نقش سینمای دینی در شکل‌گیری تمدن اسلامی

مریم فتحی اصل در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه، عنوان کرد: در همه اعصار اعم از قبل و بعد از انقلاب اسلامی و حتی در عرصه جهانی، زنان یکی از تاثیرگذارترین نقش ها در شخصیت پردازی فیلم‌ها هستند. حتی اگر اگر نقش‌های حاشیه ای هم باشند باز هم در اصل داستان تاثیرگذار هستند.

وی ادامه داد: نقش زنان در سینمای قبل از انقلاب عمدتا با محوریت اغواگری، قربانی بودن و نمایش جذابیت های ظاهری بوده است. در فیلم های هالیوود و اروپایی نیز بعد از انقلاب جنسی، نقش زنان به سمت نقش های اغواگرایانه و نمایش جذابیت های جنسی سوق پیدا کرد.

فعال فرهنگی افزود: بعد از انقلاب اسلامی فیلم سازانی مانند داریوش مهرجویی، بهرام بیضایی و... جایگاه زنان در سینمای ایران را تغییر دادند و نقش آنان را از قربانی و آسیب پذیر بودن به نقش‌های محوری و موثر ارتقا دادند. البته در این بین فیلم هایی نیز ساخته شدند که در مسیر دیگری حرکت می‌کردند اما کارهای ضعیفی بودند و نتوانستند جریان ساز باشند.

ضعف در شناخت هویت زنانه و شخصیت‌پردازی

وی در رابطه با جایگاه زنان در چهل و سومین جشنواره فجر گفت: در جشنواره امسال شاهد سیر نزولی در حوزه زنان بودیم و آثار تولید شده ضعیف و سطحی بودند که نشان می‌دهد نسبت به هویت زن هیچ شناخت و شخصیت پردازی قوی صورت نگرفته بود؛ هرچند فیلم ها در این عرصه عملکرد ضعیف داشتند اما از کلیشه سازی و شعار نیز دور بودند.

فتحی اصل ادامه داد: این ضعف علل متعددی دارد از جمله اینکه عوامل سازنده اطلاعات و پژوهش های عمیقی درباره هویت زن و مسائل مربوط به آن ندارد.

وی ادامه داد: در جریان پیروزی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، زنان مبارزی بودند که نقش مؤثر و مفیدی ایفا کردند و دارای هویت زنانه بودند. اما فیلم‌هایی که در این جشنواره روایتی از زنان مبارز داشتند، شخصیت‌هایی مردانه به تصویر کشیده بودند؛ به گونه‌ای که اگر جای این شخصیت‌ها با یک مرد تغییر می‌کرد، آسیبی به فیلم وارد نمی‌شد. این نشان می‌دهد که سازنده هیچ تصوری از شخصیت زن نداشته است.

فعال فرهنگی بیان کرد: البته سکانس‌های کوتاهی وجود داشتند که زنان با هویت زنانه و مادرانه نقشی تأثیرگذار ایفا کرده بودند، اما این حضور به اندازه‌ای نبود که بتواند پیامی را القا کند.

وی گفت: علت دوم این است که فیلم‌سازان به دنبال هویت‌بخشی و معناهای اصیل نیستند، بلکه تنها جذابیت‌های بصری برای جذب مخاطب برای آنان مهم است. البته اگر فیلم‌سازان امسال به دنبال این مسئله هم بودند باز نتوانستند موفق عمل کنند و اغلب زنان منتقد بودند و همزادپنداری نداشتند.

فتحی اصل با بیان اینکه قرار گرفتن عوامل فیلم سازی در مسیر انقلاب جنسی است عامل سوم ضعف در بازنمایی جایگاه درست زنان در سینما است، گفت: رسانه و سینما باید دینی باشد و امام خمینی نیز درباره سینما فرمودند که سینما باید در خدمت تربیت و پرورش اندیشه‌های اسلامی و اخلاقی باشد. یعنی باید از هنر برای انتقال ارزش‌های دینی و انقلابی استفاده کنیم اما امروزه شاهد هستیم در جشنواره ای که اختصاص به انقلاب و آرمان های آن دارد این گونه عمل نمی‌شود. در حالی که باید به ارزش‌های انقلاب اسلامی از جمله حجاب توجه بیشتری شود.

وی یادآور شد: سال گذشته موضوع زنان در جشنواره فجر بسیار پررنگ تر بود همچنین جایزه گوهرشاد برای هویت بخشی به بانوی ایرانی به جشنواره فجر اضافه شده بود. اگر این بخش ادامه پیدا می کرد انگیزه‌ای برای فیلم سازان برای هویت بخشی به جایگاه زنان در فیلم می شد؛ اما امسال این بخش بدون هیچ توضیحی حذف شد.

ضرورت تدوین شاخص‌های شفاف و اجرایی در حکمرانی فیلم‌سازی

فعال فرهنگی با اشاره به ضعف حکمرانی در فیلم‌سازی گفت: اولین ضعف حکمرانی در عرصه فیلم‌سازی مربوط به تدوین شاخص‌های شفاف در ارزش‌گذاری است. نباید شاخص‌ها کلی باشند تا هر مسئول و دولتی بتواند با برداشت شخصی خود اعمال نظر کند.

وی ادامه داد: همچنین این شاخص‌ها باید قابلیت اجرا داشته باشند؛ زیرا اگر شاخص‌هایی تدوین شود که قابلیت اجرایی نداشته باشد، سودمند نخواهد بود. در مرحله بعدی نیز باید نظارت بر اجرای آن وجود داشته باشد.

فتحی اصل گفت: در بحث فرهنگ‌سازی و نگاه تمدنی به زن، باید به مولفه‌های زنانگی و ویژگی‌های ذاتی زنان توجه داشته باشیم و نباید یک مرد را در قالب و کالبد زن نمایش دهیم.

وی عنوان کرد: نگاه تمدنی به فیلم باعث می‌شود که بتوانیم هویت اصلی و نقش‌آفرینی زن را در ایجاد یک تمدن بازنمایی کنیم و از جریاناتی که در فیلم‌سازی به جذابیت‌های جنسی و ظاهری محدود شده‌اند، فاصله بگیریم و ارزش‌ها و سنت‌های خود را به نسل‌های آینده منتقل کنیم و بتوانیم در تقابل سنت و مدرنیته، رویکرد اسلام را معرفی کنیم؛ زیرا اسلام برای هر عصری برنامه و روشی دارد.

فعال فرهنگی اظهار کرد: پس از وقایع ۱۴۰۱، عده‌ای از مسئولان ابتکار عمل خود را از دست ندادند و به دنبال شناسایی و رفع آسیب‌ها برآمدند تا عملکرد خود را بهبود بخشند و به هویت دینی توجه کنند. اما گروه دیگری ترسیدند و از هر اقدامی که به دنبال نشان دادن هویت زن ایرانی اسلامی، به ویژه حجاب، است دوری کردند.

وی یادآور شد: حجاب یکی از ابعاد هویتی زن ایرانی اسلامی است و ایرانی بودن آن قبل از اسلامی بودن آن اهمیت دارد؛ زیرا زنان ایرانی پیش از اسلام نیز حجاب داشتند و اسلام به این کنش معنا و مفهوم داد.

انتهای پیام