به گزارش خبرگزاری حوزه، «همه برای ایران جوان» به عنوان شعار محوری هفته ملی جمعیت در سال جاری انتخاب شده تا تأکیدی باشد بر اهمیت مساله افزایش جمعیت و این که در این رابطه بیش از هر چیز نیازمند همگرایی و وفاق ملی هستیم.

در این میان هر چند به طور جدی معتقدیم که دولت و حاکمیت می بایست بسترهای حمایتی لازم را به نحوی در این خصوص فراهم کند که خانواده ها برای امر فرزندآوری، کمتر دغدغه های معیشتی و مالی داشته باشند، اما با این حال کیست که نداند در دنیای امروز و عصر ارتباطات، رسانه ها تا چه حد در بحث فرهنگ سازی و اطلاع رسانی می توانند نقش آفرین باشند.

گفتمان جامعه باید تغییر پیدا کند

به اعتقاد دکتر معصومه نصیری، مدرس و پژوهشگر رسانه، به منظور ایجاد تغییر در گفتمان جامعه در رابطه با مقوله جمعیت باید از ظرفیت رسانه ها و فعالیت های رسانه ای و ناظر به شبکه های اجتماعی و فضای مجازی، نهایت استفاده را ببریم.

وی همچنین بیان داشت: واقعیت امر آن است که بنابر آمار موجود و مبتنی بر نظر کارشناسان و تحلیل های صورت گرفته، چنانچه در آینده‌ای نزدیک، تحولی در راستای افزایش جمعیت در کشور به وقوع نپیوندد، ما با چالش بزرگی در این زمینه مواجه خواهیم بود.

رسانه ها؛ ابزارهای تحقق اهداف کلان سیاستگذاری

وی افزود: البته در این خصوص باید توجه داشت که رسانه‌ها تک کارکردی و تک ساحتی نیستند و لذا باید در کنار وظایف ذاتی خود به عنوان بازوی مهم به تحقق سیاست‌های کلان کشور نیز کمک کنند که در بحث مهم جمعیت، رسانه ها باید به عنوان ابزارهای تحقق اهداف کلان سیاست گذاری های کشور عمل نمایند تا به تدریج ما شاهد تغییر رویه ها و خروجی های مؤثر باشیم.

کارشناس و پژوهشگر عرصه رسانه همچنین گفت: به موازات راهبردهای کلان در عرصه های گوناگون، سیاست افزایش جمعیت در قالب فرهنگسازی و تغییر گفتمان جامعه، از کاهش جمعیت به افزایش جمعیت باید از سوی رسانه ها به طور جدی پیگیری شود که البته برخی از اهالی رسانه انصافاً در این زمینه دغدغه مند و کنشگر هستند اما نیاز داریم که اهتمام بیشتری از سوی فعالان رسانه ای در این زمینه وجود داشته باشد.

شاخصه مهم در توسعه یافتگی جوامع

وی همچنین با اشاره به این که جمعیت به‌عنوان یکی از شاخص‌های موثر در قدرت و توسعه‌یافتگی جوامع مطرح است، افزود: متاسفانه امروز در کنار برخی بی‌برنامگی‌های اقتصادی، شاهد بازنمایی فرهنگی و رسانه‌ای متناقض و غیرهمسو با سیاست‌های افزایش جمعیت هستیم به نحوی که به جای تلاش برای افزایش جمعیت شاهد تلاش در مسیر معکوس هستیم که این واقعاً نگران کننده است.

نصیری ابراز داشت: علاوه بر برخی سیاست ها در راستای تحدید موالید در کشور، برخی اقدامات فرهنگی ـ اجتماعی موجب تغییر اساسی بینش، نگرش و رفتار خانواده‌ها در زمینه فرزندآوری شده، ضمن آن که بازنمایی و کلیشه‌ رسانه‌ای زن و مادر در تولیدات رسانه‌ای طی این سال‌ها نیز به تحکیم این نگرش یاری رسانده است.

وی گفت: از سوی دیگر در شرایط فعلی، تنوع و تعدد رسانه‌ و محتوای آن موجب شده نگاه برخی زنان به نقش مادری و همسری‌ تغییراتی جدی داشته باشد. هویت مادری امروز با جابه‌جایی ارزش‌ها، خلق هویت‌ها و نقش‌های جدید و ...شرایطی را پدید آورده که برخی زنان، دیگر مادر بودن را هویت مطلوب خود ندانند و به سمت همان هویت‌های جدید برساخته رسانه‌ای گرایش پیدا کنند.

