به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه از مشهد، حجتالاسلام والمسلمین علی خیاط، مدیر حوزه علمیه خراسان، در دوازدهمین نشست توانمندسازی مدارس علمیه و مراکز تخصصی استان خراسان رضوی، که از سوی این اداره در محل مدرسه علمیه امام علیابنموسیالرضا(علیهالسلام) برگزار شد، با اشاره به نعمت ولایت، بر ضرورت سپاسگزاری از این موهبت عظیم الهی تأکید کرد و گفت: توفیق استمرار بر دینداری و خدمت خالصانه به حوزهها، نیازمند توجه دائمی به نعمت ولایت و عنایات الهی است.
مدیر حوزه علمیه خراسان با تبیین محوریت جلسه، بیان کرد: موضوع اصلی این نشست، هماندیشی و بررسی دقیق راهبردهای اجرایی بیانیه تحولی حوزههای علمیه است؛ بیانیهای که به مناسبت یکصدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم از سوی مقام معظم رهبری منتشر شد.
حجتالاسلام والمسلمین خیاط تصریح کرد: نخستین نکته اساسی آن است که نباید به این بیانیه به دیدِ یک متن عادی یا ابلاغیه معمولی نگریسته شود؛ زیرا این بیانیه حاصل عمر، تجربه و دغدغهمندی شخصیتی بیبدیل در عصر حاضر است.
عضو شورای عالی حوزه علمیه خراسان افزود: جایگاه صدور این پیام بهگونهای است که در طول هفتاد سال، معظمله بخش عمده زندگی خود را صرف خدمترسانی به حوزههای علمیه، تربیت، مدیریت و راهبری ساحت علم و دین کردهاند.
عظمت پیام و نقش راهبردی شخصیت صادرکننده بیانیه
وی با اشاره به تفاوت عمیق پیام ایشان با سایر پیامهای رایج، اظهار داشت: مقام معظم رهبری، از نخستین روزهای نوجوانی و ورود به حوزه، همواره با دغدغه، تعهد و نگاه راهبردی مسیر تعالی علمی، معنوی و اجتماعی حوزهها را پیگیری نمودهاند؛ ایشان افزون بر فعالیت علمی و تدریس، بهعنوان رهبری دلسوز و مدیر کلان نظام، تجربهای کمنظیر در شناخت فرصتها، تهدیدها، دوست و دشمن دارند.
وی تأکید کرد: صدور این بیانیه در چنین جایگاهی و از سوی شخصیتی با این وسعت نگاه، پیامآور عمق و عظمت ویژهای است که باید بهدور از هرگونه غفلت یا سطحینگری، نسبت به آن برخورد شود.
شرایط حساس امروز، مسئولیت مضاعف حوزه و تأکید بر رسالت جهانی
مدیر حوزه علمیه خراسان با بررسی روند تحولات داخلی و بینالمللی، گفت: صدور بیانیه در یکی از حساسترین مقاطع تاریخی کشور و جهان اسلام رخ داد؛ مقطعی که جمهوری اسلامی ایران، حوزه علمیه و مکتب اهلبیت(علیهمالسلام) با تحولات جهانی و مسئولیتهای بزرگ مواجه هستند.
وی با تأکید بر اینکه غفلت از پیامها و وظایف اساسی، میتواند ما را از رسالت اصلی انقلاب اسلامی و تأثیر جهانی آن بازدارد، خاطرنشان کرد: امروز رشد و بالندگی مکتب تشیع و اسلام ناب محمدی، مرهون انقلاب اسلامی است؛ وظیفه خطیر حوزههای علمیه در تبیین، دفاع و ترویج این پیام الهی بیش از هر زمانی برجسته است.
عصاره تجربیات رهبری و مستندسازی بیانیه
وی افزود: رهبر فرزانه انقلاب از دوره نوجوانی تا مراحل بالای اداری و ریاست جمهوری و در جایگاه رهبری، همواره نگاه ویژهای نسبت به مسائل حوزهها وجود داشته و بیانیه اخیر، جمعبندی و عصاره این تجربیات ارزشمند است.
ایشان با اشاره به مسئولیت سنگین مدیریت حوزهها بیان کرد: بیانیه تحولی حوزه نهتنها راهبردها، بلکه دغدغهها، اهداف و راهکارهای تحقق تحولات مورد نیاز حوزه را منعکس میسازد و مسئولیت مدیران و متولیان را افزون میکند.
