مرضیه فلاحی در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه، در رابطه با علل بی میلی به فرزندآوری در بین بانوان عنوان کرد: کاهش تمایل به فرزندآوری، پدیدهای چندوجهی است که میتوان آن را حاصل برهمکنش پیچیده عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، روانشناختی و تحولات نظام ارزشی زنان در ایران نظر گرفت.
فشارهای اقتصادی و نااطمینانی معیشتی
وی بیان کرد: افزایش قابلتوجه هزینههای زندگی از مسکن و تغذیه گرفته تا آموزش و سلامت و... همراه با نبود ضمانتهای اجرایی کامل برای حمایتهای دولتی، بسیاری از خانوادهها را نسبت به توان تأمین آینده فرزندانشان، مردد کرده است. شکاف میان وعدههای سیاستی و تجربه واقعی خانوادهها، بیاعتمادی عمومی را تقویت کرده و فرزندآوری را به مسئلهای پُرریسک تبدیل کرده است.
تغییر سبک زندگی و اولویتهای فردی-حرفهای
فعال فرهنگی اظهار کرد: افزایش سن ازدواج و کوتاهترشدن دوره باروری، فشار نقشهای چندگانه(شغلی، تحصیلی، خانوادگی) و بهویژه هزینهفرصت بالای وقفه شغلی برای زنان تحصیلکرده، باعث شده مادرشدن در نگاه بسیاری از بانوان با مسیر پیشرفت فردی و سبک زندگی شهریُ پُرشتاب، در تضاد دیده شود. در نتیجه، تصمیم برای فرزندآوری اغلب به تعویق میافتد یا کنار گذاشته میشود.
چالشهای روانی و اجتماعی فرزندپروری
وی گفت: تجربه اضطراب، فرسودگی و حتی افسردگی پس از زایمان، نگرانی از سلامت جسمی مادر یا کودک، مشاهده خاطرات منفی یا ناکامیهای نسل پیشین در تربیت فرزند، تصویر دشوار و پرچالشی از والدگری ایجاد کرده است از سوی دیگر کوچکشدن شبکههای حمایتی خانوادگی در شهرهای بزرگ، این فشار روانی و اجتماعی را تشدید میکند.
تضعیف مبانی اعتقادی و نفوذ پیامهای فرهنگی معارض
فلاحی اضافه کرد: کمرنگشدن نگاه معنوی و مسئولیتمدار به فرزند به عنوان موهبت الهی، در کنار اثرپذیری از الگوهای رسانهای و شبکههای اجتماعی که زندگی بدون فرزند را مطلوب جلوه میدهند، به تغییر نگرشها دامن زده است. تهاجم نرم فرهنگی، همراه با کمبود بازنمایی مثبت خانوادههای موفق ایرانی-اسلامی در فضای فرهنگی، نقش تعیینکنندهای در این تغییر نگرشها داشته است.
نگرانیهای کلان از آینده و محیط زیست
وی افزود: بیاعتمادی نسبت به آینده اقتصادی و اجتماعی و در مواردی، دغدغههای زیستمحیطی همچون بحران آب، آلودگی هوا و کمبود منابع طبیعی، در ذهن برخی زنان به عنوان موانع عقلانی برای افزایش جمعیت مطرح میشود و سبب می گردد دیدگاههای بلندمدت آنان نسبت به فرزندآوری تحت تاثیر قرار بگیرد.
راه حل چیست؟
پژوهشگر حوزوی یادآور شد: فرزندآوری در چارچوب فرهنگ اسلامی-ایرانی، فقط یک انتخاب شخصی نیست، بلکه مسئولیتی اجتماعی و مأموریتی معنوی است که استمرار نسل شایسته و تقویت بنیانهای پایدار خانواده و جامعه را هدف قرار میدهد. این درک، اگرچه در بخشی از جامعه تضعیف شده است؛ اما میتوان با اقدامات فرهنگی، حمایتی و سیاستگذاری هوشمندانه دوباره آن را احیا کرد.
بازآفرینی گفتمان فرهنگی امیدبخش
وی با بیان اینکه برای تغییر نگرشها درباره فرزندآوری باید نگاه جامع و هماهنگ به فرهنگ، اقتصاد، ارزشهای اخلاقی-دینی و اعتماد اجتماعی داشت، افزود: باید از طریق رسانهها و آموزش عمومی، تصویر خانوادههای موفق ایرانی-اسلامی را با داستانهایی واقعی و الهامبخش به مردم نشان داده شود.
