به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام محمدجواد مصطفوی به مناسبت سالروز ولادت حضرت فاطمه معصومه (سلام الله علیها) به زندگی آن حضرت پرداخت و نوشت:
خاندان کرام
با قطره ای از دریای معرفت، زیبایی های عالم خلقت را می توان در سیر معنوی و سیره زندگانی شان درک کرد، هر کدام به جلوه ای از جلوات الهی را معرّفند، ربّ الأرباب را بایستی از ارباب جست که چه منظره ای را نشانه است. معبود را باید از عبد صالح شناخت که چگونه مسیر معرفت را به ره جویان می نمایاند که در این وادی دلدادگی فرشتگان انسان نما هستند که همه را به زیبایی، سعادت، معرفت، معنویت، تکامل و... فرامی خوانند، هرکس با گیرندگی ذاتی و اکتسابی و نگاه به درونش متفاوتند: عاشقان به کرشمه ای، گمراهان به اشاره ای، مهرورزان به نگاهی، همه از خوب و بد، دور و نزدیک در خوان پر مهر کرامت شان به عنایت و توجهات زمزم جرعه ای از محبت و معرفت مذاق عشق شان را سیراب می کنند.
در واقع این جولانگاه معرفت را قلم یارای نگارش و زبان گویای اقیانوس کمال آنان نیست، بلکه نکته چکانی از تطوّر هستی شان در عالم بشریت را بازگویه می کند؛ تا شاید با شناخت اجمالی این درّدانه خلقت، بانوی کرامت که توفیق قرین بودن جوارش را نصیب مان کردند و مهر مقیم بقم را بر پیشانی مان حک نمودند، به روح، جسم و معرفت خویش جلایی دهیم، تا زنگارهای گناه و آفات دنیای دنی ما را به غفلت نبرد و دامن جهالت را برای مان نگستراند که در فردای قبر و قیامت شرمسار نگاه شان شویم که گوهر عمر، وامانده از بهره ای عشق و معرفت این خاندان با کرامت چه ملعبه ای مفت بگذشت.
پیشینه زندگانی
آن بانوی با کرامت در اول ذی قعده ۱۷۳هجری، در شهر مدینه چشم به جهان گشود. پدر بزرگوارش امام هفتم شیعیان حضرت موسی بن جعفر(ع) و مادر جلیل القدرش نجمه خاتون(س) که مادر امام هشتم، علی بن موسی الرضا(س) است. از آن جا که ولادت با سعادت امام رضا(ع) در ۱۴۸هجری بوده، فاصله سنی بین این دو بزرگوارعلیهماالسلام ۲۵سال است و در فرازی از سخن امام صادق(ع) ولادت چنین دختری را پیش از تولد پدر بزرگوارش، مژده داده بود. از این رو، خاندان نبوت(ص) بی صبرانه منتظر طلوع خورشید وجود نازنین فاطمه - مبشره امام صادق(ع) حضرت معصومه(س) بودند.
به راستی، چه روز بزرگی بود آن روزی که چنین اختری پا به عرصه وجود نهاد که قلب ها را شفا، دیدگان را بینا، وجود آدمی را لبریز از عشق و به خاندان اهل بیت(ع) صفا می بخشد.
اما در این نوشتار، چند جایگاه والای آن حضرت که روزنه اتصال این واسطه فیض باشد، به اجمال اشاره می شود که عبارت اند از:
الف) جایگاه آن حضرت(س) در نزد معصومان(ع):
منزلت والای حضرت معصومه(س)، اظهرمن الشمس نزد همگان از دوست و دشمن مبرهن و آشکار است و برجستگی وجود نازنین ایشان در منابع فرق اسلامی به نیکی نام می برند و تردید و شبهه ای در مقام رفیع این بانوی بزرگوار اسلام نیست، به گونه ای که جد بزرگوارش امام صادق علیهالسلام سال ها پیش از ولادتش در توصیف اهل قم سخن می فرماید و مرحوم شیخ عباس قمی در منتهی الآمال از تاریخ قم۱ آورده که: «جماعتی از مردم ری خدمت امام صادق(ع) رسیدند و عرض کردند: ما از مردم ری هستیم. حضرت فرمودند: مرحبا به برادران ما از اهل قم، آنان عرض کردند که: ما از مردم ری هستیم. دیگر بار حضرت همان جواب را فرمودند. آن جماعت چندبار تکرار کردند و همین جواب را از امام(ع) شنیدند، آن گاه فرمود: همانا از برای حق تعالی حرمی است و آن مکه می باشد، و برای رسول خدا(ص) حرمی است و آن مدینه است، و برای امیرمؤمنان(ع) حرمی است و آن کوفه است، و از برای ما اهل بیت حرمی است و آن شهر قم است.»۳
آن حضرت، حرم دخت گرامش حضرت فاطمه معصومه(س) را حرم خاندان رسالت می شناساند، و آن گاه می فرماید: «بانویی از فرزندانم به سوی آن کوچ می کند که نامش فاطمه دختر موسی بن جعفر است و با شفاعت او همه شیعیانم وارد بهشت می شوند.»۲
شاید هم نامی این بانوی بزرگوار با جده اش فاطمه زهرا(س) برای این باشد که در بصیرت، زمان شناسی، علم و عمل، از رقبای زمانه و چه بسا فرازمانه خویش پیشی گرفتند و دیگر این که آن دو بزرگوار شفیعان روز جزا هستند و از ورود شیعیان و محبان به آتش دوزخ جلوگیری می کنند.
