چگونه سوره فتح بشارت الهی به پیروزی‌های گذشته و آینده است؟

به گزارش خبرگزاری حوزه، در روزهای سرنوشت‌ساز کنونی که امت اسلامی شاهد صحنه‌های حماسه‌آفرین مقاومت در برابر ظلم و تجاوز است، بازخوانی مفاهیم قرآنی مرتبط با نصرت الهی و وعده‌های پیروزی، بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته است. سوره‌های فتح و نصر به عنوان دو سوره‌ای که پیام‌آور بشارت‌های الهی در زمینه فتوحات و پیروزی‌های مؤمنان هستند، می‌توانند چراغ راه جبهه مقاومت در این برهه حساس باشند.

در پی توصیه‌های اخیر مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) درباره مداومت بر تلاوت سوره‌های فتح و نصر، دعای توسل و صحیفه سجادیه برای پیشرفت و پیروزی جبهه مقاومت حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی رستم نژاد پژوهشگر و کارشناس علوم قرآن و حدیث در این مصاحبه به تبیین جایگاه و پیام‌های سوره‌ فتح در شرایط کنونی می‌پردازد و نقش آن‌ را در تقویت روحیه امت اسلامی تحلیل می‌کند.

ضمن تشکر صمیمانه از حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی رستم نژاد بابت فرصتی که در اختیار رسانه رسمی حوزه‌های علمیه قرار داده است، در ادامه متن تحلیل سوره فتح، تقدیم حضور مخاطبین فرهیخته می‌گردد.

بسم الله الرحمن الرحیم

سوره فتح، به اعتقاد اکثر مفسران شیعه و اهل سنت، در سال ششم هجری و در پی ماجرای صلح حدیبیه نازل شده است.

علامه طباطبایی (رضوان الله علیه) اشاره می‌کند که محتوای این سوره به‌روشنی با رویداد صلح حدیبیه همخوانی و سازگاری دارد. به‌گونه‌ای که مضامین و پیام‌های سوره تنها با این واقعه قابل تطبیق است. همچنین، روایات متعددی از صدر اسلام نقل شده که گواهی می‌دهند این سوره در همان سال وقوع صلح حدیبیه و پس از آن نازل گردید.

سوره فتح با عبارت «إِنَّا فَتَحْنَا لَکَ فَتْحًا مُبِینًا» آغاز می‌شود که خبر از یک پیروزی آشکار و گشایش بزرگ می‌دهد. محتوای این سوره هم به مسلمانان می‌پردازد و هم به منافقانی که از صلح حدیبیه تخلف کردند و علاوه بر این، به فتحی در آینده نیز اشاره دارد؛ یعنی هم فتحی که در همان زمان رخ داده (صلح حدیبیه) و هم فتح‌های آینده را در برمی‌گیرد.

تعبیر «فَتْحًا قَرِیبًا» در همین سوره آمده، که نشان‌دهنده وعده پیروزی‌های نزدیک است.

پس محتوای این سوره با بحث فتح و ظفر و گشایش و فرج فتحی که تفاوت افتاده پ فتح هایی که در پیش است اشاره دارد.

برخی احتمال می‌دهند این اشاره به فتح مکه باشد، چرا که دو سال پس از نزول این سوره، فتح مکه محقق شد. در واقع، صلح حدیبیه را می‌توان زمینه‌ساز فتح مکه دانست، زیرا اگر این صلح صورت نمی‌گرفت، احتمالاً فتح مکه نیز اتفاق نمی‌افتاد. بنابراین، سوره فتح هم به پیروزی‌های گذشته و هم به گشایش‌های آینده اشاره دارد و پیوندی ناگسستنی با رویدادهای تاریخی آن دوران، به ویژه صلح حدیبیه و فتح مکه، برقرار می‌کند.

خلاصه کلام اینکه سوره فتح هم به فتح تحقق یافته (صلح حدیبیه) و هم به فتح آینده (مانند فتح مکه) اشاره دارد. این سوره همزمان به نزول سکینه بر مؤمنین، بیعت رضوان (که حداقل دو بار واژه "بیعت" در آن آمده) و همچنین سیمای پیامبر(ص) و اصحاب ایشان می‌پردازد.

جالب اینکه در روایات آمده برخی آیات این سوره، مانند آیه "إِنَّا فَتَحْنَا لَکَ فَتْحًا مُّبِینًا"، از محبوب‌ترین آیات نزد پیامبر(ص) بوده است. محتوای این سوره به‌گونه‌ای است که با شرایط امروز ما نیز همخوانی دارد؛ همانگونه که مسلمانان آن دوران با حوادث پیش‌بینی‌نشده و شرایط بحرانی مواجه بودند و نیاز به تثبیت ایمان از طریق بیعت و وعده‌های الهی داشتند، امروز نیز جامعه اسلامی با چالش‌های مشابهی روبروست.

سوره فتح با تأکید بر وعده‌های قطعی خداوند، ثبات قدم مؤمنان و پیروزی‌های آینده، پیام‌هایی کاملاً هماهنگ با شرایط کنونی جامعه اسلامی دارد و نشان می‌دهد که سنت‌های الهی در مواجهه با بحران‌ها همواره ثابت و قابل تطبیق با شرایط مختلف تاریخی است.

خلاصه کلام اینکه تلاوت سوره فتح همواره سفارش شده است، چراکه این سوره مایه چشم‌روشنی و بشارت‌دهنده است. این سوره هم به فتح محقق‌شده (مانند صلح حدیبیه) اشاره دارد و هم به فتح‌های آینده و مورد انتظار بشارت می‌دهد. به تعبیری، این سوره بین الفتحین است که هم امید به آینده را زنده نگه می‌دارد و هم از فتح‌های نزدیک سخن می‌گوید.

بنابراین خواندن این سوره در شرایط کنونی بسیار مناسب است؛ هم برای فتح‌هایی که بحمدالله محقق شده و هم برای فتح‌های آینده که ان‌شاءالله به نابودی کامل رژیم صهیونیستی منجر خواهد شد.

سوره بعدی که نازل شده، سوره نصر است که در آن نه‌تنها عبارت «نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ» آمده، بلکه به فتح مطلق اشاره دارد: «إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ وَرَأَیْتَ النَّاسَ یَدْخُلُونَ فِی دِینِ اللَّهِ أَفْوَاجًا ،فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ وَاسْتَغْفِرْهُ إِنَّهُ کَانَ تَوَّابًا».

ما باید به آن فتح مطلق برسیم؛ فتحی که با ورود مردم فوج‌فوج به دین خدا محقق می‌شود و به تسبیح و حمد پروردگار می‌انجامد. تا رسیدن به آن مقام والا، تلاوت سوره فتح همچنان مورد تأکید است و ان‌شاءالله دستگیر ما خواهد بود تا به آن فتح مطلق و نصرالله مطلق الهی برسیم.

این سوره ما را به آن پیروزی نهایی و کاملی که وعده داده شده است، امیدوار می‌کند.