لزوم تبیین رسانه ای شرایط حساس امروز برای مردم

مصطفی گودرزی، روزنامه نگار و مستندساز نیز با اشاره به این که رسانه ها باید شرایط حساس کشور در بحث جمعیت را به درستی برای مردم و خانواده ها تبیین و تشریح کنند، اظهار داشت: با عنایت به اینکه نرخ فرزندآوری در ایران از دهه ۷۰ روند کاهشی داشته و این مساله در طول بیش از دو دهه موجب شکل گیری وضعیت نگران کننده‌ی کنونی شده، لذا برای رفع معضل و به تعبیر درست تر بحران کاهش جمعیت باید از همه ظرفیت های کشور در بازه های زمانی کوتاه مدت و بلند مدت استفاده نمود که طبعاً یکی از مهم ترین ظرفیت ها ناظر به مباحث رسانه ای و فضای مجازی است.

وی همچنین خاطرنشان کرد: فرهنگ‌سازی با هدف دستیابی به جمعیت مطلوب و اصلاح بینش و نگرش مسئولان و مردم نسبت به پیامدهای منفی کاهش باروری، تدوین الگوی سبک زندگی و ترویج آن به خصوص ناظر به فعالیت‌های اجتماعی، آموزشی و اشتغال زنان متناسب با معیارهای اسلامی و هماهنگ با مصالح خانواده به‌منظور ایفای هرچه کامل‌تر نقش مادری و همسری؛ گفتمان‌سازی و ترویج فواید فرزندآوری و تبیین آثار منفی کاهش نرخ باروری از جمله مسایلی است که باید در برنامه ها و سیاست های رسانه ای به طور جدی دنبال شود.

نیازمند اجماع نخبگانی هستیم

این فعال رسانه ای در ادامه با بیان این نکته که یکی از مهم ترین اقدامات راهبردی به منظور ساماندهی چالش های مربوط به جمعیت، تلاش برای تحقق یک اجماع و توافق نخبگانی است، گفت: به هر حال نباید از یاد ببریم که فرهنگ و اقتصاد، از جمله کلان‌متغیرهای مؤثر در الگوی فرزندآوری است و به همین خاطر بنده معتقدم که برای اصلاح سبک زندگی در درجه اول باید به سراغ باورها و نگرش‌ها رفت که این مهم با نقش آفرینی رسانه ها و نخبگان جامعه صورت می پذیرد.

حجت الاسلام سید محمود موسوی حسب، کارشناس حوزوی و پژوهشگر حوزوی نیز با بیان این که حساسیت رسانه ها نسبت به مقوله جمعیت باعث تغییر نگرش مردم در این رابطه می شود، تصریح کرد: چندی پیش از سوی برخی مسئولان این نکته نگران کننده مطرح شد که کشورمان در زمینه فرزندآوری، رتبه ۱۴۳ از بین ۲۰۰ کشور جهان را دارد و این مسأله حقیقتاً برای جامعه اسلامی و شیعی ما که به شدت نیازمند نسل جوان است، توأم با تبعات نامطلوبی است، کما این که در سال های اخیر رهبر معظم انقلاب نیز بارها نسبت به این مساله هشدار داده و البته راهکارهایی را نیز ارایه فرموده اند.

وی همچنین افزود: گرچه شرایط و مسایل اقتصادی در شکل گیری این قضیه بی تأثیر نبوده اما این طور نیست که بگوییم لزوماً مشکلات اقتصادی عامل اصلی تأخیر در ازدواج نسل جوان و به تبع آن کاهش زاد و ولد بوده است، چه آن که بیش از مشکلات اقتصادی و معیشتی، ما گرفتار معضلات فرهنگی در این باره هستیم و لذا برای برون رفت از این وضعیت ناگوار چاره ای جز استفاده از ظرفیت رسانه ها برای آگاهی بخشی به جامعه نداریم.

وی در خاتمه یادآور شد: از رسانه ها انتظار می رود که در این مساله بسیار مهم که با مقوله امنیت کشورمان نیز در ارتباط تنگاتنگ است، با درک حساسیت ها اقدام به تولید مساله کرده و اذهان را متوجه اهمیت بحث کنند و از سوی دیگر مراقب باشند که مسایل حاشیه ای در این زمینه جای متن را نگیرد.

گزارش از: سید محمدمهدی موسوی