آری، به حضرت معصومه(س) بتول دوم می گویند، چرا که جلوه ای از جلوات و رخ تمام نمای جده اش فاطمه زهرا(س) بوده، در کمالات معنوی و طهارت نفس امتیازی ویژه داشت که همآوردی در میان اقرانش نمی توان جست برای همین برادر بزرگوارش او را که فاطمه بود، معصومه خواند و فرمود: «مَن زَار مَعصومَه بقُم کَمَن زَارنی؛ کسی که [حضرت] معصومه را در قم زیارت کند، مانند آن است که مرا زیارت کرده است.» و یا این که در زیارت نامه غیر معروفش می خوانیم: «السَّلام عَلیکِ یا فَاطَمۀ بنَت مُوسی بنِ جَعفر وَ حُجته وَ أمینه؛ سلام بر تو ای فاطمه دختر موسی بن جعفر و حجت و امین او.» و هم چنین می خوانیم: «السَّلام عَلیکِ أیتهاالطاهره الحَمیده البره الرشیده التقیه الرضیه المرضیه؛ سلام به تو ای بانوی پسندیده، نیک سیرت، ای رشد یافته، ای پاک تینت، شایسته و پسندیده.» مقام علم و عرفان این بانوی بزرگوار در زیارت معروفش به ما می آموزاند که در برابر مرقد شریفش با خضوع و خشوع دست بر سینه ادب نهاده و خطاب به ضریحش بگوییم: «یا فاطَمۀُ اشفعیِ لیِ فیِ الجنه فَانَّ لکِ عِندالله شأناً مِن الشأن؛ ای فاطمه، در بهشت از من شفاعت کن، برای این که تو در پیشگاه خداوند مقامی بس والا و ارجمند داری.»
ب) جایگاه علمی و نقل روایت:
از دیر زمان در مجامع علمی و کتاب های آسمانی از زنان شایسته به نیکی نام بردارند و ثبت آثار علمی و ابتکاری زنان عالمه در همه زمان ها به ویژه دنیای امروز که جایگاه علمی و معرفتی شان را با الهام از دانش روز به سطحی قابل توجه رساندند که اگر نگوییم هم تراز آقایان، ولی باید اقرار کرد کمتر از آثار علمی آقایان نیست.
با این پیش فرض، جایگاه علمی حضرت فاطمه معصومه(س) به اندازه ای چشم گیر بود که گاهی مسائل شرعی، معنوی، تاریخی، معرفتی و... از این بزرگوار نقل و روایت می کنند. نقل شده که: «روزی جمعی از شیعیان به قصد دیدار حضرت موسی بن جعفر(ع) و پرسیدن چند مسئله از ایشان، به مدینه مشرف شدند. چون امام کاظم(ع) در آن زمان مسافرت بودند، پرسش های خود را به حضرت معصومه(س) که در آن هنگام کودکی بیش نبود تحویل دادند، فردای آن روز برای بار دیگر به منزل امام(ع) رفتند، ولی هنوز امام(ع) از سفر برنگشته بودند، پس به ناچار پرسش های خود را باز خواستند تا در مسافرت بعدی به محضر امام(ع) برسند، غافل از این که حضرت معصومه(س) جواب پرسش ها را نگاشته بودند. وقتی پاسخ ها را دیدند، بسیار خوشحال شدند.
پس از سپاس گزاری فراوان، شهر مدینه را ترک کردند. در این هنگام در بین راه با امام کاظم(ع) مواجه شدند، ماجرای خویش را باز گفتند، وقتی امام(ع) پاسخ پرسش ها را مطالعه کردند، سه بار فرمودند: «ابوها فدا؛۴ پدرش فدایش.»
یکی دیگر از روایاتی که با چند واسطه به حضرت زهرا(س) می رسد این که: «حضرت زهرا(س) فرمودند: «آیا سخن رسول خدا را فراموش کرده اید که در روز عید غدیر فرمودند: هرکس من مولا و رهبر اویم علی هم مولا و رهبر اوست، و نیز به علی فرمود: نسبت تو به من همانند نسبت هارون برادر موسی به موسی(ع) است.»۵ بدین ترتیب، می بینیم که جایگاه علمی و نقل روایت حضرت معصومه(س) بدان سبب که عالمه، محدثه آل طه بود و قدم به جای پای مادرش حضرت فاطمه(س) نهاده همچون او در عرصه علمی، معرفتی، معنوی، زمان شناسی، بصیرت افزایی و... برای اثبات حق می درخشید.
