یادداشت | پیدای پنهان

خبرگزاری حوزه | من کیستم؟؛ پاسخ این پرسش هویت است. هویت یکی از ارکان مهم وجود انسان است که به‌واسطه آن خود را می‌شناسد.

هویت فرایندی است که افراد را منحصربه‌فرد تعریف می‌کند ترکیبی از باورها، ارزش‌های فردی، نقش‌ها و تجربیات فردی که دارای انواع مختلف، فردی، اجتماعی، فرهنگی، ملی، خانوادگی و... است.

این فرایند بر پایه شخصیت و درک فرد از خود بنا می‌شود هرچند ثابت نبوده و با گذر زمان دستخوش تغییر و تحولات می‌گردد؛ تحولاتی که در دوره نوجوانی به اوج خود می‌رسد و فرد را دچار تزلزل و سردرگمی می‌کند. این تعارض به وجود آمده در مراحل رشد، بحران هویت نامیده می‌شود.

بحران هویت امریست که نوجوانان دختر و پسر با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. دختران به دلیل ظرافت‌ها و حساسیت‌های خاصی که دارند آسیب پذیرتر هستند؛ لذا در شکل‌گیری هویتشان باید اهتمام لازم به کار برده شود. این امر، بخش‌های گوناگون زندگی اعم از زیست‌شناختی، روانشناختی، اجتماعی و فرهنگی را با اختلال مواجه می‌سازد.

از جمله مصادیق بحران هویت عدم رضایت فرد از جنسیت خویش است. به عنوان مثال وقتی یک دختر نوجوان به مرحله پذیرش جنسیتی خویش نرسیده باشد دلش می‌خواهد خود را شبیه پسرها کند حتی در مراحل پیشرفته‌تر تلاش می‌کند تا با تن دادن به عمل‌های جراحی و زیبایی از لحاظ ظاهری شبیه جنس مخالف شوند.

این امر ریشه در خانواده، فرهنگ، جامعه، همسالان، رسانه، اقتصاد و حتی سیاست دارد که از میان آنها تربیت خانوادگی به‌ویژه در دختران، مهم‌ترین عامل شمرده می‌شود.

در این فرایند نقش پدر به عنوان تکیه‌گاه در زندگی دختر بیشتر نمود پیدا می‌کند. بی‌توجهی و عدم محبت پدر نسبت به دختر در خانواده، همچنین تبعیض‌های رفتاری، قیاس بین دختر و پسر، عدم اراده و اختیار در تعیین تصمیمات مهم زندگی، مانند انتخاب رشته تحصیلی، انتخاب همسر و... زمینه را برای بروز اختلافات و انحرافات اخلاقی فراهم می‌سازد. آنها تلاش می‌کنند، برای جلب توجه، تأیید و تحسین دیگران و نیز جهت دستیابی به خواسته‌های مطلوب خود، به دستکاری جنسیتی پرداخته که این امر ریشه در بحران هویت نوجوان دارد.

در عصر امروز، شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها نیز نقش بسزایی در شکل‌دهی هویت نوجوانان دارند. آنها با مشاهده‌ی فیلم‌ها و برنامه‌های نامناسب و همچنین سبک‌های غلط زندگی و باورهای گوناگون تحت تاثیر قرار گرفته و باعث سردرگمی در ارزش‌های شخصیت وجودی خود می‌شوند.

بنابراین، برای کاهش بحران هویت در دختران و ایجاد روحیه‌ی خود ارزشمندی، از راهکارهایی همچون:

ایجاد فضایی امن و پذیرنده توسط خانواده، ارتباط موثر و منظم با نوجوان، پذیرش، توجه به مشکلات و دغدغه‌های او، همچنین آموزش مهارت‌های خودشناسی و هویت‌یابی به صورت کارگاه‌های حضوری، ارائه محتوا در فضای مجازی، شرکت دادن نوجوان در فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی برای مواجهه‌ی او با چالش‌های مختلف از درگیری با بحران هویت می‌توان بهره جست.

در نتیجه، باتوجه به اهمیت این موضوع که بحران هویت جزء جدایی‌ناپذیر دوران نوجوانی است آگاهی خانواده از این موضوع و درک مسائل پیش‌رو، سبب رفتارهای صحیح در برخورد با نوجوان خواهد شد. همچنین مدیریت و کنترل فضای مجازی توسط والدین تاثیر رسانه را در شکل‌گیری هویت آنها کم‌رنگ خواهد کرد.

بنابراین نوجوانان می‌توانند با کسب مهارت‌های زندگی و استفاده‌ی بهینه از آن، قدرت و بینش کافی را در مواجهه با بحران کسب کنند و در مسیر سعادت گام بردارند.

طاهره مقنی موخر