اکرم خزاعی استاد مدرسه علمیه خواهران برازجان در گفتوگو با خبرگزاری حوزه در بوشهر، به مناسبت شهادت حضرت معصومه(س) به ابعاد مختلف شخصیت والامقام این بانو از منظر تاریخ و معنویت پرداخت که متن این گفتوگو به شرح زیر است:
انگیزه اصلی حضرت معصومه (س) از سفر تاریخیشان به ایران چه بود و در آن زمان چه شرایط سیاسی حاکم بود؟
سفر ایشان به ایران دلایل متعددی داشت، اما دو عامل اساسی برجسته است، علاقه و پیوند عمیق عاطفی میان حضرت معصومه (س) و برادر گرامیشان، امام رضا (ع) که خودشان در آن زمان در خراسان حضور داشتند نخستین دلیل بود و دلیل دیگر، شرایط سیاسی حاکم بر جهان تشیع در آن دوران بود و با توجه به موقعیت امام رضا (ع) در دستگاه خلافت مأمون، فرصتی فراهم شد تا فرزندان و سادات پیامبر (ص) به سمت ایران مهاجرت کرده و زمینهساز تبلیغ و گسترش تشیع در این سرزمین شوند که مردم ایران نیز از ایشان استقبال شایانی کردند.
متأسفانه این سفر با حادثه تلخ جنگ در ساوه و شهادت یاران همراه ایشان همراه شد و ایشان هرگز موفق به دیدار امام رضا (ع) نشدند. این نرسیدن به مقصد چه پیام معنوی برای ما دارد؟
این واقعه یکی از تراژیکترین بخشهای این سفر است و در ساوه، کاروان ایشان مورد هجوم دشمنان اهل بیت قرار گرفت و تمامی مردان همراه به شهادت رسیدند و حضرت معصومه (س) پس از این واقعه بیمار شدند و نتوانستند مسیر را ادامه دهند، پیام معنوی این عدم دیدار همانند بسیاری از مصائب اهل بیت، نشان دادن سختی مسیر ولایت و لزوم فداکاری برای حفظ ارزشهاست که ایشان به جای برگشت، با تحمل سختی خود را به قم رساندند تا مقصد بعدی مبارزات و محل دفن ایشان باشد.
در رابطه با وفات ایشان در سن جوانی، شواهدی مبنی بر مسمومیت توسط دشمنان وجود دارد؟ دلیل اصلی رحلت چه بود؟
روایات متعددی در این زمینه وجود دارد که مشهور این است که در غذای ایشان زهر ریخته شد و این بانوی گرامی مسموم گشته و پس از ۱۷ روز در قم به شهادت رسیدند، برخی نویسندگان این روایت مسمومیت (که گفته میشود توسط زنی در ساوه انجام شد) را قویتر میدانند، این شهادت زودهنگام، تأکیدی دیگر بر مظلومیت اهل بیت (ع) است.
جایگاه ویژه حضرت معصومه (س) نزد اهل بیت (ع) بهویژه امام رضا (ع) بسیار بالاست، بهگونهای که در زیارتنامه آمده «یا فاطِمَهُ اشْفَعی لی فِی الْجَنَّهِ». چطور یک بانوی غیرمعصوم این مقام را کسب کردند؟
مقام ایشان کاملاً متکی بر تقوا، طهارت نفس، علم و ولایتپذیری کامل ایشان است، امام صادق (ع) در روایتی فرمودند که بهشت هشت در دارد و سه در آن به سمت قم است و همه شیعیان ما به شفاعت بانویی از فرزندان من که در قم دفن میشود، وارد بهشت خواهند شد، همچنین امام رضا (ع) در فرازی از زیارتنامه میفرمایند: «ای فاطمه، مرا در بهشت شفاعت کن، چرا که در پیشگاه خدا دارای جایگاه با عظمتی هستی». این مقام نشان میدهد که نیت خالص و پیوند مستحکم با امامت، عامل اصلی این منزلت عظیم است.
حضور ایشان در قم، آرامگاهشان را به بزرگترین مرکز علمی شیعه تبدیل کرد. این پیوند چگونه شکل گرفت؟
حضور ایشان و برکت وجود مزار مطهر ایشان، قم را از یک شهر معمولی به مرکز نشر علوم اهل بیت (ع) تبدیل کرد، علمای شیعه به ویژه پس از دوران صفویه و با احساس اهمیت این مکان، تلاش کردند تا دروس خود را در حرم یا مسجد اعظم مجاور حرم برگزار کنند. این ارادت، قم را به کانون علم و فضیلت مبدل ساخت و محدثان و دانشمندان بزرگی از این شهر برخاستند و تمدن اسلامی را رونق بخشیدند.
مهمترین درس زندگی حضرت معصومه (س) را برای زنان امروز استخراج کنیم، چه چیزی خواهد بود؟
مهمترین درس این است که یک زن مسلمان میتواند همزمان با حفظ شدیدترین ارزشهای دینی و عفاف، در مسیر علم، اخلاق و خدمت به جامعه گام بردارد و ایشان با وجود عمر کوتاه، نمادی از جامعیت یک زن مسلمان هستند که تبعیت کامل از ولایت و حرکت در مسیر علم را به نمایش میگذارند.
وظیفه واقعی طلاب و روحانیون در قبال حرم ایشان چیست؟ آیا صرف زیارت کفایت میکند؟
زیارت به تنهایی کافی نیست، طلاب و عالمان باید با توسل به مقام شفاعت حضرت معصومه (س) تلاش کنند تا به مقامات علمی و اخلاقی دست یابند و وظیفه اصلی، ادامه دادن راهی است که ایشان با حضور خود در قم بنا نهادند؛ یعنی ترویج علوم اهل بیت (ع) با همان خلوص و ایمانی که ایشان از مدینه به همراه آوردند.
نظر شما