حجت الاسلام و المسلمین محمد مهدی عباسی آغوی از اساتید حوزه علمیه قم در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه در ساری، با تسلیت به مناسبت فرا رسیدن اربعین حسینی (ع) اظهار داشت: «اربعین» در آیات و روایات مورد توجه ویژه قرار گرفته است.
اربعین در آیات
وی افزود: کلمه «اربعین» در قرآن کریم، ۴ مرتبه تکرار شده که سه مورد از این موارد، مربوط به حضرت موسی (ع) است.
استاد حوزه علمیه قم گفت: یکی از آیاتی که در آن به اربعین اشاره شده، آیه ۵۱ از سوره مبارکه بقره است؛ آنجا که می فرماید: «وَ إِذْ واعَدْنا مُوسی أَرْبَعِینَ لَیْلَةً ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِنْ بَعْدِهِ وَ أَنْتُمْ ظالِمُونَ» و( [یاد کنید] زمانی که [برای نازل کردن تورات] چهل شب با موسی وعده گذاشتیم، سپس شما بعد از [غایب شدن] او گوساله را معبود خود گرفتید، در حالی که [به سبب این کار بسیار زشت] ستمکار بودید.) (بقره: ۵۱)
وی بیان کرد: آیه ۱۴۲ سوره مبارکه اعراف، یکی دیگر از آیاتی است که اربعین را در آن می بینیم: «وَ واعَدْنا مُوسی ثَلاثِینَ لَیْلَةً وَ أَتْمَمْناها بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِیقاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِینَ لَیْلَةً وَ قالَ مُوسی لِأَخِیهِ هارُونَ اخْلُفْنِی فِی قَوْمِی وَ أَصْلِحْ وَ لا تَتَّبِعْ سَبِیلَ الْمُفْسِدِینَ» (و با موسی سی شب وعده گذاشتیم و آن را با [افزودن] ده شب کامل کردیم، پس میعادگاه پروردگارش به چهل شب پایان گرفت، و موسی به برادرش هارون گفت: در میان قومم جانشین من باش و به اصلاح برخیز و از راه و روش مفسدان پیروی مکن) (اعراف: ۱۴۲)
حجت الاسلام و المسلمین محمد مهدی عباسی آغوی افزود: یکی دیگر از آیات در حول محور اربعین، آیه ۲۶ سوره مائده است: «قالَ فَإِنَّها مُحَرَّمَةٌ عَلَیْهِمْ أَرْبَعِینَ سَنَةً یَتِیهُونَ فِی الْأَرْضِ فَلا تَأْسَ عَلَی الْقَوْمِ الْفاسِقِینَ» ([خدا] فرمود: این سرزمین مقدس [به کیفر نافرمانی از خواسته های حق] تا چهل سال بر آنان حرام شد، همواره در طول این مدت در زمینِ [سینا] سرگردان خواهند بود، پس بر این گروه نافرمان و بدکار غمگین مباش.) (مائده: ۲۶)
وی گفت: آیه دیگری که به اربعین اشاره شده، آیه ۱۵ سوره احقاف است؛ آیه ای که به اباعبدالله الحسین (ع) اشاره دارد: «وَ وَصَّیْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَیْهِ إِحْساناً حَمَلَتْهُ أُمُّهُ کُرْهاً وَ وَضَعَتْهُ کُرْهاً وَ حَمْلُهُ وَ فِصالُهُ ثَلاثُونَ شَهْراً حَتَّی إِذا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَ بَلَغَ أَرْبَعِینَ سَنَةً قالَ رَبِّ أَوْزِعْنِی أَنْ أَشْکُرَ نِعْمَتَکَ الَّتِی أَنْعَمْتَ عَلَیَّ وَ عَلی والِدَیَّ وَ أَنْ أَعْمَلَ صالِحاً تَرْضاهُ وَ أَصْلِحْ لِی فِی ذُرِّیَّتِی إِنِّی تُبْتُ إِلَیْکَ وَ إِنِّی مِنَ الْمُسْلِمِینَ» (و انسان را درباره پدر و مادرش به نیکی سفارش کردیم. مادرش با تحمل رنج و زحمت او را باردار شد و با رنج و زحمت او را زایید. و دوران بارداری و باز گرفتنش از شیر سی ماه است، تا زمانی که به رشد و نیرومندی خود و به چهل سالگی برسد، گوید: پروردگارا! به من الهام کن تا نعمتت را که بر من و پدر و مادرم عطا کرده ای، سپاس گزارم، و کار شایسته ای که آن را می پسندی انجام دهم و ذریه و نسل مرا برای من صالح و شایسته گردان که من به سوی تو بازگشتم و به یقین از تسلیم شدگان [به فرمان ها و احکام] توام.) (احقاف: ۱۵)
