتی پیش آمد و حتی با ظاهر شریعت سازگار نبود عقلانیت آن را کنار می زند، لذا عرفان های کاذب؛ معنویت هایی است که عقل را ترک می کنند و نه تنها عقلانیت بلکه شریعت را نیز ترک می کنند و حتی اگر تعبد خاصی را نیز پیدا کند، اما دیگر پایبند به عقلانیت و شریعت نمی باشد.
وی با تأکید بر این که هیچ گاه بزرگان از عرفان اسلامی درگیر خواب و مسائلی از این دست نبوده اند تصریح کرد: هر گاه از آیت الله ناصری(ره) ذکری درخواست می کردند می فرمود که بهترین ذکر قرآن است، زیرا امیرمومنان(ع) فرمودند: "قرآن بخوانید که به انسان شرح صدر می دهد و باطن انسان را نورانی می کند".
حجت الاسلام و المسلمین مومنی با اشاره به سلوک معنوی مبتنی بر عقلانیت بزرگان دین، انجام واجبات، ترک محرمات، رعایت مستحبات، ترک مکروهات و مواظبت بر نماز شب را از آداب اصلی سیر و سلوک این بزرگان عنوان کرد و گفت: عقلانیت است که باطن شریعت را بر ظاهر آن و نور مواظبت بر واجبات و محرمات را نشان می دهد.
معاون تهذیب و تبلیغ حوزه علمیه اصفهان افزود: طریقت خود مغز و باطن شریعت است و بزرگان دین سعی کرده اند خود را از آن دکان بازی ها مبرا کنند.
وی اضافه کرد: باید ابتدا منظور ما از عقلانیت، مشخص باشد و اگر عقلانیتی در تعارض سلوک قرار گیرد آن عقلانیت ، عقلاینت یک ساحتی است و افرادی همانند آیت اله ناصری که به عقلانیت گره خورده اند می فرماید هر فردی می خواهد وارد محبت الهی شود بدون این که گناه را ترک کند امکان پذیر نیست و اولین قدم آن ترک گناه است و اگر فرد خود را در سلوک عملی تزکیه نکند و به صرف گفتن اذکاری و انجام برخی آداب به جایی نمی رسد.
معاون تهذیب و تبلیغ حوزه علمیه اصفهان رشد عقلانی یا سلوک عقلانی و سلوک عملی را همزمان دانست و افزود: اگر فردی بخواهد وارد محبت الهی شود اما گناه انجام دهد چنین چیزی ممکن نبوده و شرط اول سالک به تعبیر آت اله ناصری(ره) تزکیه نفس است.
وی عنوان کرد: مسئله درباره این عارفان حقیقی این بود که آنها مریدباز نیستند و دکان بازی نمی کنند و دیگران و مردم را به خود نمی خواندند، بلکه آنها را به سمت خدا و امام زمان(عج) هدایت می کردند.
حجت الاسلام و المسلمین مومنی ویژگی دیگر سالکان حقیقی را پرهیز شدید از شهرت بیان کرد و افزود: در زمان حیات آیت الله ناصری دیگران قصد داشتند همایشی برای تجلیل از این شخصیت برگزار کنند اما قبول نکردند و به هیچ عنوان به دنبال این که خود را مطرح کنند نبودند.
وی خاطرنشان کرد: عرفان این سالکان حقیقی برگرفته از شریعت دینی است و سعی کردند معنویت و اخلاق را در زندگی اجتماعی خود، به مردم نشان دهند.
انتهای پیام