حجتالاسلام والمسلمین خیاط تصریح کرد: این نشست با حضور مدیران مدارس و مراکز تخصصی، بستری برای تبادل تجربیات، هماندیشی و عزم جدی در راستای تحقق منویات مقام معظم رهبری و حرکت حوزههای علمیه در مسیر تعالی و پیشرفت فراهم ساخت.
اهمیت جدی گرفتن و اجرای عملی بیانیه
وی با تصریح بر اهمیت ویژه بیانیه صادرشده از سوی معظمله بیان داشت: این بیانیه بسیار مهم است و حوزههای علمیه باید نسبت به آن کاملاً هوشیار و جدی باشند؛ چرا که چنین بیانیههایی به ندرت صادر میشود و اگر عزم جدی و تلاش واقعی برای اجرای مفاد آن نباشد، ممکن است به سرنوشت برخی بیانات سالهای گذشته دچار شود و صرفاً به ذکر و یادبود و تعارفات بسنده گردد که مطمئناً آسیبهای جبرانناپذیری را به همراه خواهد داشت.
ضرورت مطالعات مجدد، تدبر عمیق و مباحثه میان طلاب
مدیر حوزه علمیه خراسان بر لزوم توجه عمیق و مطالعات دقیق پیرامون بیانیه تاکید کرد و گفت: اساتید حوزه باید وقت کافی صرف خواندن، تدبر و استخراج مبانی بیانیه نموده و آن را به مباحثه در میان طلاب قرار دهند تا همه اقشار حوزه با این مسئله درگیر شوند، لذا هر لحظه خارج از سایر امور، ذهنمان باید معطوف به بررسی و راهکارهای اجرایی بیانیه باشد.
تدوین برنامه عملیاتی و ضرورت مشارکت همگانی
حجتالاسلاموالمسلمین خیاط افزود: ما در مرکز مدیریت حوزه وظیفه داریم تمامی نظرات و راهکارها را جمعبندی و برنامهای تهیه کنیم که قابلیت اجرایی شدن داشته باشد؛ اما صددرصد این امر نیازمند مشارکت و هماندیشی جمعی است و همه افراد باید خود را مسئول بدانند و نظرات خود را برای اجرای بهتر ارائه دهند.
وی ادامه داد: گام نخست، خوانش و مطالعه بیانیه است و از همه دوستان درخواست داریم هر دیدگاهی دارند مطرح کنند تا بتوانیم ارزیابی دقیقی داشته باشیم.
تجربه عملی حوزه علمیه خراسان در راهبری برنامههای مطالعاتی
مدیر حوزه علمیه خراسان بیان داشت: طی سالهای گذشته، این حوزه نسبت به رهنمودهای مقام معظم رهبری بیتفاوت نبوده و با تشکیل جلسات و مطالعاتی مستمر، موفق شده است راهبردهای علمی و برنامههایی ارزشمند را تدوین و به اجرا بگذارد.
حجتالاسلام والمسلمین خیاط گفت: برنامه راهبردی حوزه علمیه خراسان حاصل سالها مطالعه و تلاش جمعی دوستان بوده که نهایتاً در تابستان سال ۱۴۰۲ به محضر رهبر معظم انقلاب ارائه شد و مورد رضایت و تاکید ایشان قرار گرفت.
عضو شورای عالی حوزه علمیه خراسان با تاکید مجدد بر اجرایی شدن برنامهها تصریح کرد: رهبر معظم انقلاب اذعان داشتهاند که تهیه برنامه بسیار مهم است اما مهمتر از آن، اجرای خوب و عملیاتی آن در بستر حوزههای علمیه است.
وی افزود: باید علاوه بر تدوین برنامههای کلان، به نکات و مسائل فوری نیز توجه خاص داشته باشیم و نسبت به اجرایی کردن آنها در قالب برنامههای اجرایی و کوتاهمدت اقدام کنیم.
تدوین برنامه سهساله و استخراج راهکارهای اجرایی
حجتالاسلام والمسلمین خیاط با اشاره به تدوین برنامه سهساله اظهار داشت: ما نیازمند آن هستیم که با توجه به بیانیه اخیر، راهکارهای موجود را به شکلی استخراج کنیم که قابل اجرا باشد و دوستانی که در میدان اجرا هستند، نظرات و تجارب عملی خود را در اختیار مدیریت قرار دهند؛ زیرا نیروهای میدانی بیش از دیگران با جزئیات اجرایی آشنا هستند.