اربعین در روایات
استاد حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: اربعین در روایات نیز مورد توجه قرار گرفته است؛ در روایتی آمده است: «وَ قَالَ علیه السلام: مَنْ أَدْرَکَ الصَّلَاةَ أَرْبَعِینَ یَوْماً فِی الْجَمَاعَةِ کُتِبَ لَهُ بَرَاءَةً مِنَ النِّفَاقِ وَ بَرَاءَةً مِنَ النَّارِ.» (إرشاد القلوب إلی الصواب (للدیلمی)؛ ج: ۱؛ ص: ۱۸۴)
وی اظهار داشت: روایت بیان می کند کسی که چهل روز نماز جماعت را درک کند، نجات از نفاق و نجات از آتش را به دنبال خواهد داشت؛ اگرچه این امر اثر وضعی دارد، اما کسب توفیق انجام این عمل با انجام کارهایی ارادی است که باید از قبل انجام می داد؛ چه اینکه در تاریخ است؛ قاتل اباعبدالله الحسین (ع) می خواست تا توبه کند؛ از امام سجاد (ع) توصیه خواندن نماز غفیله را شنید؛ اما توفیق انجام این عمل از او سلب می شد.
حجت الاسلام و المسلمین عباسی اضافه نمود: روایت است اگر کسی ۴۰ روز دعای عهد بخواند، از یاران مهدی (عج) خواهد بود؛ اما کسب توفیق برای خواندن، منوط به انجام کارهایی قبل از این امر است که ارادی است.
وی افزود: در روایتی آمده است: «حَدَّثَنِی أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنِی مُوسَی بْنُ إِبْرَاهِیمَ الْمَرْوَزِیُّ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْأَوَّلِ علیه السلام قَالَ قَالَ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله و سلم مَنْ حَفِظَ مِنْ أُمَّتِی أَرْبَعِینَ حَدِیثاً مِمَّا یَحْتَاجُونَ إِلَیْهِ مِنْ أَمْرِ دِینِهِمْ بَعَثَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ الْقِیَامَةِ فَقِیهاً عَالِماً». (ثواب الأعمال و عقاب الأعمال؛ النص؛ ص: ۱۳۴)
استاد حوزه علمیه قم با اشاره به متواتر بودن این حدیث در منبع فریقین، خاطرنشان کرد: اگر کسی چهل حدیث را هم از بعد علمی و هم از بعد عملی، هم در گفتار و هم در رفتارش حفظ کند، در روز قیامت فقیه و عالم محشور می گردد.
وی گفت: در روایت آمده است: «حَدَّثَنَا الْحُسَیْنُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ نَاتَانَةَ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ یَحْیَی بْنِ عِمْرَانَ الْحَلَبِیِّ عَنِ الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِیرَةِ النَّصْرِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقَ ع یَقُولُ مَنْ قَالَ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ أَرْبَعِینَ مَرَّةً فِی دُبُرِ کُلِّ صَلَاةٍ فَرِیضَةٍ قَبْلَ أَنْ یَثْنِیَ رِجْلَیْهِ ثُمَّ سَأَلَ اللَّهَ أُعْطِیَ مَا سَأَلَ» (الأمالی (للصدوق)؛ النص؛ ص: ۱۸۲)
وی افزود: در روایت هم داریم که این تسبیحات اربعه میزان حسنات ما را در روز قیامت سنگین می کند و به نوعی کارکرد صلوات را در روز قیامت دارد.
