خبرگزاری حوزه | حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها)، به عنوان یگانه دختر پیامبر(ص)، اسوهای بیبدیل برای جامعه بشری، به ویژه زنان مسلمان محسوب میشوند. ابعاد شخصیتی این بانوی بزرگوار چنان گسترده وعمیق است که شناخت آن، چراغ راهی برای رشد معنوی فردی و اجتماعی است. این یادداشت با استفاده از منابع معتبر روایی، پنج محور اصلی از سیره عملی و اخلاقی ایشان را به عنوان یک الگوی جامع بیان می نماید.
۱. عفت و حیا: بنیان شخصیت زن
برجستهترین ویژگی حضرت زهرا(س) که در روایات متعدد به آن تأکید شده، «حیا» و «عفت» ایشان است. این خصلت، تنها به پوشش ظاهری محدود نبود، بلکه حیا در نگاه، گفتار و رفتار، شاکله اصلی شخصیت ایشان را تشکیل می داد. به گونهای که امام علی (ع) در توصیف ایشان میفرمایند: «فاطمه را تا زمانی که خداوند جانش را گرفت، هرگز خشمگین نکردم و او نیز هیچ گاه مرا نرنجاند.» این روایت گویای عمق تأثیرپذیری روابط خانوادگی از فضیلت حیا است. هنگامی که حیا به عنوان محور رفتار قرار گیرد، کرامت نفس افزایش یافته و حریمها محفوظ میماند.
۲. حضور آگاهانه و تأثیرگذار در عرصه اجتماعی
اگرچه حضرت زهرا(س) به حریم خانواده و عفت شخصی پایبند بود، اما این امر هرگز به معنای کنارهگیری از جامعه نبود. ایشان به عنوان یک زن آگاه و مسئول، در صحنههای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی زمان خود حضوری فعال و سرنوشتساز داشتند.
دفاع ایشان از حریم امامت و ولایت در واقعه «فدک» و ایراد خطبهای غرّا در مسجد النبی، نمونهای درخشان از حضور سیاسی و اجتماعی یک زن مسلمان است که با حفظ کامل حریمهای شرعی، به دفاع از حق و بیان حقیقت میپردازد. این سیره ثابت میکند که زن میتواند در عین حفظ عفت، نقشآفرینی اجتماعی خود را به بهترین شکل ایفا نماید.
۳. سادهزیستی و قناعت در زندگی
امام صادق(ع) در توصیف زندگی خانوادگی حضرت زهرا (س) و امام علی (ع) میفرمایند: «حضرت علی (ع) آب و هیزم میآورد و حضرت فاطمه (س) آرد میکرد و نان میپخت و لباسها را وصله میزد.» این تصویر، سادهزیستی و قناعت در زندگی سلاله پاک نبوی است. ایشان با وجود امکان برخورداری از امکانات بیشتر، زندگی خود را بر محور قناعت و دوری از تجمل بنا نهادند. این سبک زندگی، درس بزرگی برای جامعه امروز است که اسیر مصرفگرایی و ظاهرپرستی شده است. سادهزیستی ایشان نه از روی فقر، بلکه از سر انتخاب و به عنوان یک ارزش متعالی بود.
۴. ایثار و بخشندگی: اوج تجلی ایمان
ایثار و بخشندگی حضرت زهرا(س) زبانزد خاص و عام بود. روایت است که ایشان در شب عروسی، لباس نو خود را به نیازمند بخشیدند. این بخشش، فراتر از یک عمل عادی، نشان از روحیه بزرگ و خداگونه ایشان داشت.
در روایت دیگری از امام مجتبی (ع) آمده که مادرشان را در شب جمعه دیدند که تا صبح به عبادت مشغول بود و برای مؤمنان دعا میکرد، اما برای خود دعایی نمیکرد. هنگامی که علت را پرسیدند، فرمودند: «پسرم، اول همسایه سپس خانه خود.» این نگاه و نگرش، اساس «دیگرخواهی» را در مکتب اسلام به نمایش میگذارد که در سیره عملی حضرت زهرا (س) ظاهرشده است.
۵. خانهداری و تربیت نسل: بالاترین مسئولیت
حضرت زهرا(س) با وجود عظمت معنوی، به امور خانه و تربیت فرزندان با دقتی بینظیر میپرداختند. نقل شده که ایشان به قدری با آسیاب دستی آرد میکرد که دستان مبارکش مجروح میشد و آنقدر خانه تکانی میکرد که لباسهایش غبارالود میگردید. اما این فعالیتهای ظاهری، هرگز مانع از پرداختن به امربزرگ تربیت نمیشد.
ایشان با روشهای عملی، عبادت و علمآموزی را به فرزندان خود میآموختند؛ چنانکه به امام حسن (ع) میفرمودند: «به مسجد برو، آنچه از پیامبر شنیدی فراگیر و برای من بازگو کن.» این روش، ترکیبی از تربیت دینی و تشویق به علماندوزی بود.
نتیجهگیری
حضرت فاطمه زهرا(سلام الله علیها) در یک نگاه کلی، الگویی کامل ارائه میدهند که در آن، «عفت» و «حضور اجتماعی»، «سادهزیستی» و «ایثار»، و «تربیت خانواده» و «مسئولیتپذیری اجتماعی» نه تنها در تعارض با یکدیگر نیستند، که هر یک در جایگاه خود، مکمل دیگری است.
ایشان ثابت کردند که یک زن میتواند همسر و مادری نمونه باشد، هم در صحنههای سیاسی و فرهنگی حاضر شود، هم به عبادت بپردازد و هم به نیازمندان کمک کند. این جامعیت، پیام اصلی زندگی ایشان برای زنان مسلمان است؛ این که نباید یک بُعد از زندگی را فدای بُعد دیگر کنند، بلکه میتوانند در همه عرصهها با تکیه بر ایمان و اخلاق، به برتری دست یابند.
محمد رضا براتی
نظر شما