اهتمام به توسعه مهارتهای تبلیغی و مقوله تبیین
مدیر حوزه علمیه خراسان با اشاره به تاکید ویژه رهبر معظم انقلاب بر مسئله تبیین، گفت: یکی از نکات کلیدی مورد تاکید معظمله، توجه به مهارتهای تبلیغی و تبدیل تبیین به اولویت اول حوزه است، اگر حوزه نتواند رسالت تبیینی خود را بهدرستی ایفا کند، هرگز نمیتواند در اقناع افکار عمومی موفق باشد، لذا طلاب و اساتید باید با زمانشناسی دقیق و توجه به اقتضائات روز، نسبت به وظایف خود آگاه باشند و واکنش مناسبی داشته باشند.
الگوبرداری از سیره عملی رهبر انقلاب در موقعیتهای حساس
حجتالاسلاموالمسلمین خیاط اظهار داشت: رهبر معظم انقلاب در سالهای طولانی تدریس و حضور خود همواره نشان دادهاند که در موقعیتهای حساس با تصمیمهای ابتکاری و اقدامات ویژه، مسیر تحول را هموار میکنند. این رفتار الگویی برای همه مدیران و دستاندرکاران حوزه است تا در شرایط فعلی نیز با تأسی به ایشان، قدمهای موثر و عملی در مسیر اجرای رهنمودها بردارند.
ضرورت ارتقای مهارتهای تبلیغی طلاب متناسب با شرایط روز
حجتالاسلاموالمسلمین خیاط، با اشاره به اهمیت تحول در شیوههای تبلیغی حوزههای علمیه، تصریح کرد: شرایط کنونی اقتضا میکند تا مهارتهای تبلیغی طلاب متناسب با تحولات و نیازهای روز جامعه اسلامی توسعه یابد. تبلیغ سنتی که مبتنی بر منبر و روشهای مرسوم گذشته بوده است، برای امروز کافی نیست و میدان تبیین و تبلیغ در وضعیت جدید تفاوت اساسی پیدا کرده است.
وی افزود: لازم است با طراحی و اجرای برنامههای توانمندسازی طلاب در عرصه تبلیغ، شیوههای نوین انتقال مفاهیم دینی و پاسخ به شبهات را بهصورت هدفمند دنبال کنیم. صرف تأکید بر اهمیت تبلیغ یا بیان کلیشهای مسائل، کمکی به حل مشکلات نخواهد کرد. باید راهکارهای عملی و مؤثر در این خصوص ارائه و برنامهریزی دقیقی صورت گیرد.
تهذیب نفس و اخلاق، شرط قوام حوزههای علمیه
حجتالاسلاموالمسلمین خیاط با بیان اینکه تهذیب نفس و تقویت اخلاق در میان طلاب و مدرسین یک ضرورت انکارناپذیر است، تصریح کرد: حوزه علمیه بدون تهذیب و اخلاق معنویتآفرین، هیچ فایدهای نخواهد داشت و کارآمدی خود را از دست خواهد داد. اگر حوزه علمیه توفیق در تربیت انسانهای مهذب و متخلق نداشته باشد، نتیجه آن تربیت شخصیتی خواهد بود که تأثیرگذاری مطلوب را از دست میدهد.
وی با اشاره به سابقه اثرگذاری عالمان دینی بهواسطه ویژگیهای اخلاقی و معنوی آنان تصریح کرد: تجربه تاریخی نشان میدهد که تأثیر علمای دین در همه مقاطع، ناشی از کیفیت اخلاقی آنان بوده است و مردم، به صاحبان اخلاق و عرفان بیشتر توجه میکنند.
تبیین جایگاه فقه در پاسخگویی به نیازهای نوپدید جامعه اسلامی
حجتالاسلاموالمسلمین خیاط با اشاره به نقش حیاتی فقه در پاسخگویی به نیازهای روز جامعه اسلامی خاطرنشان کرد: فقها در طول تاریخ همواره به رفع مسائل فردی و خانوادگی مردم پرداختهاند و برای رفع نیازهای جدید، اندیشه و اجتهاد ورزیدهاند؛ اما با شکلگیری نظام اسلامی، توقع از حوزه علمیه اکنون متفاوت شده است.
