به گزارش گروه ترجمۀ خبرگزاری حوزه، روحالأمین، پژوهشگر اسلامی و رئیس مؤسسه آیمای هند، در گفتوگوی اختصاصی با خبرنگار خبرگزاری حوزه، اظهار داشت که تحکیم وحدت، تعمیق معرفت دینی و تقویت تقوا میتواند مسیر عزت، پیشرفت و شکوفایی جهان اسلام را بار دیگر هموار سازد.
در ادامه، شرح این گفتوگو را می خوانید:
ارزیابی شما از وضعیت کنونی جامعۀ مسلمان چیست؟
روحالأمین: بیتردید جامعۀ مسلمان امروز با یک بحران چندلایه و فراگیر مواجه است؛ بحرانی که ابعاد فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و معنوی را به طور همزمان دربر گرفته است. مهمترین مسئله این است که ما از هویت اصیل، ریشههای فکری و قدرت معنوی خود فاصله گرفتهایم. ارزشها و اصول اخلاقی و انسانی اسلام که روزگاری ستونهای پیشرفت و عزت مسلمانان بودند، اکنون در حد شعار و نوشته باقی ماندهاند. نتیجۀ این فاصلهگیری، پیدایش سردرگمی، ناامیدی و تفرقهای است که امروز در پیکرۀ امت اسلام بهوضوح دیده میشود.
وی تأکید کرد که بازگشت به آموزههای اصیل اسلامی، احیای هویت تمدنی و ایجاد خودآگاهی جمعی، اساس هرگونه تحول و پیشرفت در جهان اسلام است.
در چنین شرایط پیچیده و چالشی، خروج از بحران و بازسازی قدرت امت اسلامی چگونه ممکن است؟
روحالامین: راه برونرفت از وضعیت کنونی تنها با یک تحول همهجانبه در سه عرصۀ اساسی ممکن است: بازگشت به ایمان اصیل، اصلاح ساختارهای فکری ـ فرهنگی، و ایجاد همبستگی واقعی در سطح امت.
نخست: ما باید به معنویت و تقوای حقیقی بازگردیم. ایمان و اخلاق ستونهای اصلی امت اسلامیاند و بدون احیای آنها هیچ برنامه اصلاحی به نتیجه نخواهد رسید. لازم است که عبادتها از حالت تشریفاتی خارج شده و دوباره به روح زندگی ما تبدیل شود.
دوم: احیای نظام آموزشی اهمیت بنیادین دارد. نسل امروز باید هم معارف اسلامی را عمیق و تحریفناشده بیاموزد و هم به دانشهای روز مسلح شود. این دو در تعارض با یکدیگر نیستند؛ بلکه مکمل هماند. اگر آموزش ما متوازن و هدفمند شود، نسلهایی توانمند، خردمند و اهل مسئولیت تربیت خواهند شد.
سوم: ضروری است که رابطۀ امت با مفهوم وحدت از شعار به عمل تبدیل شود. وحدت تنها به معنای کنار گذاشتن اختلاف نیست؛ بلکه به معنای تقویت مشترکات، احترام به تنوع، و همکاری در امور اجتماعی و سیاسی است. هرجا که منافع شخصی یا گروهی بر منافع امت مقدم شده، اختلافات شعلهور شده و دشمنان از آن بهرهبرداری کردهاند.
نقش علما و نخبگان مذهبی در اصلاح وضعیت موجود را چگونه ارزیابی میکنید؟
روحالامین: علما نقش تعیینکنندهای در ساختار فکری و اخلاقی جامعه دارند. اگر آنان مسئولیت تاریخی خود را بهدرستی ایفا کنند، بخش مهمی از مشکلات امت قابل رفع خواهد بود. امروز نیاز اصلی ما علمای بصیر، شجاع، دلسوز و اخلاقمدار است؛ علمایی که بتوانند:
حقایق اسلام را با زبانی روشن و قابلفهم بیان کنند؛از اختلافات بیاساس جلوگیری کرده و مردم را به گفتوگو و همگرایی دعوت نمایند؛ در برابر ظلم، فساد و انحراف سکوت نکنند؛ و از ظرفیتهای اجتماعی و فرهنگی برای وحدت و اصلاح استفاده کنند. جامعهای که علمای مسئولیتپذیر و مردمی دارد، هرگز دچار گسست فکری و اخلاقی نخواهد شد.