حجت الاسلام و المسلمین عباسی آغوی خاطرنشان کرد: در روایتی از امالی صدوق (ره) می خوانیم: «من قدّم اربعین من المؤمنین ثمّ دعا استجیب له»(امالی صدوق: ۳۸۰)
اربعین در ادبیات
وی افزود: اربعین و چله نشینی، یکی از مواردی بوده است که بزرگان به آن توجه خاصّ و توصیه اکید داشته اند.
اربعین سیدالشهداء (ع)
استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم اظهار داشت: عزاداری حضرت حسین (ع) ویژه است،؛ به طور مثال در روایت داریم که اهل بیت (ع) از اول محرم غمگین بودند؛ تا عاشورا که اوج گریه آن بزرگواران بود؛ می بینیم که دهه محرم منشأ روایی دارد.
وی خاطرنشان کرد: در مورد مسأله چهل روز، در روایت آمده که آسمان و زمین تا چهل روز برای امام حسین (ع) گریان بودند. در زیارت اربعین که مأثوره از امام حسن عسگری (ع) آمده، حاکی از همین مطلب است.
حجت الاسلام و المسلمین عباسی آغوی افزود: بر اساس روایات، از زمان شهادت امام حسین (ع) تا یک سال تمام، هر روز برای امام (ع) عزاداری انجام می شد؛ و این مطلب یکی از آثار حدیثی نبوی است که می فرماید: «إِنَّ لِقَتْلِ الْحُسَیْنِ حَرَارَةً فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ لَا تَبْرُدُ أَبَدا» (مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل؛ ج: ۱۰؛ ص: ۳۱۸)
رویدادهای در اربعین حسینی (ع)
استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم اضافه نمود: اربعین مسأله ویژه ای است و اتفاقات مهمی در آن افتاده که خوب است به آن اشاره شود.
اتفاق اول: بازگشت اهل بیت به کربلا
حجت الاسلام و المسلمین محمد مهدی عباسی آغوی از اساتید حوزه علمیه قم، به بازگشت آل الله به کربلا در اولین اربعین اشاره، و خاطرنشان کرد: در میان سه قولی که در این مسأله است، این قول از بقیه قوی تر است؛ چه اینکه در معالی السبطین جلد ۲، ص: ۱۹۱؛ و در وسائل الشیعه، ج: ۱۴، ص ۴۷۸ به این مسأله اشاره شده است؛ از این رو ما هم قائل هستیم که اهل بیت (ع) در اربعین به کربلا برگشتند.
وی در ادامه به بیان آن سه قول پرداخت: قول اول می گوید اهل بیت (ع) در اربعین همان سال به کربلا رسیدند. در قول دوم آمده اهل بیت (ع) در اربعین سال بعد به کربلا رسیدند. قول سوم بیان می کند که اهل بیت (ع) در روزی غیر از اربعین به کربلا رسیدند.
اتفاق دوم: زیارت جابر در اربعین
استاد حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: تعدادی از منابع به زیارت جابر بن عبدالله انصاری و عطیه در روز اربعین اشاره دارند؛ به عنوان نمونه شیخ بهائی در کتاب توضیح المقاصد، در صفحه ۶ به این مطلب اشاره نموده است.
وی افزود: در منابع ذکر شده که جابر، اهل بیت (ع) را دیده است، که خود، یکی از مؤیدات به شمار می آید بر اینکه اهل بیت (ع) در اربعین به کربلا رسیده اند.
اتفاق سوم: الحاق سر مطهر به بدن شریف
استاد حوزه علمیه قم در مورد متصل شدن سرِ مطهر اباعبدالله الحسین (ع) به بدن شریف، خاطرنشان کرد: این مطلب در بحار جلد ۴۴ صفحه ۱۹۹ ذکر شده است.