وی افزود: لازم است حوزه علمیه، نظامهای تربیتی، اقتصادی و سیاسی مناسبی متناسب با نیاز جامعه اسلامی به مسئولان پیشنهاد دهد. امروزه دیگر صرف مطالبهگری یا انتقاد کفایت نمیکند و باید حوزه علمیه با ارائه طرحهای جامع، مسئولیت خود را در قبال نظام اسلامی ایفا کند.
مدیر حوزه علمیه خراسان در ادامه با بیان اینکه جامعه به نظام تربیتی، اقتصادی و سیاسی اسلامی نیازمند است، اظهار داشت: همانطور که برخی از اشکالات موجود در کشور ناشی از فقدان نظامهای کارآمد است، حوزه علمیه باید در این زمینه پا پیش بگذارد و با ارائه مدلهای موفق، حل مسائل را تسهیل کند.
لزوم بهروز بودن حوزههای علمیه و هماهنگی با تحولات جامعه و جهان
حجتالاسلاموالمسلمین خیاط با اشاره به اهمیت بهروز بودن حوزههای علمیه اعلام داشت: اگر حوزهها از زمانه خود عقب بمانند، ناگزیر دچار انزوا یا ناکارآمدی خواهند شد، بنابراین راهکارهای هماهنگی حوزه با تحولات جامعه و جهان، توجه همزمان به تحصیل عمیق علوم دینی و آشنایی با تحولات و واقعیتهای روز است، چراکه افراط در کنار گذاشتن درسهای حوزوی یا اکتفا به مطالعات معاصر آسیبزا خواهد بود.
وی تصریح کرد: طلبهها باید تعلیم و تحصیل عمیق علوم دینی را جدی بگیرند و همزمان تحولات بیرونی را بشناسند تا پاسخگوی نیاز جامعه و جهان امروز باشند و نقش فعال خود را در این عرصه ایفا نمایند.
اهمیت ارتباط حوزههای علمیه با مردم و نقش آن در تربیت اجتماعی طلاب
حجتالاسلاموالمسلمین خیاط، با تأکید بر این موضوع که حوزههای علمیه همواره مردمی و مردمپایه بودهاند، خاطرنشان کرد: این ارتباط با مردم ریشه در قدیم الایام دارد و بقای حوزههای علمیه در دورههایی که نه حکومتها و نه حتی مردم همراه آنها نبودند، به همین ارتباط مردمی بازمیگردد.
وی با بیان اینکه اگر حوزههای علمیه توانستهاند تا به امروز تداوم داشته باشند، بهدلیل ارتباط مداوم با مردم و مشارکت در امور آنان بوده است،گفت: خوشبختانه این روحیه مردمی امروز نیز در بین طلاب جوان ما وجود دارد و میبینیم که گروههای متعددی از طلاب با حضور در میان مردم، زحمت میکشند و با مشکلات و گرفتاریهای مردم آشنا میشوند و تلاش میکنند تا در حل این مشکلات نقشآفرینی کنند. آثار و برکات این ارتباط اجتماعی نسبت به گذشته نیز حفظ شده و موجب پویایی تربیت اجتماعی در حوزهها شده است.
تأثیر باز بودن فضای مدارس علمیه بر ارتقاء تعامل اجتماعی
حجتالاسلام والمسلمین خیاط با بیان اینکه باز بودن فضای مدارس علمیه بهویژه در مناسبتها و مراسم مذهبی و ملی زمینه ارتباط بیشتری را میان حوزویان و مردم ایجاد میکند، افزود: طلاب با حضور فعال در این برنامهها، ضمن تعامل با مردم، فرصت مییابند تا خدمترسانی به جامعه را تمرین کنند و باید افرادی که مسئول برگزاری این برنامهها هستند، گزارشدهی دقیقی از آثار و پیامدهای مثبت آن ارائه دهند؛ چرا که بسیاری از مشکلات و کمبودها به برکت همین ارتباط مردمی برطرف شده است.
