آیا «ونزدی» فقط یک سریال سرگرم‌کننده است؟

به گزارش خبرگزاری حوزه، چندی پیش پخش جهانی فصل دوم سریال "ونزدی" محصول شبکه نتفلیکس، به پایان رسید.

آنچه در نگاه نخست قابل توجه است، بازی قابل قبول و در مواردی درخشان نقش اول سریال با بازی "جنی اورتگا" در این فصل است که تحت هدایت کارگردان اثر"تیم برتون" توانسته در کنار جنبه‌های خلاقانه و تاریک طنز به جذابیت مضاعف سریال کمک کند.

کسانی که با دیگر آثار کارگردان این مجموعه همچون "ادوارد دست قیچی" و " آلیس در سرزمین‌عجایب" آشنا باشند، خوب می دانند که عمده آثار او در ژانر فانتزی و تاریک قابل دسته‌بندی است.

کارگردان‌هایی برای ترویج فرهنگ و سبک زندگی غرب

دکتر زهرا راد، کارشناس و منتقد فیلم با تأکید بر این که برای تحلیل درست یک فیلم یا سریال پیش از هر چیز دیگری نیاز است که نسبت به آن اثر مطالعه دقیقی داشته باشیم، ابراز داشت: امروزه تولید فیلم و سریال و پخش جهانی آن از مهم ترین عوامل معرفی و ترویج فرهنگ، سبک زندگی و آموزه های مکتب غربی است کما این که کارگردان های مهمی چون کریستوفر نولان و تیم برتون و دیگران با ساخت آثاری معمایی، فانتزی و بعضاً آخرالزمانی در این راستا کار می کنند.

وی افزود: در سینمای فعلی، سینمای استراتژیک حائز نقش مهمی است. سینمای استراتژیک، سینمایی است که در پی حفظ، ترویج و بقای یک تمدن است و لذا فعالین این عرصه از سینما به دنبال راهی برای ساخت جهان و تمدن مورد نظر خود و نشر آن از طریق صنعت سینما می باشند و بر همین اساس نیز باید آثار سریالی مجموعه هایی چون شبکه جهانی نتفلیکس را تحلیل و بررسی کرد.

راد بیان داشت: سریال ونزدی نیز دقیقاً در همین چارچوب تعریف می شود چه آن که در پیِ ساخت جهان و تمدنی برپایه مبانی فکری خویش است. بر این اساس باید گفت که ونزدی فیلمی با جهانی است که پیش از این نیز در آثاری مشابه، نظاره‌گر آن بوده‌ایم.

غرب شناسی؛ لازمه تحلیل صحیح سریال "ونزدی"

وی با بیان این که لازمه تحلیل صحیح سریال هایی از جنس"ونزدی" غرب شناسی و درک مبانی تمدن و فرهنگ غربی است، خاطرنشان کرد: در قرن‌های معاصر ما با پدیده مدرنیته مواجه هستیم که غرب در آن از دین به معنای واقعی و ماوراء عبور کرد و اصل توحید را کنار گذاشت. سپس انسان محور همه مسأله‌ها قرار گرفت. به علاوه سکولاریسم و نسبی‌گرایی تئوریزه شده و اصالت عقل و تجربه معرفت‌شناسی مدرن را تحت تأثیر عمیق خود قرار داد. دیگر ثبات ارزش‌های الهی از بین رفت، اما مسأله دیگری که پیش آمد تحول در تمامی ملاک‌های زیبایی‌شناسی بود.

پژوهشگر و منتقد سینما ادامه داد: پس از ساخت سینماتوگراف، جهان غرب فرصتی برای جهان‌پردازی با مبانی خود به دست آورد. فردی که به هیچ خدایی اعتقاد ندارد تصمیم گرفت تا برای خود قهرمانی بسازد تا بتواند خلاء قدرتش را پر کند و بتواند بر قدرت آن تکیه کند. به علاوه در مواردی می‌توانست خودش را به عنوان منجی برای جامعه جهانی معرفی کند. چه قبول کنیم چه نکنیم، دین نوین جهانی تنها با رسانه میسر می‌شود. غرب هم برای این امر به دنبال جهانی‌سازی همه چیز است.