با توجه به شرایط کنونی و چالشهای متعدد، نقش خانواده و نهادهای تربیتی را در ساختن نسل آینده چگونه ارزیابی میکنید؟
روحالامین: خانواده نخستین پایگاه تربیت و بنیاد شخصیت انسان است. اگر خانواده بر اساس محبت، ایمان، اخلاق و نظارت صحیح شکل بگیرد، بخش بزرگی از آسیبهای اجتماعی خودبهخود مهار میشود. والدین امروز باید بدانند که فرزندانشان در معرض هجوم رسانهها، فضای مجازی و الگوهای غلط رفتاری قرار دارند. از این رو: نظارت هوشمندانه، نه سختگیرانه؛ ایجاد فضای گفتوگو و صمیمیت؛ ارائه الگوهای اخلاقی در رفتار عملی؛ و تقویت هویت دینی و فرهنگی؛ از مهمترین وظایف خانوادههای مسلمان است.
در کنار خانواده، مدرسه و مراکز آموزشی نیز باید نقش جدیتری در تربیت ایفا کنند. آموزش تنها انتقال اطلاعات نیست؛ بلکه ساختن انسان متعهد، اخلاقمدار و مسئولیتپذیر است. اگر خانواده و مدرسه در یک مسیر حرکت کنند، امکان انحراف و سردرگمی نسل جوان به حداقل میرسد.
رسانهها و فضای مجازی چه تأثیری بر اخلاق و هویت نسل جدید دارند؟
روحالامین: رسانه، اگر درست مدیریت شود، میتواند بهترین ابزار برای آگاهیبخشی باشد؛ اما اگر در مسیر نادرست به کار گرفته شود، به بزرگترین عامل انحطاط اخلاقی و فکری تبدیل میشود. متأسفانه بسیاری از رسانههای امروز با القای سبک زندگی غربی، ترویج بیهویتی و مصرفگرایی، تحریف ارزشها، و برجستهسازی خشونت و ابتذال زمینه سردرگمی و سستی اعتقادی جوانان را فراهم کردهاند.
جوان مسلمان باید بیاموزد که رسانه را به عنوان ابزار استفاده کند، نه به عنوان معیار حقیقت. آگاهی، سواد رسانهای و تقوای فکری در این زمینه ضروری است.
به نظر شما بزرگترین سرمایه امت اسلامی برای بازخیزش و اصلاح چیست؟
روحالامین: بزرگترین سرمایه امت اسلامی، سرمایه انسانی آن است؛ بهویژه جوانانی که دارای انرژی، استعداد و آرمانهای بلند هستند. اگر این نیروها درست تربیت و هدایت شوند، امت اسلامی از هیچ تهدیدی بیم نخواهد داشت.
سرمایه دوم: میراث عظیم معرفتی و فرهنگی اسلام است؛ میراثی که شامل قرآن،سیره پیامبر اسلام (ص) تاریخ تمدنی و دستاوردهای علمی مسلمانان در قرون گذشته است. بازگشت به این میراث به معنای عقبگرد نیست؛ بلکه به معنای استفاده از ریشهها برای ساختن آیندهای قدرتمند و روشن است.
سرمایه سوم: ارزشهای مشترک میان مسلمانان است: توحید، عدالت، کرامت انسانی، اخلاق، همبستگی و امر به معروف. اگر امت به این ارزشها پایبند بماند، اختلافات جزئی نمیتواند آن را از مسیر خود منحرف کند.
در پایان، پیام شما برای امت اسلامی چیست؟
روحالامین: امروز زمان بیداری، بازسازی و بازگشت به اصول است. امت اسلامی باید بداند که هیچ ملتی بدون تلاش، آگاهی و وحدت به عزت نمیرسد. پیام من این است:
به ایمان و تقوا بازگردید؛ در علم و آگاهی پیشتاز باشید؛ اختلافات را کنار بگذارید و دست در دست هم دهید؛ و نسبت به آینده امیدوار باشید. خداوند وعده داده است که اگر ملتی خود را تغییر دهد، او نیز سرنوشت آنان را دگرگون خواهد کرد. امید، تلاش و وحدت، کلید عبور از مشکلات و آغاز دوران جدیدی برای امت اسلامی است.
نظر شما