خوشبینی به نسل جوان و ضرورت بازتعریف راهکارهای ارتباطگیری
حجتالاسلاموالمسلمین خیاط در ادامه ضمن اشاره به تأکید رهبر معظم انقلاب مبنی بر خوشبینی به نسل جوان بیان کرد: این تصور غلط است که نسل جدید از دین فاصله گرفته است، زیرا ارتباط نزدیک با آنها نشان میدهد که دغدغهمند و دارای نقطهنظرات خاص خود هستند و نیاز به زبان ارتباط جدیدی دارند. هرگاه با آنها گفتوگو و تعامل صورت گیرد، مشخص میشود بخش اعظم آنها دیندار و متعهد هستند؛ اما حوزههای علمیه باید نحوه ارتباط مؤثر با این نسل را پیدا کرده و تقویت کنند.
لزوم توجه به دغدغههای مردم متدین و نقش روحانیت در مشکلات اجتماعی
مدیر حوزه علمیه خراسان تصریح کرد: بدنه اجتماعی جامعه متدین امروز با مشکلات و فشارهای زیادی مواجه است و روحانیون نباید تصور کنند اعتراض یا گلایههای مردم به معنای دوری آنان از دین و روحانیت است، بلکه بسیاری از این رفتارها به دلیل گرفتاریها و مشکلات اقتصادی و اجتماعی موجود در جامعه است.
ضرورت راهکارهای عملی برای تقویت ارتباط روحانیت با مردم
وی با تأکید بر اینکه روحانیت باید راهکارهای عملی برای ارتباط و تقویت این رابطه با مردم ارائه کند، افزود: حضور فعال و مؤثر طلاب در میان مردم و تلاش برای رفع مشکلات آنان باید تداوم یابد و هرگونه موفقیت در این زمینه، احترام و توجه بیشتری نسبت به حوزه را در پی خواهد داشت، چنانکه نمونه آشکار آن را در بحران کرونا شاهد بودیم که طلاب با فعالیتهای جهادی خود نقشآفرینی کردند و خانوادهها از این حضور استقبال کردند.
اهمیت تقویت حرکتهای جمعی و زهد و قناعت در حوزه
حجتالاسلام والمسلمین خیاط خاطرنشان کرد: این حرکتهای اجتماعی نباید مختص گروهی خاص از روحانیون باشد، بلکه همه جامعه روحانیت میتوانند و باید در قالب حرکتهای جمعی، ارتباط اجتماعی خود را با مردم تقویت کنند. تقویت قناعت و سادهزیستی که همواره جزء ویژگیهای اصیل روحانیت و مردم متدین بوده، باید همچنان مورد توجه قرار گیرد.
لزوم حفظ سنتهای اصیل حوزه و نقش قناعت در زندگی طلبگی
مدیر حوزه علمیه خراسان با اشاره به سنتهای قدیمی حوزه و تأکید بر قناعت و سادهزیستی، بیان داشت: بسیاری از بزرگان و علمای سابق حوزه با کمترین داشتهها زندگی میکردند و با همین روحیه، محبت و ارتباط صمیمی میان مردم و طلاب برقرار بود. امروز نیز این روحیه باید میان طلاب تقویت شود تا بتواند ثمرات مثبت آن در زندگی جمعی و فردی دیده شود.
تأکید بر تأمین حداقلهای معیشتی و ارتقاء نقش اجتماعی طلاب
وی تصریح کرد: مسئولیتها و وظایفی جهت تأمین حداقلهای معیشتی برای طلاب بر عهده نهادهای ذیربط قرار دارد و بدیهی است که تلاشهایی در این زمینه صورت گرفته و باید ادامه داشته باشد. با این حال، اگر راهکارهای اجتماعی در بستر حوزه تقویت شود، بسیاری از مشکلات معیشتی نیز حل خواهد شد و این امر نیازمند مشارکت همگانی و رجوع به روحیه زهد، تقوا و قناعت است.
حجتالاسلام والمسلمین خیاط یادآور شد: امروز طلاب و روحانیون نیز مانند سایر اقشار جامعه با مشکلات عدیدهای مواجهاند و لازم است با همکاری و تکیه بر ارزشها و سنتهای اصیل حوزه، مسیر رشد و تعالی اجتماعی و دینی ادامه یابد.
مدیر حوزه علمیه خراسان افزود: نظام تربیت در حوزه باید به گونهای باشد که استقلال و هویت حوزه را حفظ کند. سابق بر این نیز ارزیابیهایی نسبت به سطح علمی افراد وجود داشته و برای هر سطحی روشهای ویژه پیشبینی میشد، که البته این رویهها در همه حوزهها مرسوم نبوده است ولی نباید فراموش کرد که ارزیابی همواره انجام میشده است.