نکاتی از زیارت اربعین
حجت السلام و المسلمین محمد مهدی عباسی آغوی اظهار داشت: زیارت اربعین، از زیارات بسیار معتبری است که بر آن توصیه فراوان شده است. در زیارت اربعین در مجموع ۷ سلام داریم: «السَّلَامُ عَلَی وَلِیِ اللَّهِ وَ حَبِیبِهِ، السَّلَامُ عَلَی خَلِیلِ اللَّهِ وَ نَجِیبِهِ، السَّلَامُ عَلَی صَفِیِّ اللَّهِ وَ ابْنِ صَفِیِّهِ، السَّلَامُ عَلَی الْحُسَیْنِ الْمَظْلُومِ الشَّهِیدِ، السَّلَامُ عَلَی أَسِیرِ الْکُرُبَاتِ وَ قَتِیلِ الْعَبَرَات ... السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ، السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ سَیِّدِ الْأَوْصِیَاء»
استاد حوزه علمیه قم گفت: در این زیارت، ۱۰ شهادت به امور مختلف، ۴ بار لعن، ۷ صفت برای دشمنان حضرت (ع)، و ۱۷ بار از اسامی مبارک خدای متعال یادآوری شده که ۳ بار «اللهم»، ۱۳ بار «الله»، ۱ بار «ربّ العالمین» است؛ علاوه بر اینکه ۷ صفت از سیدالشهداء (ع)، دو بار ذکر شده، از جمله: صفت «ولی الله»، صفت «صفیّ الله»، صفت «مظلوم»؛ و البته صفت «شهید» ۳ بار تکرار گردید.
وی خاطرنشان کرد: مسأله سعادت و مجاهدت و مسأله فرزند رسول خدا بودن، از صفاتی است که در زیارت اربعین تکرار شده است. جالب است که ما در این زیارت ابتدا خدا را، و سپس امام حسین (ع) را، و در پایان زیارت همه اهل بیت (ع) را مورد خطاب قرار می دهیم، «و معکم معکم لا مع غیرکم»
حجت الاسلام و المسلمین محمد مهدی عباسی آغوی خاطرنشان کرد: در این زیارت ۷ وظیفه نسبت به اهل بیت (ع) را می بینیم:
وظیفه اول: ولایت نسبت به موالیان اهل بیت علیهم السلام: «اللهم انی اشهد انّی ولیّ لمن والاه»
وظیفه دوم: دشمنی با دشمنان اهل بیت علیهم السلام؛ «و عدوّ لمن عاداه»
وظیفه سوم: اعتقاد و ایمان نسبت به اهل بیت علیهم السلام، «انّی بکم مؤمن»
وظیفه چهارم: یقین نسبت به رجعت: «و بإیّابکم موقن»
وظیفه پنجم: دلمان با اهل بیت همراه باشد و دوست باشیم: «و قلبی لقلبکم سلم»
وظیفه ششم: در مرحله عمل هم همراه آنها باشیم و فقط در مرحله قلب باقی نماند: «و أمری لأمرکم متّبع»
وظیفه هفتم: یاری اهل بیت را در خودمان پیاده سازیم: «و نصرتی لکم مؤدّه»
وی در مورد دو وظیفه اخیر خاطرنشان کرد: تبعیت در مسائل شخصی و فردی است و نصرت در به صورت جمعی و در مسائل اجتماعی است؛ در واقع برای بازگشت اهل بیت و رجعت و مسائل مهدویت باید خودمان را آماده کنیم و این در واقع اشاره به قیام مهدی (عج) است.
استاد حوزه علمیه قم افزود: آخرین صفاتی که برای امام حسین (ع) می آوریم، ۷ صفت است: «اشهد انک الامام البر التقی الرضی الزکی الهادی المهدی» آخرین صفتی که برای امام حسین (ع) می آوریم، صفت مهدی است. امام مهدی منتقم خون امام حسین (ع) است و اولین امامی که بعد از امام زمان (عج) رجعت می کنند، امام حسین (ع) است.
حجت الاسلام و المسلمین محمد مهدی عباسی آغوی گفت: در روایات توصیه شده است که امام حسین (ع) را از راه دور یا نزدیک زیارت کنید؛ و اگر هم نمی توانید از نزدیک زیارت کنید، بالای پشت بام خانه تان بروید و ۳ بار عرضه بدارید: «صلی الله علیک یا ابا عبدالله» و این سلام در حکم زیارت از نزدیک است.
وی افزود: در روایات توصیه شده است که حتما زیارت اربعین و زیارت عاشورا با صد لعن و صد سلام، و قبل از زیارت عاشورا، زیارت ششم امیرالمؤمنین علی (ع) را بخوانیم. البته شش رکعت نماز بعد از زیارت ششم امیرالمؤمنین علی (ع) سفارش شده است.
نظر شما