به گزارش خبرگزاری حوزه، نهاد نماز جمعه و جایگاه امام جمعه در منظومه فکری شیعه، پیوندی عمیق با هدایتگری ولایی دارد که بازخوانی کارکردهای آن در بستر تحولات اجتماعی امروز، ضرورتی راهبردی است.
در اندیشه سیاسی شیعه و بهویژه در نظام مبتنی بر ولایت فقیه، نماز جمعه و منصب امام جمعه، نهتنها یک عبادت جمعی یا ساختار نمادین دینی، بلکه بخشی جداییناپذیر از نظام هدایتگری، جامعهسازی و امتمحوری به شمار میآید.
کارکرد اصلی این نهاد، پیوند دادن بدنه جامعه با ارزشهای دینی، گفتمان ولایت و استحکام پایههای مشروعیت فرهنگی ـ اجتماعی نظام اسلامی است.
با این حال، با گسترش پیچیدگیهای اجتماعی و تحولات عصر جدید، جایگاه و کارکرد واقعی امام جمعه و نهاد نماز جمعه، در سه سطح نظری، اجرایی و اجتماعی، با پرسشها و چالشهای متعددی مواجه شده است.
از یک سو، تبیین فقهی و کلامی نقش امام جمعه، همواره با دیدگاههای متفاوت درباره نسبت «ولایت»، «مرجعیت دینی»، و «نمایندگی رهبری» همراه بوده است.
از سوی دیگر، با تجربیات اجرای جمهوری اسلامی ایران، انتظارات از این نهاد فراتر رفته و امام جمعه امروزی باید پاسخگوی نیازهای نسل جوان، مسائل روز جامعه، تحول فرهنگی و حتی بحرانهای کنشگری اجتماعی باشد.
در برخی موارد، محدود شدن جایگاه امام جمعه به یک مقام تشریفاتی یا صرفاً اداری، یا بالعکس، تبدیل آن به نهاد مدیریتی صرف، منجر به تضعیف نقش راهبردی و ارتباطی این نهاد با ماهیت ولایی و تمدنی خود شده است.
از سویی دیگر، نبود رویکرد عملیاتی و نوین برای تعامل امام جمعه با مسائل روز جامعه، پیوند او با محور ولایت را کمرنگ ساخته و زمینه بروز چالشهایی در سرمایه اجتماعی و مقبولیت معنوی این نهاد را فراهم آورده است.
بنابراین، به نظر میرسد بازخوانی و تحلیل علمیِ جایگاه نهاد نماز جمعه و نقش امام جمعه از منظر مبانی دینی شیعه، تاریخ تطور فکری-سیاسی، کارکردهای اجتماعی و راهبردهای آینده، ضرورتی انکارناپذیر برای ارتقای نظام جامعهسازی ولایی در جمهوری اسلامی ایران باشد.
حجت الاسلام باقریراد
نظر شما