در ادامه جهانی که "هری پاتر" ساخت

وی با اشاره به این نکته که سریال ونزدی را نمی‌توان خارج از دنیای هری پاتر توصیف و تحلیل کرد، گفت: همان‌گونه که هری پاتر یک انسان انتخاب شده بود، ونزدی هم هست. این را هم بدانیم که ونزدی در فضای فمینیسم محدود نمی‌شود. اعضای خانواده او جادوگر هستند. اما دختر با مادرش درگیر است و با پدرش رابطه خوبی دارد. چون پدرش به او کارهای مردانه یاد داده است. علت آن را می‌توانیم در سلطه مادر بر خانواده واکاوی کنیم. کودک با کمک پدر در تلاش است که بتواند سلطه مادر را بشکند.

وی یادآور شد: شخصیت محوری سریال ونزدی هیچ مختصات دخترانه‌ای ندارد، به این معنا که احساساتی نیست و با فردی هم رابطه دوستانه برقرار نمی‌کند، خودبسنده است و برایش مهم نیست که درباره‌اش چه فکری می‌کنند. حتی در مدرسه"طردشده‌ها" نیز هم‌اتاقش را از دختری جدا می‌کند و تم اتاق را به سیاه تغییر می‌دهد.

تفکرات فمینیستی رادیکال

راد همچنین با بیان این که سریال ونزدی دارای تفکرات فمینیستی رادیکال است، گفت: فمینیسم رادیکال معتقد است که ما برتریم و هیچ تساوی وجود ندارد و ما باید با کناره‌گیری از مردان به تسلط بیشتر برسیم. در این ایده زنان حتی ازدواج نمی‌کنند. در حال حاضر آخرین ایده‌ جریانات فمنیستی عبور از جنسیت است.

وی با اشاره به لزوم توجه به ایدئولوژی اثر در نقد فیلم اظهار داشت: از این نکته نیز نباید راجع به این اثر غافل شویم که حرف اول سریال، سبک زندگی نیست، چرا که این مجموعه در دو فصل خود به دنبال اثرگذاری بر قوه‌شناختی و بنیان‌های اعتقادی مخاطبان خود است و لذا ما معتقدیم که سینما را تنها نباید از منظر فرمی نقد و بررسی کرد بلکه توجه به محتوای آن از منظر شناختی و جنگ روانی نیز حائز اهمیت است.

پژوهشگر و منتقد فیلم و سریال افزود: لباس‌های سیاه‌وسفید او، هویت وی را تعریف می‌کنند. بداخلاقی یکی از پایه‌واساس‌های کاراکتر ونزدی است. در نتیجه با اینکه در بسیاری از داستان‌ها مثلا یک شخصیت می‌تواند برای مدتی رفتار سردی داشته باشد و سپس طی یک موقعیت احساسی به‌صورت کامل آن را کنار بگذارد، چنین اتفاقی پتانسیل نابود کردن کل شخصیت ونزدی را دارد.

چرایی توجه به اجنّه و جادوگری در فیلم و سریال

وی همچنین ضمن بیان علت حضور گسترده‌ی اجنّه در آثار سینمایی و برخی سریال ها همچون این اثر گفت: این فیلم در حالی دنبال عادی‌سازی ورود به جهان جنیان و جادوگری است که این امر در دین اسلام به شدت با آن مخالفت شده است. تداخل این دو جهان موجب شرک و کفر انسان می‌شود چرا که ما از حقی که بهمان داده شده عبور کرده و به دنبال قدرتی در مقابل خدا برای عصیان هستیم. به همین دلیل ساحر مانند کافر است چرا که مدعی قدرتی فرای آنچه خدا از آن‌ها می‌خواهد شده‌اند.

پژوهشگر و منتقد فیلم و سریال خاطرنشان کرد: هالیوود به دنبال القای این مسأله است که حاکم دنیا ناگزیر است به جادو و جن پناه ببرد. در روایات هم داریم که گروهی از انس به جن پناه می‌برد که با این‌ها مخالفت شده است. در صحنه‌ای ریخته شدن خون ونزدی بر روی مرده‌ای او زنده می‌شود و این عین کفر است. جالب این که در این قبیل آثار اجنه را موجوداتی مطرود نمی‌دانند و البته آنها را منبع قدرت و تسلط توصیف می کنند و اتفاقاً ورود این موجودات به دنیا را راه نجات و رسیدن به قدرت برمی شمارند و در نتیجه مسیر رسیدن به آنها نیز جادوگری معرفی می شود.