لزوم شناسایی فارغالتحصیلان حوزه در سطح جهانی
وی با تاکید بر اینکه امروز باید فارغالتحصیلان حوزه علمیه در سطح بینالمللی شناخته شوند، تصریح کرد: نیازمندیم که نوعی استقلال علمی و هویتی برای فارغالتحصیلان ایجاد کنیم تا به عنوان یک کارشناس دینی در دنیا شناخته شوند و نه اینکه ارزشمندی آنها وابسته به مدرک دانشگاهی یا موارد مشابه باشد، بلکه ارزش و اعتبار از درون خود حوزه نشأت گیرد.
پیشنهادات برای اصلاح ساختار و نظام رتبهبندی
حجتالاسلاموالمسلمین خیاط خاطرنشان کرد: پیشنهاداتی در مورد بهبود ساختار و نظام رتبهبندی حوزه مطرح شده و تصمیمهایی نیز اتخاذ شده است، اما به یک طرح پختهتر و کاملتر نیازمندیم تا نظامی پویا و ارتقاءیافته را به جامعه علمی معرفی کنیم. نظام جامع رتبهبندی هم یکی از نکات مهم و اساسی در این خصوص است.
بررسی کوتاهسازی دوره تحصیلی در حوزه علمیه
وی در بخش دیگری از سخنان خود خاطرنشان کرد: موضوع کوتاهسازی دوره تحصیلی از مواردی است که نباید در آن شتابزده عمل کرد. ما نباید صرفا به دلیل رفع یک مشکل، دوره تحصیل را کوتاه کنیم و نه از ترس آسیب دیدن، هیچ اقدامی انجام دهیم. بلکه باید در یک فضای خردمندانه و با تأمل، نظام جدید و مناسبی را طراحی و پیشنهاد کنیم که پاسخگوی نیازهای روز باشد.
تجربهپذیری و کسب توانایی در مواجهه با متون عربی
حجتالاسلام والمسلمین خیاط تصریح کرد: طلبه باید پس از گذراندن دو یا سه سال نخست طلبگی، توان مواجهه با متون روایی و عربی را پیدا کند و این توانی است که باید به شکلی منسجم تقویت شود. البته این مهم، صرفا در قالب خواندن یک یا دو کتاب رسمی حاصل نمیشود، بلکه لازم است تنوع و شیوههای آموزشی بهکارگرفته شود.
ضرورت پرهیز از افت تحصیلی و سادهسازی افراطی نظام آموزشی
عضو شورای عالی حوزه علمیه خراسان گفت: قطعاً کوتاهسازی دوره آموزش نباید منجر به سادهسازی افراطی، بیمحتوایی و سطحی کردن نظام آموزشی حوزه شود، چراکه هدف، آموزش اصولی و عمیق است. به صرف کوتاه کردن دوره نباید به نظام سطحی و بیمحتوا برسیم و باید توجه داشت که جامعه و رهبر معظم انقلاب اسلامی انتظارات جدی و ویژهای از حوزههای علمیه دارند.
تاکید بر جامعیت، کارآمدی و عمیق بودن برنامه آموزشی
وی، راهکار اصلی را در جامعیت دانش، بینش، توانایی و تسلط دانست و بیان داشت: باید بتوان میان این موارد جامعیت ایجاد نمود، دوره ابتدایی تحصیل حوزه (اعم از عمومی یا سطح یک) را میتوان کوتاهتر نمود تا طلبه سریعتر وارد عرصههای بعدی شود و سپس در دورههای تخصصیتر، بر اساس اهداف آموزشی، عمق لازم فراهم شود.
لزوم بازنگری و ارائه پیشنهادات اصلاحی بر اساس اجماع نخبگان
مدیر حوزه علمیه خراسان در پایان با دعوت به بازخوانی بیانیهها و طرح نقدهای سازنده تاکید کرد: انتظار داریم شما عزیزان با دقت، پیشنهاد و راهکارهای مؤثری ارائه دهید تا از مجموع این راهکارها گام مثبت و اثرگذاری در جهت تحقق فرمایشات مقام معظم رهبری برداشته شود. امیدوارم این جلسه برای همگان الهامبخش بوده و برکات آن شامل حال جامعه علمی شود.
نظر شما