فلاحی با بیان اینکه رسانهها باید تصویری زیبا و واقعی از خانوادههای متعادل بسازند، تصریح کرد: رسانه باید تصویری از خانوادههایی که ارزشهای سنتی را با نیازهای زندگی امروز تلفیق کردهاند، بسازند، روایتهایی که پیوند محبت در خانواده را با پیشرفت شخصی و اجتماعی گره میزنند. این کار، بهتدریج پیامهای فرهنگی مضر را کمرنگ و نگاه مثبت به خانواده را تقویت میکند.
وی ادامه داد: برگزاری جشنوارهها و کمپینهای ملی، تولید آثار هنری الهامبخش و معرفی الگوهای موفق خانوادگی با تکیه بر روایتهای مثبت و ارزشهای اسلامی-ایرانی برای ایجاد نگرش مثبت به فرزندآوری، تشکیل کارگروه ملی با حضور دستگاههای اجرایی، نهادهای فرهنگی، مذهبی و اقتصادی، و بهرهگیری از ظرفیت مساجد، مدارس و مراکز فرهنگی برای گسترش گفتمان خانوادهمحور نیز می تواند در این زمینه نقش آفرین باشد.
حمایت اقتصادی همراه با باور معنوی
فعالی فرهنگی گفت: بستههای حمایتی شامل یارانه، خدمات مراقبتی ارزان و باکیفیت، ارائه وامهای بدون بهره برای تأمین مسکن یا راهاندازی کسبوکار، یارانه تغذیه و آموزش کودک و کاهش هزینه استفاده از خدمات عمومی خانوادههای دارای فرزند در این زمینه مهم و راهگشا است اما در کنار اینها، تقویت باور دینی به رزق الهی میتواند نگرانیهای مالی را کاهش دهد و احساس امنیت بیشتری ایجاد کند.
امنیت شغلی و انعطاف در کار
وی اضافه کرد: برخی از بانوان به خاطر ترس از دست دادن موقعیت شغلی فرزندآوری را به تاخیر می اندازند برای رفع این مشکل قوانینی وضع شود که تضمین کننده جایگاه شغلی، حقوق و مسیر پیشرفت والدین پس از فرزندآوری باشند. امکان دورکاری، ساعت کاری شناور و مرخصیهای حمایتی، هم خانواده را آرامتر میکند و هم از نظر اخلاقی-دینی ادای احترام به کرامت والدین است.
فلاحی با اشاره به اهمین ایجاد محیط کارِ دوستدارِ خانواده گفت: ایجاد مراکز مراقبت کودک در محل کار، فضاهای مناسب شیردهی، امکان همراهی کودک در شرایط خاص، ساعات کاری منعطف، ضمانت امنیت شغلی و پاسداشت کرامت والدین مطابق اصول اسلامی-ایرانی در این زمینه بسیار راهگشا خواهد بود.
آموزش کامل برای والدگری آگاهانه
وی تاکید کرد: والدین باید هم مهارتهای عملی و روانی لازم برای تربیت کودک را یاد بگیرند و هم با مبانی تربیت دینی و فرهنگی آشنا شوند تا فرزندآوری را تبدیل به انتخابی آگاهانه و ارزشمند کنند. در این راستا ارائه مشاوره خانواده، کارگاههای والدگری و ایجاد گروههای حمایتی برای کاهش فشارهای روانی والدین و افزایش احساس توانمندی آنان در تربیت فرزند بسیار مهم است.
پژوهشگر حوزوی با تاکید بر اهمیت تشویق نقش فعال مردان در خانواده، اضافه کرد: باید فرهنگ والدگری مشترک گسترش پیدا کند و پدران در مراقبت و تربیت فرزند (بهویژه در سالهای نخست) فعالانهتر عمل کنند؛ البته اصلاح قوانین کار و مرخصی پدران برای حمایت از این حضور، ضروری است.
تشکیل شبکههای حمایتی والدین
وی گفت: ایجاد گروههای محلی یا مجازی برای تبادل تجربه، کمک عملی و دلگرمیآفرینی میتواند حس همبستگی را افزایش دهد و فشارهای روانی والدگری را کمتر کند؛ این همان مصداق آیه ۲ سوره مائده «وَتَعَاوَنُوا عَلَی الْبِرِّ وَالتَّقْوَی» در زندگی روزمره است.
ایجاد اعتماد به آینده و ثبات سیاستها
فلاح تاکید کرد: مردم وقتی برای فرزندآوری تصمیم میگیرند که به آینده امیدوار باشند. شفافیت در برنامهها، اجرای پایدار طرحها، مبارزه با فساد و تضمین امنیت اجتماعی-سیاسی، پیششرطهای این امنیت روانی هستند.
انتهای پیام
نظر شما