به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه از مشهد، فرید اسحاق، استاد دانشگاه ژوهانسبورگ آفریقای جنوبی، در پنل علمی اولین همایش بین المللی الهیات مقاومت که در دانشکده علوم دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، با تبیین پیوند الهیات و کنش انقلابی، به مقایسه دو گزاره «السلطان ظلالله فیالارض» و «لکل فرعون موسی» پرداخت و نقش زبان دینیِ رهایی بخش را در مبارزه با آپارتاید آفریقای جنوبی تشریح کرد.
وی در تشریح موضوع سخنرانی خود گفت: از دهههای ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰، مجموعهای از عبارات و مفاهیم انقلابی اسلامی که ریشه در تحولات فکریِ جهان اسلام و تجربه انقلاب اسلامی ایران داشت، بهتدریج در میان مسلمانان آفریقای جنوبی وارد ساختارهای ضد آپارتاید و آزادی بخش شد؛ مفاهیمی چون مستضعفان فیالارض، استکبار و مستکبران در برابر مستضعفان، شعار نه شرقی نه غربی با تأکید بر توحید الهی و نیز گزاره لکل فرعون موسی، بهعنوان ابزارهای زبانیِ مؤثر، افق جدیدی برای بازخوانی قرآن و کنش اجتماعی گشودند.
اسحاق افزود: بخشی از این واژگان ابتدا در قالب شعارهای تظاهراتی ظاهر شد، اما هم زمان نقش میان بُرهایی مفهومی را ایفا کرد که با باز جهتدهی سنجیده مفاهیم قرآنی موجود، آنها را به سوی خوانشی انقلابی و رهایی بخش سوق داد؛ این روند، سهم مهمی در شکلگیری الهیات رهایی بخش اسلامی در آفریقای جنوبی و نیز در بخشهایی از جهان پس از سال ۱۹۷۹ داشت و بسیاری از این مفاهیم همچنان در گفتمان معاصر الهیات رهایی بخش اسلامی حضوری پررنگ دارند.
این استاد دانشگاه در ادامه با تمرکز بر شعار لکل فرعون موسی، آن را در تقابل با حکمت مشهورتر در سنت سنی، یعنی السلطان ظلالله فیالارض، بررسی کرد و توضیح داد: گزاره اخیر اگرچه در منابع حدیثی با درجات گوناگون اعتبار نقل شده و در بسیاری از جوامع سنی نشین رواج دارد، اما در عمل میتواند به مشروعیت بخشی به قدرت های مسلط بینجامد؛ در مقابل، شعار لکل فرعون موسی که پیش از انقلاب اسلامی ۱۹۷۹ در ایران شهرت یافت با وجود اعتبار نقلی کمتر، توانست تخیل و اراده مسلمانان درگیر در مبارزه آزادی بخش آفریقای جنوبی را برانگیزد و به موتور معنایی مقاومت بدل شود.
وی تأکید کرد: کارآمدی این شعار نه در سندیت تاریخی آن، بلکه در ظرفیت رهایی بخش و بسیج گرش نهفته است؛ ظرفیتی که الهیات را از سطح تفسیر به عرصه کنش اجتماعی میکشاند و زبان دین را در خدمت عدالتخواهی و نفی سلطه قرار میدهد.
انتهای پیام/
نظر شما