به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، «ظرفیت‌های فقهی-اصولی در تدوین و توسعه فقه اجتماعی» از جدیدترین آثار منتشره توسط انتشارات مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) است. این کتاب که توسط مدیر گروه فقه جامعه و فرهنگ این مرکز، حجت الاسلام ربانی به نگارش درآمده، به خوبی توانسته ضمن تبیین اهمیت تدوین و توسعه فقه اجتماعی، ظرفیت‌های اصولی و فقهی این عرصه را تشریح نماید.

حجت الاسلام ربّانی، در حاشیه رونمایی از این کتاب، جهت آشنایی بیشتر محقّقان و پژوهشگران، با ضرورت این موضوع و نیز آگاهی از محتوای کتاب، توضیحاتی ارائه داد:

* ضرورت تألیف این کتاب

در دنیای معاصر با توجه به افول تمدن غربی، سرمایه گزاری در توسعه و گسترش مسائل اجتماعی با رویکرد فقه اجتماعی برای ترسیم مدل‌های مورد احتیاج جوامع اسلامی، ضرورت دوچندان دارد.

با گسترش علم و توسعه فن‌آوری و تولید مسائل نو پیدای اجتماعی، ضروری است این مسائل با فقه جواهری مورد بررسی فقهی و اجتهادی قرار گیرد. فقه اجتماعی شاخه‌ای از فقه است که به بررسی مسائل اجتماعی با رویکرد اجتماعی می‌پردازد و موضوع آن، جامعه می باشد؛ به خلاف فقه فردی که موضوع آن، فرد مکلّف است. لازم است در حوزه‌های مختلف از قبیل خانواده، شهر سازی، معماری، فرهنگ، هنر، ارتباطات اجتماعی و ... که با نگاه اجتماعی و فقهی به مسائل این حوزه ها نگریسته شود و مسائل آن مورد بررسی اجتهادی قرار گیرد.

با توصیه‌های آیت الله محمدجواد فاضل لنکرانی، این رشته سال‌هاست در مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام، به صورت تخصصی، تدریس و تحقیق می‌شود و توانسته خدمات و آثار خوبی در این عرصه ارائه نماید.

گروه پژوهشی فقه جامعه و فرهنگ مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام با توجه به اهمیت این موضوع، بر خود لازم دانسته به تولید ادبیات در این عرصه و بیان ظرفیت های موجود در تراث شیعه بپردازد. از این رو، کتاب حاضر حاصل تلاش و کار علمی در زمینه فقه اجتماعی به شمار می آید.

این گروه پس از تدوین کتاب‌های «مجموعه مصاحبه های فقه اجتماعی» در سال ۱۳۹۳، کتاب «فقه وجامعه» در سال ۱۳۹۶ و کتاب «درآمدی بر فقه اجتماعی» در سال ۱۴۰۰، برای گسترش و تولید ادبیات در این عرصه، طرحی با عنوان ظرفیت های فقهی- اصولی در تدوین و توسعه فقه اجتماعی که یک کار بنیادین به شمار می آمد را آغاز نمود و به فضل الهی این طرح پژوهشی به ثمر رسید.

* گزارشی از محتوای کتاب

کتاب «ظرفیت‌های فقهی اصولی در تدوین و توسعه فقه اجتماعی» با یک نگاه درجه دو، به ظرفیت‌های فقهی اصولی در تدوین و توسعه فقه اجتماعی پرداخته و موضوعاتی را برای انتخاب پایان نامه و رساله های دکتری، پیش‌روی فرهیختگان و علاقه مندان به این رشته، مخصوصا دانشجویان رشته فقه و حقوق و نیز طلاب و فضلای حوزه علمیه قرار داده است.

این کتاب دارای ۴ فصل می‌باشد که در فصل اول، بعد از بیان کلیات، به بررسی مفهوم فقه اجتماعی وروش اجتهادی فقه اجتماعی و بیان نظرات فقهی اجتماعی برخی از فقها اشاره شده است.

در فصل دوم کتاب به منبع‌واره ها و ابزارهای کشف حکم پرداخته شده و به ابزارهای عام نظیر عرف و سیره عقلا پرداخته و در ابزارهای خاص، به بررسی مذاق شریعت، ظن در موضوعات و مقاصد شریعت اشاره شده است.

در فصل سوم کتاب، به بیان ظرفیت ها بر اساس منابع فقهی پرداخته و به ظرفیت آیات و روایات، عقل و قواعد فقهی به عنوان منابع فقه اجتماعی اشاره شده است.

و در فصل چهارم کتاب، ظرفیت‌های فقهی و فرا فقهی بیان شده و به مباحثی نظیر فضای صدور، تجمیع ظنون وخطابات قانونیه به عنوان ظرفیت های فقهی و مباحثی نظیر فهم اجتماعی از نص، زمان و مکان، مصلحت و نگاه سیستمی به فقه به عنوان مباحث فرا فقهی اشاره شده است. از جمله نوآوری های این اثر بیان روش شناسی در فقه اجتماعی و نیز صورت بندی در رابطه با آیات و روایات فقه اجتماعی است.

* سخن پایانی

امید است محققان و پژوهشگران حوزه و دانشگاه، و فرهیختگان، این اثر را به عنوان مقدمه و آغاز و و زمینه مناسبی برای بسط و گسترش مباحث فقه اجتماعی ببینند و با تدوین رساله ها و پایان نامه های خود درباره هر یک از عناوین فقهی و اصولی موجود در این کتاب، قدم های مبارکی در توسعه و تدوین فقه اجتماعی بردارند و بر غنای مباحث فقه اجتماعی بیفزایند و در آینده شاهد پویایی در زمینه فقه اجتماعی باشیم.

۳۱۳/۱۷