به گزارش خبرگزاری حوزه، در آستانه نیمه شعبان و سالروز میلاد منجی عالم بشریت، حضرت مهدی موعود (عج)، مفتخریم به بررسی ابعاد گوناگون اندیشه مهدویت به عنوان یک فرصت جهانی بپردازیم.
برای این منظور، گفتوگویی صمیمانه با حجت الاسلام والمسلمین زهیر دهقانی آرانی، استاد حوزه و دانشگاه و پژوهشگر مهدویت ترتیب دادهایم.
در این گفتوگو تلاش خواهیم کرد تا با بهرهگیری از دیدگاههای عمیق و تحلیلهای روشنگرانه، ضمن تبیین ظرفیتهای بیبدیل مهدویت در دنیای پرآشوب امروز، راهکارهایی عملی برای استفاده بهینه از این فرصت گرانبها در جهت مقابله با چالشهای جهانی و ارتقای جایگاه اسلام در عرصه بینالملل ارائه نماییم. بیشک، پرداختن به این موضوع مهم، گامی ارزشمند در راستای شناخت هرچه بیشتر ابعاد این اندیشه نجاتبخش و زمینهسازی برای ظهور منجی موعود خواهد بود.
* ضمن تشکر از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید، در این ایام مبارک، میخواهیم در مورد فرصتهای طرح موضوع مهدویت در سطح جهانی صحبت کنیم،؛ بفرمایید چه فرصتهایی در این زمینه وجود دارد؟
در ایام خجسته نیمه شعبان، بحث مهدویت به عنوان یک فرصت جهانی مطرح میشود. به طور کلی، این فرصتها و ظرفیتها را میتوان در سه دسته بررسی کرد: ظرفیت خودِ مهدویت، فضا و شرایط کنونی جهان، و ظرفیت و شرایط خود ما.
ما میتوانیم این فرصتها و ظرفیتها را در سه دسته کلی بررسی کنیم دسته اول، ظرفیت خودِ مهدویت هست، به ویژه مهدویت شیعی دوازده امامی.
ما یک ظرفیت بسیار ارزشمند داریم که کمتر به آن توجه میکنیم و آن اعتقاد به امام حی و زنده در هر زمان است.
ما معتقدیم که امام زمان (عج) زندهاند و ناظر بر اعمال ما هستند؛ این اعتقاد، یک امید و پویایی خاصی به جامعه شیعه میدهد و باعث میشود که همیشه منتظر ظهور و اصلاحگری ایشان باشیم.
این در حالی است که بسیاری از ادیان دیگر، چنین اعتقادی ندارند و رهبران دینیشان در گذشته زندگی میکردند.
این اعتقاد به امام حی، در مذهب تشیع دوازده امامی بسیار پررنگ است و ما متاسفانه کمتر به این ظرفیت مهم توجه کردهایم. به عنوان مثال، هانری کوربن، محقق و اسلامشناس برجسته فرانسوی در آثار خود به این نکته اشاره میکند که اعتقاد به وجود حجت زنده در هر زمان، ویژگی منحصر به فردی در مذهب شیعه است که ارتباط بین خدا و انسان را همواره برقرار نگه میدارد.
علاوه بر این، مهدویت یک گفتمان بینالمللی است؛ صرفاً مختص به شیعیان یا حتی مسلمانان نیست. تقریباً در تمامی ادیان و مذاهب، حتی با اندکی تفاوت، اعتقاد به ظهور منجی و یک دوران طلایی وجود دارد.
* وجود اعتقاد به ظهور منجی در تمام ادیان و مذاهب دارای چه اهمیتی است؟
این یک فرصت بینظیر برای تعامل و همافزایی است؛ ما میتوانیم با پیروان سایر ادیان و مذاهب به راحتی در مورد این موضوع گفتوگو کنیم و از شباهتهای موجود در اعتقاداتمان در مورد منجی، برای ایجاد تفاهم و همدلی استفاده کنیم.
* چگونه میتوان از ظرفیتهای مهدویت برای بهبود شرایط جهان و تحقق آرمانهای آن بهره برد؟
مهدویت، پدیدهای است که از سه ظرفیت بنیادین برخوردار است.