یا این که با چند واسطه از زهرای مرضیه(س) نقل روایت می کند که می فرمود: «پیامبر(ص) در شب معراج به بهشت رفت و بر پرده ای در قصر بهشت دید که نوشته شده است: لاإله إلا الله، مُحمداً رَسوله، عَلیّ ولیّ القوم؛ معبودی جز خدای یکتا نیست، محمدرسول خدا و علی ولی و رهبر مردم است.» و در پرده درگاه قصر دیگری نوشته شده است: «شیعۀ عَلیّ هُم الفائزون؛۶ شیعیان علی رستگارند.» و نیز با چند واسطه از سلسله فواطم یا فاطمیات از رسول خدا(ص) نقل می کند که فرمود: «ألا مَن ماتَ عَلی حُبّ آل مَحمد ماتَ شَهیدا؛۷ آگاه باشید، کسی که با دوستی آل محمد از دنیا برود، شهید از دنیا رفته است.»
ج) جایگاه حضرت معصومه(س) از نگاه امام خمینی(ره)
امام خمینی(ره) که خود میراث دار علمی، معنوی و معرفتی اجداد مکرم شان بوده و عشق و دلدادگی ایشان نسبت به اهل بیت و به ویژه حضرت معصومه(س) زبان زده خاص و عام است و همگان را دعوت به این امر می کردند، چنان که در سخنانی در جمعی از مردم مختلف قم به روشنی به این مطلب اشاره می کند و می فرماید: «قم حرم اهل بیت است، قم مرکز علم است، قم مرکز تقواست، قم مرکز شهادت و شهامت است. از قم علم به جهان صادر شد و می شود و از قم شهادت به همه جا صادر می شود. قم شهری است که در آن ایمان و علم و تقوا پرورش یافته، و از آن وقتی که قم بوده است، قم از زمان ائمه(ع) مورد توجه اسلام بوده است. .. علمایی که در قم من ادراک کردم، کسانی بودند که دنیا نمونه بودند در علم و در تقوا و من امید دارم که ادامه پیدا کند این علم و تقوا... در شهر شما، تا زمان ظهور امام زمان(عج)...» و در فرازی دیگر عشق وصف ناپذیرش را درباره قم می فرماید: «من هرجا باشم قمی هستم و به قم افتخار می کنم دل من پیش قم است و قمی... .»۸
احترام خاصه و متواضعانه امام خمینی به حضرت معصومه(س) به گونه ای بود که با تواضع و خضوع وصف ناپذیری ضریح حضرت را می بوسید و طلب حاجت می کرد و در مدیحه ای «نورین نیرین فاطمه زهرا و فاطمه معصومه علیهماالسلام» سروده اند و تقدیم به ساحت ملکوتی این دو بانوی بزرگوار اسلام کردند.
امام خمینی(ره) در قصیده ای ۴۴بیتی که مقام والای حضرت معصومه را با مقام ملکوتی حضرت زهرا(س) را تطبیق کرده که در بخشی می خوانیم:
نور خدا در رسول اکرم(ص) پیدا
کرد تجلی ز وی به حیدر و صفدر
وز وی تابان شد به حضرت زهرا(س)
اینک ظاهر ز دخت موسی بن جعفر
دختر چون ای دو در مشیمه قدرت
نامـد و نایـد دیگـر هماره مـقـدر
آن یک امواج علم را شد مبدأ
وین یک افواج حلم را شده مصدر
آن یک در عالم جلالت کعبـه وین یک در ملک کبریایی مشعر
لم یلدم بستـه لب وگرنه بگفتم دخت خدایند این دو نور مطهر
آن یک خاک مدینه کرده مزین صفحه قم را نموده این یک انور
خاک قم این کرد از شرافت جنت آب مدینه نموده آن یک کوثر
عرصه قم غیرت بهشت برین است بلکه بهشتش یساولی است برابر
زیبد اگر خاک قم به عرش کند فخر شایـد گر لـوح را بیـابد همـسر
پی نوشت ها:
۱. همان، ص۲۱۵.
۲. همان، ج۲، ص۴۳۲ به نقل از: همان، ص۲۱۵.
۳. منتهی الآمال، ج۲، ص۴۳۲.
۴. اعلام النساء، ص۶۹۲.
۵. الغدیر، ج۱، ص۱۹۷.
۶. بحارالأنوار، ج۶۵، ص۷۲-۷۷.
۷. گنجینه دانشمندان، ج۱، به نقل از: عمر غماری شافعی.
۸. امام خمینی(ره)، صحیفه نور، ج۱۳، ص۲۵۶.
۹. دیوان امام خمینی(ره)، ص۲۵۳-۲۵۷.
نظر شما