حجتالاسلام والمسلمین احد گوهری، پژوهشگر و استاد حوزه علمیه خراسان، در حاشیه دوره تقریرنویسی درس خارج این حوزه در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه در مشهد، اهمیت تبیین ابعاد متفاوت و دستاوردهای راهبردی این دوره را مورد بحث قرار داد و تأکید کرد: دوره تقریرنویسی، یکی از ضرورتهای اجتنابناپذیر نظام آموزشی حوزه علمیه است که متأسفانه تاکنون به شکل منسجم و هدفمند در برنامههای سطوح عالی حوزه نهادینه نشده است. این دورهها باید به عنوان بخشی جداییناپذیر از فرآیند ارتقای مهارتهای علمی و پژوهشی طلاب، در دستور کار دائمی مدارس علمیه قرار گیرد.
وی با اشاره به خلأهای موجود در زمینه توانمندسازی طلاب برای بیان علمی و مکتوب آموزهها افزود: آنچه امروز به صورت جدی محسوس است، کمبود آموزشهای روشمند در زمینه نگارش علمی و انتقال دقیق مفاهیم در قالب متون علمی است. بیشتر طلاب ما، اگرچه در عرصههای تبلیغ، تدریس و حتی پژوهش، توفیقات قابل توجهی کسب میکنند، اما در عرصه نویسندگی تخصصی و ارائه مکتوبات علمی اعم از کتاب، تقریر یا مقاله، با ضعف مهارتی جدی مواجهاند؛ موضوعی که ضرورت برگزاری چنین دورههایی را دوچندان میکند.
حجتالاسلام والمسلمین گوهری، با اشاره به اهمیت نهادینهسازی دورههای آموزشی تقریرنویسی در حوزه، تصریح کرد: این دورهها فرصتی است تا آرای اساتید و محتوای شفاهی کلاسهای حوزه که در صورت عدم ثبت و تدوین علمی، در طول تاریخ ممکن است به فراموشی سپرده شود، مکتوب شده و به عنوان میراث علمی برای نسلهای آینده حفظ و منتقل گردد. مهارت تقریرنویسی ـ برخلاف سبکهای ناپایدار املانویسی سنتی ـ مبتنی بر مراجعه مستمر طلبه به منابع و آدرسیابی دقیق اقوال است؛ جایی که مقرر باید علاوه بر نقل اقوال، اصل منابع را شناسایی و در روند پژوهش نقادانه و تحلیلی در متون علمی مشارکت کند.
این استاد حوزه علمیه افزود: شیوه آموزشی تقریرنویسی که امروزه در مدارس علمیه دنبال میشود، با رویکرد سنتی املایی تفاوت آشکار دارد؛ زیرا در این روش، طلبه صرفاً به نقل مطالب شفاهی بسنده نمیکند، بلکه میبایست با مراجعه به منابع مختلف، دیدگاههای گوناگون را استخراج کند، روایات مرتبط را جستجو کند، و حتی نسبت به صحت و سقم اقوال نقل شده توسط استاد یا سایر منابع داوری نقادانه داشته باشد. این رویه، قدرت تحلیل انتقادی، مقایسه آرای فقهی و اصولی، و زمینه ارجاع اقوال به مبانی استدلالی را در طلاب به نحو چشمگیری تقویت میکند.
وی ادامه داد: طبیعتاً در امتداد این روند آموزشی و پژوهشی، طلبه نه تنها در آینده نزدیک به جایگاه استنباط و اجتهاد خواهد رسید، بلکه قدرت ارائه دلیل مستند، شناسایی منابع پایه، و حتی توانایی تدریس مستقل را نیز به دست خواهد آورد. افزون بر این، مهارت استخراج مقاله و نگارش رسالههای پژوهشی در ابعاد مختلف علمی نیز از همین پایه شکل میگیرد و ارتقا مییابد. اما اگر طلبه فقط شنونده منفعل دروس باشد و خود را به دریافت صرف معارف محدود کند، این دانش برای خودش ماندگاری نخواهد داشت؛ برای نسل آینده هم میراثی باقی نخواهد ماند و امکان اضافهشدن و بسط آموختهها از میان خواهد رفت.
حجتالاسلام والمسلمین گوهری، با بیان اینکه تقریرنویسی، جنبشی راهبردی و ضرورت حیاتی نظام آموزشی حوزه است، اظهار داشت: درخواست جدی بنده آن است که این قبیل دورههای آموزشی محدود به رویدادهای سالانه یا مقطعی نشود و در ماههای متوالی و مدارس گوناگون به صورت هدفمند و برنامهریزیشده برگزار شود تا فرصت بهرهمندی برای همه طلاب و حتی استادان، متناسب با شرایط مختلف زمانی و برنامههای آموزشیشان فراهم گردد. اینچنین، حتی طلبهای که به صورت عمیقتر مایل است چندبار در این دورهها شرکت کند، امکان تسلط کامل بر مبانی و شیوههای تقریرنویسی را خواهد یافت.
وی ضمن ارجگذاری به تلاش اساتید و برگزارکنندگان این برنامهها، تأکید کرد: امیدواریم این نهضت آموزشی با اهتمام مدیران، اساتید و پژوهشگران حوزه تداوم یابد تا بسترهای لازم برای تربیت طلاب اندیشمند و نویسندگان و پژوهشگران متعهد و مسلط به علوم حوزوی فراهم شود و حوزه علمیه خراسان بتواند در زمینه تولید محتوا، نظاممندترین نمونه تربیت علمی را در عرصه ملی و بینالمللی ارائه دهد.
حجتالاسلام والمسلمین گوهری در پایان، با استمداد از عنایات الهی و توسل به برکت اهل بیت(علیهمالسلام)، خاطرنشان کرد: امید است با استمرار و تقویت جدی آموزش مهارتهای تقریرنویسی در حوزه، شاهد شکوفایی نسل جدیدی از دانشپژوهان عمیق، تحلیلگر و صاحبقلم باشیم که بتوانند میراث اجتهاد و علوم اسلامی را بهدرستی برای آیندگان تثبیت و تبیین کنند.
نظر شما