به گزارش خبرگزاری حوزه، دومین پیشنشست از سلسله جلسات همایش «تاریخ شفاهی» با محوریت «فرضیه در تاریخ شفاهی» با حضور حجتالاسلام سیدفرید حاجسیدجوادی در ادارهکل پژوهشهای اسلامی رسانه برگزار شد.
در این نشست تخصصی با محوریت متدولوژی پژوهشهای تاریخی و تاریخ شفاهی، بر لزوم اتکا به فرضیههای دقیق در مقابل پذیرش «روایت برگزیده اجمالی» تأکید شد.
حجتالاسلام حاج سیدجوادی در تبیین «تاریخ شفاهی» گفت: تاریخ شفاهی یک روش برای جمعآوری اطلاعات است که بینیاز از قواعد پژوهش نیست و نیازمند طرح پژوهشی و به تبع آن فرضیه است.» وی فرضیه را هدایتکننده و معیار سنجش پژوهش دانست که آن را از یک منبع جمعآوری مواد خام و بیهدف خارج کرده و ارزش تاریخی به آن میبخشد.
وی تأکید داشت: تاریخ شفاهی باید همواره با “فرضیه” آغاز شود تا بتواند پرسشهای خود را به درستی در مصاحبهها و اسناد پیگیری کند و مصاحبه را از یک گفتوگوی صرف و سرگردان خارج کند و کنجکاوی و حس کندوکاو خواننده را برانگیزد. لذا، تدوین مستمر فرضیهها و بازبینی آنها در پروژههای بلندمدت، برای حفظ غنای علمی پژوهشهای تاریخی ضروری است.
این محقق معتقد است اگر پژوهشگر تاریخ شفاهی صرفاً بر اساس پیشفرضهای ذهنی خود سؤال طرح کند و آنها را به آزمون نگذارد، تحقیق او تبدیل به تولید «پاد روایت» (روایت موازی) میشود که فاقد اعتبار انتقادی لازم است. به عبارت دیگر وی، فرضیه را موتور محرکه نقد و اعتبارسنجی در روش تاریخ شفاهی دانست.
بر اساس نظریات حجتالاسلام حاجسیدجوادی، یکی از مخاطرات جدی در جمعآوری تاریخ شفاهی، تبدیل شدن آن به فرآیند «اسطورهسازی» است. ایشان تأکید داشت: هدف نباید اسطورهسازی باشد، بلکه جمعآوری باید یک «گزارش از واقعیت» باشد، هرچند این گزارش همیشه از «زاویه دید» پژوهشگر عبور میکند و ناگزیر از حذف برخی جزئیات (هرچند ناخواسته) است.
نظر شما