نخست، بنیان کلامی محکم آن است. ما میتوانیم مهدویت و ضرورت ولایت الهی را هم از نظر عقلی و هم نقلی با استناد به آیات قرآن و روایات معتبر اثبات کنیم. این پشتوانهی قوی اعتقادی، امیدی بزرگ برای شیعیان است؛ زیرا اطمینان به حضور و حمایت امام زمان (عج) در کنار ما، نیرویی مضاعف به ما میبخشد.
دوم، شرایط کنونی جهان ظرفیت عظیمی برای پذیرش مهدویت فراهم آورده است. جهان گرفتار بحرانهای متعدد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است؛ فقر، جنگ، فاصلهی طبقاتی و… انسانها را در جستجوی نجاتبخش و منجی فرو برده است. این شرایط، زمینهی مساعدی برای ارائه و پذیرش پیام مهدویت فراهم میکند.
سوم، رشد روزافزون اسلام در جهان، فرصت دیگری برای گسترش اندیشهی مهدویت ایجاد کرده است، بر اساس آمارهای معتبر، حتی برخی مجلات غربی از تبدیل شدن اسلام به دین اول جهان تا سالهای آینده خبر میدهند که این رشد، زمینهساز پذیرش فکر منجیگرایی در گسترهی وسیعتری از جهان خواهد بود.
علاوه بر این، گرایش روزافزون به مسائل آخرالزمانی و انتظار منجی، چه در غرب و چه در شرق، ظرفیت دیگری برای پذیرش مهدویت ایجاد کرده است، فیلمهای آخرالزمانی، مقالات و آمارهای موسسههایی مانند پیو ریسرچ سنتر در آمریکا، نشان از افزایش انتظار و امید به ظهور منجی در میان مردم جهان دارد.
اما صرفاً نگاه به جهان کافی نیست. در داخل کشور نیز علاقه و اعتقاد مردم به مهدویت، علیرغم دشواریهای سیاسی و اجتماعی، همچنان پایدار مانده و در جشنهای نیمه شعبان و مراسمات مذهبی به خوبی مشهود است.
همچنین، در بسیاری از کشورهای اسلامی مانند عراق، ترکیه، تونس، لبنان و پاکستان، اعتقاد به مهدویت بسیار قوی است. این اعتقاد فراگیر، نقطهی امیدی بزرگ برای گسترش و پذیرش جهانی مهدویت بهشمار میرود.
* مهدویت و اعتقاد به منجی چه تأثیری در قدرت و پیشرفت ایران و جریان مقاومت در منطقه داشته است؟
جریان مقاومت، بر خلاف تصور عدهای، نه تنها دچار افول نشده، بلکه در مقایسه با دو یا سه دهه قبل، بالندهتر و قویتر شده است، در کشورهایی مانند لبنان، عراق، یمن و ایران، اعتقاد به مهدویت در میان شیعیان، یک اعتقاد جدی و پررنگ است که الهامبخش حرکت و پیشرفت آنها بوده است.
موشه یعلون، وزیر دفاع اسبق اسرائیل، چندی پیش در مقالهای در لسآنجلس تایمز تصریح کرد که یکی از عوامل اصلی قدرت ایران، اعتقاد به منجی و فرهنگ منجیگرایی است؛ و اذعان داشت که این اعتقاد، محرک قدمهای بزرگی است که ایران در مسیر پیشرفت برداشته است.
این ظرفیتهای سهگانه – بنیان کلامی، شرایط جهانی و جریان مقاومت – میتوانند قدرت و پتانسیل عظیمی را برای تحقق آرمان مهدویت در جهان فراهم آورند. اگر به این ظرفیتها توجه کنیم و از آنها به درستی بهره ببریم، میتوانیم از آنها برای حرکت به سوی ظهور حضرت مهدی (عج) استفاده کنیم.
البته، در کنار این ظرفیتها، باید مراقب تهدیدها نیز باشیم. تهدیدهای مختلفی ممکن است از درون (مانند گروههای انحرافی و تفکرات غلط) یا از بیرون (مانند دشمنان مهدویت در عرصه بینالملل) متوجه ما باشند، لازم است خود را برای مقابله با این تهدیدها آماده کنیم و با هوشیاری، از آسیب رسیدن به حرکت مهدوی جلوگیری کنیم.
گفت و گو از: سمیرا گلکار
نظر شما